|
Mavzu: Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari va potensiallari
|
| bet | 1/6 | | Sana | 22.12.2023 | | Hajmi | 2,19 Mb. | | #126982 |
Bog'liq gggggggggg
13-Maruza
Mavzu:Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari va potensiallari.
Tuzuvchi: kat.o’q.Jumayev M.N.
1. Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari.
2. Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarini turlari.
3. Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalariga reaksiya muhitini ta‘siri.
4. Оksidlаnish-qаytаrilish rеаksiyalаri tеnglаmаlаrini tеnglаshtirish usullаri.
5. Oksidlovchi va qaytaruvchining ekvivalenti.
6. Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari potensiallari.
7. Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining ahamiyati.
Avtomobil-sozlikda
Qora metallurgiya
Rangli
metallurgiya
Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari
Farmatsevtikada
Yengil
sanoatda
Fotosintez
Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining mohiyati.
Oksidlanish- qaytarilish reaksiyalari tabiatda keng tarqalgan bo’lib ularga nafas olish, oksidlanish, fotosintez kabi reaksiyalarni olish mumkin. Analitik kimyoda keng qo’llaniladigan oksidometriya oksidlanish-qaytarilish reaksiyalariga asoslangan bo’lib, eritmadagi oksidlovchi va qaytaruvchilarning miqdorini hajmiy analiz bilan aniqlash usulidir.
Oksidometriya farmatsiyada, biologik kimyoda, tibbiiy va klinik tekshiruvlarda, masalan, Cu2+ , K+ ionlari konsentratsiyasini, aseton, gidroxinon, antipirin, askorbin kislotani, fermentlardan katalaza peroksidini aniqlashda keng qo’llaniladi.
Barcha kimyoviy reaksiyalarni ikkiga bo’lish mumkin.
-1 +5 -2 +1 -2 +1 +5 -2
HPO3+H2O=H3PO4
• +1 +4 -2 +4 -2 +1 -2
H2SiO3→SiO2+H2O
• +2 +6 -2 +1 -1 +1 +6 -2 +2 -1
HgSO4+2NaCl=Na2SO4+ HgCl2
Reaksiya davomida elementlarning oksidlanish darajasi o’zgarmaydigan reaksiyalar
• +1 +5 -2 +4 -2 0 +1 -2
HNO3=4NO2+O2+H2O
• +1 +4 -2 +1 -2 0 +1 -2
H2SO3+ H2S=S+H2O
0 0 +3 -2
Fe+O2= Fe2O3
Oksidlanish – qaytarilish reaksiyalari - reaksiya davomida elementlarning oksidlanish darajasi
o’zgaradigan
reaksiyalar
Elementlarning oksidlanish darajasi o’zgarishi bilan boradigan reaksiyalarga oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari deyiladi.
Oksidlanish darajasi atomning molekuladagi shartli zaryadi bo‘lib, u molekula hosil qilishda atom nechta elektron bergani yoki olganini ko‘rsatadi. Oksidlanish darajasi umumlashgan elektron juftning elektomanfiyligi kattaroq element atomi tomon siljishi tufayli vujudga keladi. Elektron juftni o‘z tomoniga siljitgan element atomi manfiy oksidlanish darajasiga, opining elektronjuftini berayotgan element atomi esa musbat oksidlanish darajasiga ega bo‘ladi. Oksidlanish darajasi musbat, manfiy yoki nolga teng bo‘lishi mumkin. Ba’zan kasr oksidlanish darajasiga ega bo‘lgan elementlar ham uchraydi.
Ayni birikma batamom ionli tuzilishga ega deb faraz qilinganida uning tarkibidagi biror elementning zaryadi o'sha elementning oksidlanish darajasi nomi bilan yuritiladi. Oksidlanish darajasi musbat, manfiy va nol qiymatga ega bo'lishi mumkin. „Oksidlanish darajasi" tushunchasini boshqacha ta'riflash mumkin: oksidlanish darajasi — bu atomni birikmadagi boshqa atomlar bilan bog'lab turgan elektron juftlar elektrmanfiyroq atomlarga tomon siljiganda, shuningdek, bir xil atomlarga taalluq U elektron juftlar ular orasida bo 'Iganda vujudga kelishi mumkin bo’lgan elektr zaryaddir.
Elementlarning oksidlanish darajasini aniqlashda har doim kis-lorodning oksidlanish darajasini —2 ga, ftor bilan birikmasida OF2 da +2 ga, peroksidlarda (H202, Ba02, Na202, K^) -1 ga teng deb qabu! qilingan. Ko'pchilik birikmalarda vodorod atomi-ning oksidlanish darajasi +1 ga, metall gidridlarida, masalan, NaH, CaH2 da esa -1 ga teng.
Ayrim elementlarning birikmalardagi oksidlanish darajalari
|
| |
