|
Mavzu: O`qituvchining pedagogic qobiliyatlari. O`qituvchining kasb professiogrammasi
|
| Sana | 02.06.2024 | | Hajmi | 1,21 Mb. | | #259142 |
Bog'liq Boshlang’ich pedagogking kasbiy fazilatlari Reja: O`qituvchining pedagogik qobiliyati O`qituvchining kasb rofessiogrammasi
O'qituvchining shaxsiy va kasbiy fazilatlari ro'yxatini ishlab chiqishga urinish uzoq tarixga ega. Rossiyalik pedagog, yozuvchi, jurnalist va noshir N.I. Novikov, tarbiyachi quyidagi talablarga javob berishi kerak; to'g'ri va sof fikrlash qobiliyatiga ega bo'lish; bolalarga yaqinlasha olish; xushmuomala bo'lish; rus va chet tillarini bilish; yaxshi talaffuzga ega; yaxshi xulq-atvor va munosib ko'rinish.
K. D. Ushinskiy qat'iy ta'kidlagan edi: "Har bir murabbiyda, ayniqsa quyi maktablar va umumta'lim maktablariga tayinlangan murabbiylarda nafaqat o'rgatish, balki xarakter, axloq va e'tiqod ham muhimdir ...".
O`qituvchi fazilatlari
O’qituvchining eng muhim xislatlari quyidagilardan iborat
O’qituvchining o’z Vataniga sodiqligi, bolalarni sevish, ularni nsonparvarlik ruhida tarbiyalash, , o’z xalqining tarixi va madaniyatini biishishi;
Olijanobligi, aqli, farosati, ma’naviy pokligi, ma’naviyat va ma’rifat bo’yicha yuksak maqsadlarni bolalarga singdirib borishi
Ijtimoiy javobgarlikni yuksak darajada his etishi; O’zini qo’lga ola bilishi, sabr –toqatli, bardam matonatliligi.
O’qituvchining o’z ishidan nimanidir kutayotganligining o’ziyoq muhim ahamiyatga egadir, mana shu tariqa kutishlar, garchand jamiyat tomonidan o’qituvchiga qo’yiladigan talablarga kelsada, o’ziga xos xususiyatlarga ega bo’ladi. Lekin bu talablar hamma vaqt tarbiya ham bir – biriga mos kelmasligi mumkin.
O`qituvchining pedagogik qobiliyati
Yuqorida aytib o'tganimizdek, o'qituvchi pedagogik faoliyat jarayonida ko'plab funktsiyalarni bajaradi. Ushbu funktsiyalarning muvaffaqiyati o'qituvchining shaxsiyati, uning kasbiy fazilatlari bilan belgilanadi. Pedagogik ishning o'ziga xosligi unga, uning shaxsiyatiga bir qator talablarni qo'yadi, ular kasbiy ahamiyatga ega shaxsiy fazilatlar deb ataladi.
O`qituvchi maktabdagi ta'lim-tarbiya jarayonining asosiy tashkilotchisi. O`quvchilarning umumiy tayyorgarlik darajasi asosan o`qituvchiga, uning kasbiga, iymon-e'tiqodiga bogliq boladi. Shuning uchun o`quvchilar tarbiyasiga oid pеdagogik ishlar maxsus uyushqoqlik hamda muayyan malaka va konikmalarnigina emas, balki pеdagoglik qobiliyatlari darajasiga taalluqli bir qancha psixik xususiyatlarning ham mavjud bolishini talab etadi.
“Mutahassis malakasi – chuqur umumiy bilim, keng dunyoqarash va kasb tayyorgarligi, kompyuter bo`yicha savodxonligi, o`z bilimini tezlik bilan yangilash va to`ldira olish qobiliyati singari omillardan tashkil topadi... SHular qatorida uning intizomi, mas`uliyat, ziyolilik va o`z bilimini o`z ishiga, mamlakati mustaqilligiga, Vatan va jahon taraqqiyoti yo`lida ezgulik va adolatga sadoqat tuyg`ularini ham tarbiyalash zarur.” Bu vazifa va talablar ayniqsa boshlang`ich sinf o`qituvchilarida to`la mujassamlangan bo`lishi lozim. Zero, maktabga ilk bor qadam qo`ygan bola hayot qonun-qoidalarini, sir asrorlarini o`qituvchidan o`rganadi. Agar bolani chuqur bilimli, e`tiqodli, madaniyatli qilib tarbiyalamoqchi bo`lsak, shu fazilatlar o`qituvchida mujassam bo`lmog`i zarur.
Pedagog qobiliyati - bu bolalar bilan ishlashga ishtiyoq, bolalarga nisbatan muhabbat, ular bilan bo„lgan muloqotdan mamnun bo`lish bilan ifoda bo`ladigan shaxs sifatlari. Qobiliyat faoliyat jarayonida paydo bo`ladi va rivojlanadi. Qobiliyat malaka va uddaburonlikdan farq qiladi. Malaka va uddaburonlik mashq, o`qish natijasi hisoblansa, qobiliyatning rivojlanishi uchun esa yana iste`dod layoqat va zexn, ya`ni inson asab tizimida anatomik –fiziologik xususiyat bo`lishi zarur.
O`qituvchining kasb rofessiogrammasi
Professiogramma-ma’lum tizimga keltirilgan, mehnatni psixologik tomondan o’rganishga va undan kelgusi amaliy faoliyatda foydalanishga qaratilgan qisqa va har tomonlama batafsil ko’rsatib berilgan hujjat.
O’qituvchi professiogrammasi muayyan fan tomonidan o’qituvchiga qo’yiladigan maxsus talablarni o’z ichiga qamrab olishi lozim. Bo’lajak o’qituvchi u yoki bu xildagi fan tomonidan qanday talablar qo’yilishini bilish va shu asosida o’quv – tarbiya jarayonini tashkil qilish uchun pedagogika oliy o’quv yurtlarida muayyan mutaxasislik bo’yicha o’qituvchining ixtisoslashgan xarakteristikasini nazarda tutgan professiogrammasi tuziladi. Jumladan, maktabning o’qituvchi – murabbiysi professiogrammasini misol qilib keltiramiz.
Professiogramma" tushunchasining ma'nosini tushunishga asoslanib, shaxsni o'rganishning professiografik usuli haqida gapirish mumkin, bunda o'qituvchining bilimi, ko'nikmasi va qobiliyatlari ideal modelga muvofiq ega bo'lishi mumkin bo'lgan narsalar bilan taqqoslanadi. Ushbu usul o'qituvchining shaxsiy va kasbiy o'sishini loyihalash imkonini beradi, deb tasavvur qilish qiyin emas.
Shu bilan birga, o'qituvchining professiogrammasi - bu o'qituvchining bilimi, ko'nikmasi va qobiliyatiga, uning shaxsiyati, qobiliyati, psixofiziologik imkoniyatlari va tayyorgarlik darajasiga qo'yiladigan talablar nuqtai nazaridan to'liq malaka tavsifini beradigan hujjatdir.
Zamonaviy o'qituvchi uchun professiogramma yaratish zarurati bir qator sabablarga ko'ra yuzaga keladi:
Ijtimoiy tartibning maktab, o‘qituvchilik kasbi uchun ahamiyati;
- Tayorladi: Boyqobilova Umida
|
| |
