Kompyuterda kiritish-chiqarish portlari kontrolerlari mavjud bo`lib, ular sistema
blokining
orqa qismida joylashgan slot deb ataluvchi joylar orqali printer,
sichqoncha va boshqa qurilmalar ulanishi uchun xizmat qiladi. Kiritish-chiqarish
portlari parallel va ketma-ket bo`ladi va ular mos ravishda LPT1-LPT4 va
COM1-COM3 deb belgilanadi. Odatda LPT portga printer va COM portga faks-
modem, sichqoncha va boshqa qurilmalar ulanadi.
Monitor. Monitor (displey) kompyuterda matn va grafik ma'lumotlarni
tasvirlash (ko`rish) uchun xizmat qiladi. Garchand tashqi ko`rinishidan u
televizorga o`xshab ketsada, ular bajaradigan ishlari bilan keskin farq qiladilar.
Monitorlar rangli va rangsiz bo`ladi. Kompyuter tarqatadigan nur umuman
aytganda zararli, shuning uchun ham ba'zi kompyuterlarda past radiatsiya (Lowe
radiation) so`zlarini uchratish mumkin. Lekin ularning inson organizmiga ta'siri
tobora kamayib boradigan rusumlari yaratilmoqda.
Buning misoli keyingi
yillarda chiqarilgan 17-21 dyymli SVGA (SUPER Video Grafic Adapter-katta
video grafik adapter) monitorlarda nurlarning ta'sirini ancha kamaytirilishiga
erishilganligini keltirish mumkin. Monitor asosiy xarakteristikalaridan biri uning
tasvirlash qobiliyatidir. Tasvirlash qobiliyati
ekranning gorizontali va
vertikalidagi nuqtalar soni bilan beriladi. Masalan 14 dyymli monitorda
tasvirlash qobiliyati 800x600, 15 dyymli monitorda 1024x768, 17 dyymli
monitorda 1280x1024 va 21 dyymli monitorda esa 1600x1200. Bundan tashqari,
monitorning yana bir xarakteristikasi tasvirlarni
hosil qiluvchi piksellar
(nuqtalar) o`lchovining katta-kichikligidir. Tasvirlash qobiliyati 800x600 ga
teng bo`lgan monitorlarda piksel 0,31mm ga, 1024x768ga teng bo`lgan
monitorlarda esa piksel 0,28 yoki 0,25ga teng bo`lishi kerak. Monitorning tez
ishlashi uning adapteriga bog`liq bo`ladi. Matn rejimida monitorlar nisbatan tez
ishlasada, grafik rejimda u sekinroq ishlaydi. Uning tezligini oshirish yo`llari
ham mavjud.
Tashqi qurilmalar
Tashqi qurilmalar quyidagi uskunalardan iborat:
Printer, skaner, modem,
strimer, grafik quruvchi va boshqalar (2.1-rasm).
