|
Direkt-kosting va standart-kosting haqida umumiy tushuncha
|
| bet | 2/5 | | Sana | 13.01.2024 | | Hajmi | 36,49 Kb. | | #136559 |
Bog'liq FAYZULLAYEV AZIZBEK 3L oqilona xarajatlar strategiyasiDirekt-kosting va standart-kosting haqida umumiy tushuncha
Direkt-kosting (marginal xarajatlarni hisobga olish usuli, inglizcha to'g'ridan-to'g'ri xarajatlar ) - bu 1936 yilda amerikalik iqtisodchi D. Xarris tomonidan kiritilgan xarajatlarni
hisobga olish usuli bo'lib, u faqat to'g'ridan-to'g'ri (o'zgaruvchan) xarajatlar asosida mahsulot tannarxini hisoblashdan iborat. Direkt kosting tizimining mohiyati xarajatlarni doimiy va o'zgaruvchanlarga bo'lishdir.
Usulning mohiyati
Direktkosting tizimida doimiy xarajatlar(ma'lum bir davr bilan bog'langan va ishlab chiqarish hajmiga bevosita bog'liq bo'lmagan) mahsulot tannarxiga kiritilmaydi, o’zgaruvchan xarajatlar(mahsulot hajmiga bevosita bog'liq). Tayyor mahsulotlar va tugallanmagan ishlab chiqarish faqat o'zgaruvchan ishlab chiqarish xarajatlari miqdorida baholanadi va hisobot davrining doimiy xarajatlari umumiy summada tashkilotning moliyaviy natijasiga kiritiladi va mahsulot turlari bo'yicha taqsimlanmaydi. RAS(Russian Academy of Science)ga ko'ra, tashkilotning o'zgaruvchan xarajatlari (masalan, ishlab chiqarish ishchilarining ish haqi, xom ashyo va boshqalar) "Asosiy ishlab chiqarish" hisobida hisobga olinadi va tugallanmagan ishlab chiqarish balansiga taqsimlanadi. Doimiy xarajatlar( ijara, reklama xarajatlari va boshqalar) “Umumiy xarajatlar” hisobida aks etadi va hisobot davri oxirida “Sotish” schyotining debetiga hisobdan chiqariladi.
Direkt-kosting tizimida moliyaviy natijalar to'g'risidagi hisobotni tuzish sxemasi ko'p bosqichli hisoblanadi. Direkt-kostingning muhim xususiyati shundaki, uning yordamida ishlab chiqarish hajmi, xarajatlar va foyda o'rtasidagi munosabatlar va o'zaro bog'liqliklarni o'rganish mumkin .
Hozirgi vaqtda direkt-kosting tizimidan foydalangan holda boshqaruv hisobini tashkil etishning ikkita varianti mavjud :
moliyaviy va boshqaruv hisobi hisoblarida alohida hisobni tashkil etish;
moliyaviy va ishlab chiqarish hisobini integratsiyalash va xarajatlarni hisobga olish uchun tanish bo'lgan 20-29 schyotlardan foydalanish.
Direkt-kosting tizimiga asoslangan buxgalteriya hisobi kompaniya rahbariyatiga samarali boshqaruv qarorlarini qabul qilishda keng imkoniyatlar ochadi . Shunday qilib, ushbu usul asosida ishlab chiqarish hajmi, foyda, tannarx va yalpi daromad o'rtasidagi bog'liqlikni tahlil qilish mumkin. Ushbu usul, shuningdek, kompaniyaning zarar ko'rish nuqtasini, kompaniya mavjud rentabellik darajasida yuzaga kelishi mumkin bo'lgan doimiy xarajatlarning maksimal ulushini hisoblash imkonini beradi. Direkt-kosting tizimi, shuningdek, matematik usullar ( korrelyatsiya tahlili , regressiya tahlili va boshqalar) asosida korxona faoliyatini chuqur tahlil qilish uchun katta ahamiyatga ega .
Direkt-kosting tizimidan foydalangan holda tuzilgan moliyaviy natijalar hisoboti o'zgaruvchan xarajatlar, sotish narxlari va mahsulotlar tarkibidagi o'zgarishlar tufayli foydaning o'zgarishini ko'rsatadi. Direkt-kosting tizimida olingan ma'lumotlar narx va hajmning eng foydali kombinatsiyasini topish va samarali narx siyosatini amalga oshirish imkonini beradi.
Direkt-kostingning asosiy muammosi - bu o'zgaruvchan va doimiy xarajatlarni aniqlash va farqlashda qiyinchilik, chunki amalda ko'pincha ularni tasniflash va biron bir aniq guruhga ajratish qiyin.
|
| |
