• Tekis shaklning statik va qarshilik momentlari o„lchov birligi Kuch momenti va juft kuch
  • Tekis shakl inersiya momentlarining o„lchov birligi Solishtirma og„irlik birliklari
  • Massa birliklari Ish va energiya birliklari
  • Quvvat birliklari Burchak tezligining o„lchov birliklari
  • Kuch birliklari Bosim yoki kuchlanishning o„lchov birliklari
  • Karrali yoki ulushli birliklar
  • Mexanik qiymatlarning xalqaro o’lchov birliklar sistemasidagi (SI) o’lchov birliklari
  • Qiymatlar O„lchov birliklari (SI) Nomi
  • 3. Cho‘zilish va siqilishda statik aniq masalalarni yechishga doir na’munalar
  • 2.2.1-masala
  • Foydalanilgan adabiyotlar
  • INTERNET SAYTLARI: 1
    		•

    Mavzu: Materiallar qarshiligi fanida masalalarni yechish tartibi mundarija: kirish asosiy qism




    Download 342 Kb.
    bet4/4
    Sana01.02.2024
    Hajmi342 Kb.
    #149801
    1   2   3   4
    Bog'liq
    MATERIALLAR QARSHILIGI FANIDA MASALALARNI YECHISH TARTIBI - KURS ISHI

    Yuza birligi

    Hajm birligi

    1 sm2

    10-4 m2

    1 sm3

    10-6 m3

    Tekis shaklning statik va qarshilik momentlari o„lchov birligi

    Kuch momenti va juft kuch momentining birliklari

    1 sm3

    10-6 m3

    1 kilogramm kuch·metr (kgk·m)
    1 kilogramm-kuch· santi- metr (kgk·sm)

    9,81Nm10 Nm


    0,0981 Nm 10-1 Nm

    Tekis shakl inersiya
    momentlarining o„lchov birligi

    Solishtirma og„irlik birliklari

    1 sm4

    10-8 m4

    1 tk/m3yoki 1 gk/sm3


    1 kgk/sm3

    9,81.103 N/m3
     104 N/m3
    9,81.106 N/m3
     107 N/m3

    Massa birliklari

    Ish va energiya birliklari

    1 tonna (t)
    1 sentner (s)

    103 kg
    102 kg

    1 kilogramm kuch ·metr (kgk · m)
    1 kvt/ soat
    1 erg

    9,81 10 J


    3,6 . 106 J
    10-7 J




    Quvvat birliklari

    Burchak tezligining o„lchov birliklari

    1 kilogramm kuch ·metr bo„lingan sekund
    (kgk· m/sek)
    1 ot kuchi (o.k.) 1 erg/sek

    9,81 10 vt


    735,5 vt
    10-7 vt

    1 minutda aylanish soni (ayl/min)

    1 ayl/sek
    rad/sek
    30

    2 rad/ sek



    Kuch birliklari

    Bosim yoki kuchlanishning o„lchov birliklari

    1 tonna - kuch (tk) 1- kilogramm-kuch ( kgk)
    1 dina (dina)

    9,81.103104 N


    9.8110N
    10-5 N

    1 bar (bor)
    1 kgk/sm2 = 1 atm

    1 kgk/m2


    1 tk/m2
    105 N/m2
    9,81.104105
    N/m20.1MPa
    9,81 10 N/m210Pa
    10000Pa



    Karrali yoki ulushli birliklar



    Qoshimcha

    Giga


    Mega


    Kilo


    Gekto


    Deka


    Detsi


    Santi


    Milli


    Mikro


    Nano


    Belgilash

    G


    M


    k


    g


    Da


    d


    s


    m


    mk


    n


    Ko’paytuvchi

    109

    106

    103

    102

    10


    10-1

    10-2

    10-3

    10-4

    10-9



    Mexanik qiymatlarning xalqaro o’lchov birliklar sistemasidagi (SI) o’lchov birliklari



    Qiymatlar

    O„lchov birliklari (SI)

    Nomi

    Belgilash

    Nomi

    Belgilash

    Birliklar nisbati

    Kuch

    F, Q, N

    Nyuton

    N

    10 N = 1 kg kuch

    Kuchlanish

    σ, τ

    Paskal

    Pa

    1 Pa = 1N/m2

    Elastiklik moduli

    E, G

    Paskal

    Pa

    1 MPa = 10 kgkuch/sm2

    Kuch momenti

    M

    Nyuton-metr

    Nm

    1 Nm = 0,1 kgkuch·m

    Tarqalgan kuch

    q

    Nyuton
    taqsim metr

    N/m

    1 N/m = 0,1 kgkuch/m



    3. Cho‘zilish va siqilishda statik aniq masalalarni yechishga doir na’munalar

    Masalalar yechish bo’yicha uslubiy tavsiyalar:


    1. Shakl chizib olinadi, jismga ta’sir etayotgan kuchlar tegishli yo’nalishda ko’rsatiadi.
    2. Bog’lanishlarning reaksiya kuchlari ham tegishli ravishda shaklda ko’rsatiladi.
    3. Koordinata o’qlari tanlab olinadi. Bunda o’qlar shunday tanlab olinishi kerakki, noma’lum bo’lgan reaksiya kuchlari faqat bitta o’qqa proeksiyalanishi ta’minlansin, aks holda masalani yechish murakkabroq bo’lishi mumkin.
    4. Bog’lanishlar tashlab yuborilib reaksiya kuchlari ko’rsatiladi va statikaning muvozanat tenglamalari tuziladi.
    5. Tuzilgan tenglamalardan foydalanib noma’lum reaksiya kuchlariga nisbatan yechib noma’lum kuchlar aniqlanadi.


    2.2.1-masala. Ko’rsatilgan sterjenlar ko’ndalang kesimida bo’ylama kuch Nx ning qiymatlari topilsin (2.2.3-shakl).
    Yechish: Sterjenning ixtiyoriy nuqtasidan ko’ndalang kesim o’tkazib bir tomonini (chap qismini) tashlab yuboramiz va ko’ndalang kesimda noma’lum bo’ylama kuch Nx yo’nalishini qo’yamiz. Yuqoridagi statik muvozanat tenglamalaridan foydalanib qiymatini aniqlaymiz.




    Xulosa
    Ushbu kurs ishimda Materiallar qarshiligi fanida masalalarni yechish tartibi mavzusini o`qitishning tashkil qilinishini qayta ko`rib chiqdim va takomillashtirdim. Texnik mexanika fani bo`yicha kurs ishimni asosan shu fan bo`yicha olingan nazariy, amaliy va labaratoriya darslarida o`rganiladigan amaliy bilimlarga tayanilgan holda bajardim. Kurs ishimni bajarayotgan paytimda badiiy Materiallar qarshiligi tushunchalarini, qolaversa materiallar hamma soha bo`yicha keng qo`llanilishini va turli sohalarini keng yoritdim. Bunda men Texnik mexanikaga oid xar hil adabiyotlardan foydalandim. Kelgusida bu kurs ishim boshqa talaba o`quvchilarga qo`llanma bo`ladi. Kelgusida materiallar qarshiligi fanida masalar yechish tartibini chuqurroq va to`laqonli o`rganishni maqsad qildim. Ijod qilish o`ziga xos mas`ulyatni talab qiladi. Bo‘lajak mehnat va kasb ta’limi o‘qituvchilarini texnik mexanika ishlariga bo‘lgan qiziqishlarini rivojlantirish bosqichlari bilan tanishtiradi. Shuningdek, texnik mexanikaning o‘ziga xos xususiyatlari, materiallar qarshiligi, materiallar qarshiligi fanida masalalar yechishning ilmiy asosi, siqilish, buralish, masalalarni yechish tartibi, materiallar va qarshilik, mehnat va texnika turlari bo‘yicha sinfdan va maktabdan olib boradigan tashkiliy ishlar haqida tushunchalar beradi.
    Dunyo ob’ektlari va hodisalarini idrok etish bilan-bilish boshlanadi. Boshqa barcha bilish shakllari - eslash, fikrlash, xayol - idrok tasvirlari asosida qurilgan, ularni qayta ishlash natijasi hisoblanadi. Shu sababli, to‘liq idrokka tayanmasdan normal aqliy rivojlanish mumkin emas.
    “Materiallar qarshiligi” fanining asosiy masalasi yuqori ishonchlilik va tejamkorlik talablariga javob beradigan muhandislik konstruktsiyalari va uning qismlarini mustahkamlik, bikrlik va ustuvorlikka hisoblash usullarini takomillashtirish hisoblanadi. “Materiallar qarshiligi” fani oliy texnika o'quv yurtlarida o'qitiladigan fundamental fanlar (fizika, oliy matematika, nazariy mexanika va h.k.z.) masalalari bilan umummuhandislik, umumkasbiy fanlarga oid masalalarni bir-biriga bog'lovchi ko'prik vazifasini o'taydi.
    Fundamental fanlarga oid nazariy masalalarda qabul qilingan cheklanishlardan umummuhandislik, umumkasbiy fanlarida ko'riladigan amaliy masalalarda voz kechilib, amaliy muhandislik masalalariga yaqinlashtiriladi. Shu usullar bilan real bino-inshootlar, konstruktsiyalar 11 loyihalanib yuqori ishonchlilik va tejamkorlik talablariga javob beradigan muhandislik konstruktsiyalari va uning qismlari yaratiladi. Har qanday sohadagi muhandis “Materiallar qarshiligi” fani haqida tasavvurga, tushunchaga ega bo'lishi kerak. “Materiallar qarshiligi” fani amaliy hisob-kitoblar va har xil materiallar ustida o'tkaziladigan amaliy tajribalarga asoslanadi. O'rta asrlarda mexanika masalalarini, xususan statika masalalarini echish bo'yicha ilk amaliy qadamlar qo'yildi. O'rta asrlarning eng etuk olimlaridan biri Leonardo da Vinchi (1452-1519 yy) tomonidan kuchlarni parallelogram usulida qo'shish, ingichka simni uzilishga sinash, ikki tayanchda turgan balkaning hisobi amaliy hisob-kitob hamda tajribalar yordamida ko'rsatilgan. Buyuk ital`yan olimi G.Galiley (1564-1642 yy) tomonidan kuchlanish, mustahkamlik tushunchalari, konsol va ikki oraliqli balkalar hisobi, har xil materiallarni uzilishga sinash, konstruktsiyani xususiy og'irligini hisobga olgan holda hisoblash kabi masalalarga eъtibor ko'rsatilgan.
    1660 yilda R.Guk tomonidan “Materiallar qarshiligi” fanining eng asosiy tushunchalari bo'lgan kuch va deformatsiya orasidagi bog'lanishni aniqladi va ushbu qonunga “Guk qonuni” nomi berildi. Fanning rivojlanishiga ulkan hissa qo'shgan olimlar sifatida Leonardo da Vinchi, Galileo Galiley, Robert Guk, Bernulli, Sen-Venan, Koshi, Lame, L. Eyler, D.I.Juravskiy, X.S.Golovin, I.G.Bubnov, A.N.Krыlov, Sh.O.Kulon, 12 T.Yung, O.L.Koshi, S.D.Puasson, G.Lame va boshqa mashhur olimlarni keltirishimiz mumkin.
    Foydalanilgan adabiyotlar:
    1. Mirziyoyev Sh.M. “O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni, 08.10.2019 yildagi PF-5847-son qarori.
    2. Mirziyoyev Sh.M. “O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni, 06.11.2020 yildagi PF-6108-son qarori
    3 . O‘zbekiston Respublikasining ta’lim to‘g‘risidagi farmonlari va qarorlari.
    4. M.T.Urazboyev «Materallar qarshiligi asosiy kursi» T. «O’qituvchi», 1973 y.
    5. A.F.Smirnov «Materiallar qarshiligi» T. «O’qituvchi», 1988 y
    6. B.Qoraboyev «Materiallar qarshiligi» T. «Fan va texnologiya», 2007 y
    7. S.M.Hasanov, A.N.Nabiyev «Materiallar qarshiligidan masalalar yechish» T. «O„zbekiston» 2006 y
    8. Р.Х.Гафаров «Cборник задач по сопротивлению материалов» Уфа. УГАТУ 2005 г.

    1. M.M.Mirsaidov «Materiallar qarshiligi» T. «Fan va texnologiya» 2010 y.

    10. G.Jere, S.Timoshenko «Mechanics of materials», PWS Publishing Company, Boston, 2006 y.
    INTERNET SAYTLARI:
    1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Matbuot markazi sayti:
    2. O‘zbekiston Respublikasi Davlat Hokimiyati portali: www.gov.uz
    3. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari izohli lug‘ati, 2004,
    4. O‘zbek internet resurslarining katalogi:
    5. ZiyoNET

    6. www.otm yangiliklari.uz,
    7. www.bilimlar olamidan.uz,

    8. www.ta’lim.uz,
    9. www.press-service.uz

    Ilovalar (1-Ilova)


    To‘plangan va teng tarqalgan kuchlar bilan yuklangan brus uchun bo‘ylama kuch aniqlanshi va epyurasi qurilishi chizmasi







    Download 342 Kb.
    1   2   3   4




    Download 342 Kb.
    Bosh sahifa
    Aloqalar
        Bosh sahifa
    Dərs
    Mühazirə
    Qaydalar
    Referat
    Xülasə
    Yazı


    Mavzu: Materiallar qarshiligi fanida masalalarni yechish tartibi mundarija: kirish asosiy qism

    Download 342 Kb.