|
Mavzu: Kirish. Tabiatni o'rganishda fizikaning o'rni va uning boshqa fanlar taraqqiyotidagi ahamiyati. Reja
|
| bet | 192/197 | | Sana | 01.02.2024 | | Hajmi | 8,06 Mb. | | #149719 |
Bog'liq Fizikadan maruza matniYADRO ENERGETIKASI
Mavzu: Uran yadrosining bo`linishi. Zanjirli reaktsiya. Yadro reaktori.
Atom elektrostansiyasi.
Reja:
Yadro reaktori. Zanjirli reaktsiya.
Atom elektr stantsiyasi.
Sanoat uchun yadro energiyasini olishda bo’linish zanjir reaksiyasini amalga oshirishi va uni boshqarish zarur.
Yadroning reaktori (qozoni) deb, yadroning bo’linish zanjir reaksiyasi boshqariladigan qurilmaga aytiiladi.
Zamonaviy reaktorlarda bo’linuvchi modda sifatida 92U235 izotop, bilan boyitilgan urandan foydalaniladi. Bo’linish reaksiyasidan vujudga kelgan tez neytronlarni sekinlashtirish, yo’li bilan isaiqlik neytronlariga aylantirildi. Odatda reaktordagi 3 sekinlashtirgichlar grafit yoki og’ir suv (D2O) dan, ba'zan esa oddiy suv H 2O dan foydalaniladi.
Reaktorning asosiy qismi aktiv zonasidagi yadro yoqilg’isida bo’linishi zanjirli reaksiyasi bo’lib, bunda energiya ajraladi. Neytronlarning sochilishini kamavtirish uchun aktiv zona neytron qaytargich bilan o’ralgan.
Kadmiy yoki bor elementidan yasalgan boshqaruvchi sterjenlar yordamida reaksiya boshqariladi Chunki kadmiy yoki bor elementlari neytronlarni intensiv yutish xususiyatiga ega.
Atom reaktorlari turli-tuman ilmiy tadqiqot maqsadlarida, shuningdek atom elektr stansiyalarida energiya manbalari sifatida ishlatiladi. .
Quvvati N = 5000 kVt bo’lgan jahonda birinchi atom elektr stansiysai (AES) SSSRda 1954 yildan ishga tushirilgan. Hozirgi kunda jahonda juda ko’p AES ishlab turibdi. Xuddi shuningdek Rossiyada jahonda birinchi «Lenin» nomli atom muzyorar kemasi qurilgan.
Yadro reaktorlari yordamida ko’p miqdorda energiya olish bilan bir qatorda meditsinada, qishloq xo’jaligida, biologiyada, sanoatda hamda ilmiy tadqiqot ishlarida keng qollaniladigan turli-tuniaii izotoplar olinadi. Yaqin kunlarda yadro energiyasi sanoat va xalq xo’jaligining rivojlanishida yetakchi bo’lishiga shubha yo'qdir.
|
| |
