1.Jismonit tarbiya darsida pedagogik nazorat shakllari
Jismoniy tarbiya darsi aniq va mukammal pedagogik vazifalarni o'z oldiga vazifa qilib qo'yish kerak. Dars vazifalari uning muhim va boshqa yo'nalishlarini belgilab beradi, ya'ni uning mazmuni, turi, tuzilishi va darsning uslub hamda tashkil qilinishi aniqlanadi. Dars vazifalari o'quvchilarning ѐshi, jinsi, sinfi, o'tkaziladigan joy, mashqlarning o'rgatilishi tartibi va vaqti kabi sharoitlar belgilanadi. Shuningdek o'tgan dars materiallarini ham hisobga olinadi. Jismoniy tarbiya darslarida qo'yiladigan vazifalar xilma-xildir. Uch guruhga: o'rgatish sog'lomlatirish, tarbiyaviy vazifalar qo'yiladi.* 1. Stardan chiqishni o'rgatish. 2. Cho'nqayib o'tirgan holda kichik to'pni savatga tashlash. 3. Sog'lomlashtirish. Qad – qomatni rivojlantirish. Shu sababli bu printsipial jaraѐnlar doimo birga olib borilishi zarur. Har bir o'quvchi ongli, intizomli, jamiyat qurish uchun to'la ma'lumotli, mehnat va mudofaa ishlariga doim tayѐr bo'lishlari kerak. Bu vazifalarni ado etishda jismoniy tarbiya darslari muhim bosqichlardan biri hisoblanadi. Har bir amaliѐtchi o'zlarining faoliyatlarida shularni to'la singdirib olishlari, uni amalda qo'llay bilish kerak. Bunday hollarda pedagogning rahbarlik roli, o'quvchilarning qiziqib bajarishlari katta rol o'ynaydi. Buning uchun bilimlarni teshirish, rag'batlantirish, yangi vazifalarni bajarishda ularga tayana bilishdadir. Shundagina o'quvchilarning aktivligi, ongi, intizomi va ko'rsatgan natijalari osha boradi. Haqiqatan ham jismoniy tarbiya darslari ko'p qirrali jaraѐndir.
Darsda didaktik printsiplar, o'rgatishdagi turli uslublar va axloq tarbiyasi yaxshi yo'lga qo'yilganda maqsadga qo'yilgan vazifalarni to'la amalga oshirish imkonlari yaratiladi. *Jismoniy tarbiya darslari oldiga qo'yiladigan vazifalar bilan to'liq ravishda tanishish uchun konespektiga qarang Ko'rgazmalilik, texnik vositalardan foydalanish, amaliy bajarib ko'rsatish, bajarilaѐtgan mashqlarni kundalik tabiiy sharoitalarda uchraydigan harakatlar, tabiatning foydali vositalaridan foydalanish yo'llari o'zviy bog'lab olib borilganda o'quvchilarda sportga qiziqish, harakatlarni tushunib bajarishga bo'lgan ehtiѐjlar kuchayadi. Buning boisi shundaki, jismoniy tarbiya darslarida o'quvchilarning sog'ligini mustahkamlashga e'tibor kuchaytirilishi bilan birgalikda, ularni kasb tanlash, mehnat qilishga tayѐrlashdir. Shuning bilan birgalikda “Jismoniy tarbiya o'qituvchisi” kasbiga ham o'quvchilarni qiziqtirish ko'zda tutilmog'i kerak. Bu ham davlat manfaatidagi eng muhim kasblardan biri hisoblanadi. Jismoniy tarbiya o'qituvchilari o'z darslarini, nazariy tushuncha berish va suhbatlarida ana shularni nazarda tutmoqlari kerak.
Jismoniy tarbiya darslarida xronometraj darsning umumiy va motor zichligini aniqlash maqsadida olib boriladi.
Darsning umumiy zichligi deb pedagogik nuqtai nazardan to’g’ri foydalanilgan vaqtning butun dars davomidagi nisbatiga aytiladi.
Darsning motor zichligi deb o’quvchilaming bevosita harakat faoliyatiga, mashq bajarishga sarflagan vaqtiga aytiladi. Xronometrajdan olingan malumotlar darsning pedagogik tahlilini ma'lum darajada chuqurlashtiradi, chimki bu har xil faoliyat uchun ketadigan vaqtni oqilona sarflash imkonini beradi.
Darsni tekshiruvchi xronometrajning quyidagi hujjatlarini yuritishi kerak:
a) xronometraj bayonnomasi;
b) umumiy va motor zichligi;
v) dars zichligining matnda yozilgan tahlili.
Dars boshlanguncha tekshiruvchi xronometraj bayonnomasiga dars vazifalarini, shuningdek, har xil bo’limlarga yoki dars qismlariga belgilangan vaqtni aniqlab olishi kerak. Buning uchun tekshiruvchi dars o’tuvchining konspekti bilan tanishishi shart. Bayonnomaning keyingi qismi aynan dars o’tish mobaynida quyidagi shakl bo’yicha to’ldiriladi.
Jismoniy tarbiya darslarida pulsometriya olib borishdan, ya’ni tomir urishini o’lchashdan asosiy maqsad darsdagi yuklamaning o’quvchilar yoshiga, tayyorgarligiga, mashg’ulot o’tkaziladigan joy sharoitiga muvofiqligini aniqlashdan iborat.
Pulsometriya malumotlarini to’g’ri tahlil qila bilish esa talabalarga keyinchalik o’z harakadarini ob’ektiv baholash, har bir sinf uchun yuklamalami to’g’ri rejalashtirish,
boshqarish usullarini egallashga yordam beradi.
Kuzatuv sekundomer yordamida bir o’quvchi ustida olib boriladi. Buning uchxm o’qituvchining topshiriqlarini faol bajaradigan o’quvchi tanlab olinadi. Ushbu o’quvchi kuzatuv ob’ekti haqida oldindan ogohlantirilishi kerak.
Puls birinchi bor darsga qo’ng’irok chalinishiga 5 daqiqa qolganda o’lchanadi. Bunda kuzatuvchi kuzatiluvchi o’quvchining tinch holatda, ya'ni uning puls ko’rsatkichi me’yor holatida ekanligiga ishonch hosil qilishi kerak.
“Puls” so’zi lotinchadan taijima qilinganda “turtki” ma’nosini berib, tomir urishi, yurak qisqarishi natijasida qon tomirlarining ritmik tebranishi, kengayib-torayishi demakdir.
Puls asosan bilakning ichki yuzasida, bilak arteriyasi sohasida aniqlanadi. Buning uchun tekshiriluvchining bilak bo’g’imi qo’l bilan shunday ushlanadiki, bosh barmoq bilakning ichki tomonida, boshqa barmoqlar bilan esa uning yuzidagi urib turuvchi bilak arteriyachasi paypaslab topilib, bir oz bosiladi. Puls 10 sekund mobaynida o’lchanadi.
Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi fanining maqsadi hamda vazifalari; O‘zbekiston Respublikasidagi jismoniy tarbiya tizimining umumiy tavsifi; O‘zbekiston Respublikasi hukumatining jismoniy madaniyat va sport bo‘yicha qabul qilgan hujjatlarining ahamiyati; jismoniy madaniyatning jamiyatdagi vazifalari va shakllari; jismoniy tarbiya nazariyasi bo‘yicha olib borilayotgan tadqiqot uslubiyotlari; jismoniy tarbiya vositalari; jismoniy tarbiya va jismoniy mashqlar texnikasini tavsifi haqida bilimlarga ega bo‘lishi kerak. - jismoniy tarbiyaning didaktik tamoyillari; jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida qo‘llaniladigan jismoniy tarbiya metodlari; harakatlarni va jismoniy sifatlarni tarbiyalashdagi qat`iy tartiblashtirilgan mashq uslubi; harakatlarga o‘rgatish jarayonini asoslari; harakatlarga o‘rgatish bosqichlarining tuzilish asoslari; o‘rgatish bosqichlarining asosiy yo‘nalishi va xususiyati; harakat malakalarining tashkil etish qonuniyatlari; mehnatni ratsional tashkil etishda jismoniy tarbiyani ahamiyati; ishlab chiqarishda kasbiy amaliy tayyorgarlik; maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi; umumiy o‘rta ta`lim tizimida jismoniy tarbiyani o‘rni va ahamiyati; ta`lim muassasalarida jismoniy tarbiya darslarini tashkil qilish va o‘tkazish usullari; jismoniy tarbiya darslarida o‘quvchilar faoliyatini tashkil etish usullari; sinfdan tashqari olib boriladigan jismoniy tarbiya ishlariga tavsif; o‘quv ishlarini rejalashtirish; jismoniy tarbiya darslarida pedagogik nazorat: pedagogik tahlil, xronometraj, pulsometriya o‘tkazish uslubiyoti haqida ko‘nikmalarga ega bo`lishi kerak. - akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida jismoniy tarbiya; sportning nazariy asoslari; sport musobaqalari tizimi; sport trenirovkasining vositalari va metodlari; sport trenirovkasining tamoyillari (printsiplari); jismoniy sifatlarni (kuch, tezkorlik, chaqqonlik, egiluvchanlik, chidamlilik) tarbiyalash metodikasi; musobaqa faoliyatining o‘ziga xos xususiyatlari; sportchini tayyorlash tizimi; sportchining jismoniy texnik va taktik tayyorgarligi; sportchilarni tayyorlashda yuklamaga umumiy tavsif; sport formasi taraqqiyotining qonuniyatlari haqida malakalarga ega bo‘lishi kerak. Sport bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish metodikasi bo‘yicha Bakalavr: - sport bayramlarini tashkil etish va o‘tkazish metodikasi - pedagogik fan sifatida; sport va sog‘lomlashtirish tadbirlarini tashkil qilish va o‘tkazishning maqsadi, vazifalari, ahamiyati; sport va sog‘lomlashtirish tadbirlari (bayramlari) ni o‘tkazish qonun-qoidalari haqida bilimga ega bo‘lishi kerak. - sport va sog‘lomlashtirish tadbirlarining shakllari; bolalar musobaqalarini tashkil etish; maktabgacha ta`lim muassasalari va umumta`lim maktablarining boshlang‘ich sinf o‘quvchilari bilan musobaqalarni tashkil qilish turlari, bosqichlari; umumta`lim maktablarida sport va sog‘lomlashtirish tadbirlari asoslarini haqida ko‘nikmalarga ega bo‘lishi kerak. - akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida sport - sog‘lomlashtirish tadbirlari; aholi turar joylarda ommaviy sport va sog‘lomlashtirish tadbirlarini tashkil etish va o‘qitish metodikasi; ulug‘ sanalariga bag‘ishlangan sport bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish; sport bayramlarida harakatli o‘yinlarning o‘rni; sport va sog‘lomlashtirish tadbirlariga tayyorlashda pedagogning roli haqida malakalarga ega bo‘lishi kerak.
Yakuniy natija sifatida, jismoniy madaniyatning mashg'ulotlar orqali kirib borishi, bu ta'limning rivojlanishi "jismoniy jihatdan puxta" shaxs bo'lishi mumkin.
Qabul qilish jarayonida shakllangan sog'lom, mítsne va qotib qolgan tana, kuchli iroda jismoniy madaniyat bu sport, ê odamlarning intellektual rivojlanishi uchun asosdir. Yuqori jismoniy barkamollikka erishish, ba'zi tug'ma va jismoniy kamchiliklarga ega bo'lish faqat jismoniy huquqlarga to'g'ri va tizimli erishish yo'li bilan mumkin.
Shunday bo'lsa ham, sport va jismoniy tarbiya rivojlanishining hozirgi bosqichida, ayniqsa, mamlakatimizda jismoniy rivojlanish jarayonida optimal boshqaruv muammosi yanada dolzarb bo'lib bormoqda.
Buni o‘sha yuzaki va xolis nazorat apparatisiz, ya’ni pedagogik nazoratsiz amalga oshirib bo‘lmasligi aniq. Ish ob'ekti: jismoniy rivojlanish jarayonida pedagogik nazorat. Ish mavzusi: jismoniy rivojlanish jarayonida pedagogik nazorat usullarini ishlab chiqish.
Meta ish: jismoniy tarbiyada pedagogik nazoratning xususiyatlarini vivchit.
Ish menejeri:
1. Jismoniy tarbiya va yogada nazoratning mohiyati va ahamiyatini tushuntirish.
2. Asosiy bevosita pedagogik nazoratni ko'rsating.
3. Jismoniy tarbiyada pedagogik nazoratning asosiy xususiyatlari va usullarini ochib bering.
Usullari: ilmiy-uslubiy adabiyotlarni nazariy tahlil qilish.
Nazoratning mohiyati aniqlangan, tushunilgan va baholangan real aqllar, pedagogik jarayon dinamikasi va natijalarining o'ziga xos faktlari bilan o'xshashdir. Ushbu ko'rinishni nazorat qilish uchun jismoniy lager haqida ma'lumotlar to'planadi, texnik va xushmuomalalik bilan tayyorgarlik ko'riladi va kilkish kirish olinadi. Krym tsgogo, tizimli zastosovuvanih zasobív samaradorligini qayta tekshirish, usullari va tashkiliy shakllari, qiyinchilik va boshlang'ich jarayonida muvaffaqiyatsizliklar tabiati, volova styykíst va amaliy jalb qilingan. Ushbu ma'lumotlar sizga boshlang'ich-vitsinal jarayonni aniqroq rejalashtirish va tuzatish, shu bilan uning sifati va samaradorligini oshirishga rioya qilish imkonini beradi. Nazorat uchun ma'lumotlar va g'alabaning ko'rinishi, shuningdek, qo'shiqlar soni bir soat davomida ko'paytirilganda ham kuzatiladi.
Tashqi ko'rinish va nazorat tushunishning ikkita belgisidir, chunki ular o'zlari uchun bir-biriga yaqin. Jismoniy madaniyatning orqa qismida "ko'rinish" atamasining kengaytmasi mavjud. Jismoniy tarbiyaning tashqi ko'rinishi jismoniy tarbiya jarayonining ishlashi to'g'risida ma'lumot to'plash, tizimlashtirish, tahlil qilish va to'plash vazifasidir. Vín zdíysnyuvavsya vídpovídno qadar vstanovih vimog i virazhavsya kuylash tizimi oblíkovoí̈ i svítnoí̈ dokumentatsíí̈.
Shu tarzda, "shakl" umumiyroq tushuniladi, "nazorat" tashqi ko'rinishning shaxsiy ko'rinishi bo'lib, ularning jismoniy holatini nazorat qilish bilan bog'liq bo'lgan muvaffaqiyatni baholashni o'zgartirishda muhim ahamiyatga ega bo'ladi. Bosqichma-bosqich "nazorat" atamasi jismoniy tarbiya, sport mashg'ulotlari metodologiyasi nazariyasi asoslari yordamchilari va yordamchilarining "qiyofasi" ni aniqlash uchun ishlatilgan.
Niny nazorati ostida rozumíyut qo'riqlash, obstezhennya, qayta tekshirish va baholash. Nabuv nazoratning bir qancha turlarini kengaytirdi: pedagogik, tibbiy, psixologik, biomexanik, gigiyenik va boshqalar.
Ularni o'tkazish (boshlang'ich) pedagogik nazoratdir, chunki u jismoniy rivojlanish va Lanka nevid'emna jarayoniga organik jihatdan kuchli ta'sir ko'rsatadi. pedagogik faoliyat mutaxassis.
"Pedagogik" atamasi, malaka nazorati o'qituvchi - jismoniy madaniyat mutaxassisi tomonidan maxsus jismoniy tarbiya va ishning amaliy bilimlari asosida ishlab chiqilgan usullardan foydalangan holda ishlab chiqilishidan oldin qo'llaniladi. mutaxassislik. Vikoristning jismoniy tarbiya jarayonini pedagogik nazorat qilish va organizm tizimlarining universal va o'lik xususiyatlariga tibbiy-biologik ko'rsatkichlar.
Umuman olganda, pedagogik nazorat bir-biriga nisbatan sodda va pedagogik yo'naltirilgan fleksiyalar, rejalashtirilgan natijalar va haqiqiy otrimanimis o'rtasidagi farq. Mos kelmaslik holatlarida aybdor zarur qarorlar qabul qiladi va jismoniy tarbiyani rejalashtirish jarayoniga tuzatishlar kiritadi.
|
