|
Мавзу: Кремний асосидаги арзон қуёш элементлари ва уларни автоматик тайёрлаш технологик усуллари
|
| bet | 1/5 | | Sana | 18.04.2023 | | Hajmi | 0.94 Mb. | | #52447 |
Bog'liq №3 лекция Кремний асосидаги арзон қуёш элементлари ва уларни автоматик OIL амалиёт методичка 2022 охирги1, MI-Combined-Slide-Deck-MDC-slides-Revised, 5-laboratoriya mashgʻuloti, qilichov bunyod kurs loyiha, 1.2 AMALIY MUH DAS 2018 MAJMUAGA, Turdiyev Dilshod (1), 9 - Amaliy mashg\'ulot.., 4 Критическое мышление Анализируй, сомневайся, формируй свое мнение, ТКТИ Шахрисабз филиали, 1 laboratoriya ishi Oziq ovqat mahsulotlarini fizik ko`rsatkichlarini, Intellekt tushunchasi, Azizbek Mardonov, JARAYONLARGA TALABLAR, Хакимова Ш И Озик овкат микробиологияси Мавзу:Кремний асосидаги арзон қуёш элементлари ва уларни автоматик тайёрлаш технологик усуллари
3 ноябрь 2021йил Тошкент шаҳрининг Яккасарой туманида истиқомат қилувчи Расулов Раҳимжон хонадонида 6 кВт қувватли кичик қуёш фото электр станцияси ўрнатиб, ушбу станция орқали ишлаб чиқарилган электр энергиясининг ўз эҳтиёжларидан ортган қисмини ҳудудий электр тармоқлари корхонасига сотишни бошлади. Ушбу станция орқали йилига 7 000 дан 10 000 кВт.соатгача электр энергияси ишлаб чиқарилади. 3 ноябрь куни мазкур хонадон эгаси ва Энергетика вазирлиги тизимидаги Тошкент шаҳар электр тармоқлари корхонаси ўртасида “Қайта тикланувчи энергия манбаларининг кичик объектларидан ишлаб чиқарилган электр энергиясини сотиб олиш тўғрисида” шартнома имзоланди. Ушбу шартнома умумий ўрнатилган қуввати 1 МВт гача (ўзгарувчан ток) бўлган қайта тикланувчи энергия манбалари объектларидан, (микро ва кичик гидроэлектр станциялардан ташқари) электр энериясини харид қилишга тааллуқлидир.
Массив фотоэлектрических панелей в Марке, Италия.
Quyosh fotovoltaik panellari aslida qanday ishlaydi?
Oddiy qilib aytganda, quyosh fotovoltaik panellari fotovoltaik effekt deb nomlanuvchi jarayon orqali quyosh nurini elektr energiyasiga aylantiradi. Fotoelektrik effekt bilan chambarchas bog'liq bo'lgan. 1839 yilda Fransuz olimi Edmon Bekkerel birinchi bo’lib, elektrolit yacheykalarda fotovoltaik effektini kuzatdi. 1876 yilda Adams va Deem Londonda selen asosidagi qattiq jismli fotoelektrik elementlarda tajribalar olib borishdi. Bunda ularning FIK≈0,5 % dan oshmagan.
Bekkerel platina yoki oltin plitalari kislotali, neytral yoki gidroksidi eritmalarga botirilganda va quyosh nurlari ta'sirida kichik elektr tokini hosil qilishini payqadi. Biroz vaqt o'tgach, 1880-yillarda Charlz Fritz yupqa oltin qatlami bilan qoplangan selendan yasalgan birinchi haqiqiy quyosh batareyasini yaratishga muvaffaq bo'ldi. Ushbu panel ishlagan bo'lsada, u juda past samaradorlikka ega edi. Zamonaviy quyosh panellari quyosh nuridan keladigan fotonlar atomlardan elektronlarni urib, elektr oqimini yaratganda ishlaydi. Panellar aslida fotovoltaik hujayralar deb ataladigan kichik bloklardan iborat. Ushbu quyosh xujayralari boshqa materiallar bilan "qo'shilgan" kremniydan tayyorlangan yarim o'tkazgichlardan iborat sendvichdir. Bor yoki indiy odatda bir qatlamga qo'shilib, unga ijobiy zaryad beradi. Aslini olganda, kremniy atomlari guruhiga bor atomini qo'shish "teshik" hosil qiladi - sof kremniyda elektron egallaydigan bo'shliq. Bu p-tipli doping yoki p-tipli yarimo'tkazgich deb ataladi (p musbat degan ma'noni anglatadi). Boshqa qatlam odatda fosfor yoki mishyak bilan qo'shiladi, bu qatlamga qo'shimcha elektronlar yoki manfiy zaryad qo'shadi (bu n-tipli doping yoki n-tipli yarimo'tkazgich deb ataladi). Ikki qatlamning ulanishi ulanish joyida pn birikmasi deb ataladigan elektr maydonini hosil qiladi. Yorug'likka ta'sir qilganda, elektronlar foton energiyasini o'zlashtiradi va "ota" atomidan qochib, bu birikma ichida elektr maydoni hosil bo'ladi. Bu jarayon atom paydo bo'lgan materialning valentlik aloqalarida "teshik" qoldiradi. Pn o'tish joyida oldindan mavjud bo'lgan elektr maydoni tufayli bu elektronlar va "teshiklar" qarama-qarshi yo'nalishda - elektron n-tomonga, "teshik" esa p-tomonga o'tadi. Elektronning bu harakati elementlarda elektr tokini hosil qiladi. Elementlarning yon tomonlarida joylashgan metall o'tkazgich plitalar elektronlarni yig'adi va ularni simlarga olib boradi, bu elektronlarning boshqa elektr manbalari kabi oqishini ta'minlaydi. Qizig'i shundaki, ko'pchilik fotovoltaik elementlar qanchalik kichik bo'lsa, samaraliroq bo'ladi, shuning uchun har bir fotovoltaik panel odatda ko'plab kichik elementlardan iborat. Agar siz quyosh panelini diqqat bilan ko'rib chiqsangiz, asosiy panelni tashkil etuvchi barcha kichikroq quyosh batareyalarini ko'rishingiz mumkin.
|
| |
