6.3-rasm. Sxemalarda ishlatiladigan rezistorlar a) Rossiya va Evropada qabul kilingan rezistor, b) Amerika Qo‘shma SHtatlarda qabul qilingan rezistorlar
Davlat Standarti DSt 2.728-74 bo‘yicha rezistorlar sxemalardagi shartli birliklari talabga javob berish kerak. SHunga bog‘lik holda o‘zgarmas rezistorlar shartli birliklari quyidagi 1 – jadvalda keltirilgan.
Chiziqli va nochiziqli o‘zgaruvchan rezistorlarni shartli grafik belgilari quyidagi 2 – jadvalda keltirilgan:
6.2 – jadval.
Rezistorlarning ketma – ket ulanishidagi qarshiligi 6.4 – rasmda sxemasi keltirilgan.
6.4 – rasm. Rezistorlarni ketma – ket ulanish sxemasi.
Rezistorlarni ketma – ket ulanishida qarshiliklari qo‘shiladi va buning isboti quyidagi ifodadan.
Rezistorlar ketma-ket ulanganda ularning umumiy qarshiligi barcha qarshiliklarning katta qiymatidan yuqori bo‘ladi.
Agarda , umumiy qarshilik quyidagiga teng :
Rezistorlar paralel ulanganda ularning teskari qiymatlari qo‘shiladi (umumiy
o‘tkazuvchanlik, har bir rezistorlar yig‘indisiga teng). Rezistorlarni paralel ulanish sxemasi 6.5 – rasmda keltirilgan.
6.5 – rasm. Rezistorlarni paralel ulanish sxemasi
Agar zanjirni o‘zaro ketma – ket yoki paralel ulangan blok qismlarga ajratilsa, oldin har bir blok qism qarshiliklari hisoblanadi, keyin har qaysi blok qismlar qarshiligi ekvivalent qarshilik bilan almashtiriladi, natijada umumiy (xaqiqiy) qarshilik aniqlanadi.
Buning isboti, ikki paralel ulangan rezistorlarning umumiy qarshiliklari quyidagiga teng.
Agar bo‘lsa umumiy qarshilik ga teng bo‘ladi.
Rezistorlar paralel ulanganda ularning umumiy qarshiligi rezistorlarning eng kam qiymatidan kichik bo‘ladi.
Aralash ulangan rezistorlarlarni sxemasi quyidagi 6.6 – rasmda keltirilgan
Bu sxema ikkita paralel ulangan bloklar, ularning biri ketma – ket ulangan va rezistorlardan iborat bo‘lib umumiy qarshiligi ga teng, boshqa rezistorining umumiy o‘tkazuvchanligi , ga teng bo‘ladi.
Demak umumiy qarshilik
O‘zoro ketma – ket yoki paralel ulangan, bloklarga bo‘linmaydigan rezistorlardan tashkil topgan zanjirlar hisobi uchun Krixgof qoidasi qo‘llaniladi. Bu qonunga ko‘ra, elektr zanjirining tarmoqlanish tuguniga kelayotgan va undan chiqib ketayotgan toklarning yig‘indisi nolga teng. Ba’zan hisobni sodalashtirish uchun simmetriya prinsipini va uchburchak – yulduzcha usulini qo‘llash maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Rezistorlarning quvvati. Rezistorlarni paralel yoki ketma – ket ulanganda ularning umumiy quvvati ulangan rezistorlar quvvatlari yig‘indisiga teng bo‘ladi.
Kuchlanishni bo‘lgich sxemasi quyidagi 6.7 – rasmda keltirilgan.
3) Rezistorlarning klassifikatsiyasi
Yasalgan plataning montaj yuzasiga (SMD) uchta naminal qiymati har xil bo‘lgan (09R121, 18R151, 34R220) rezistorlar kavsharlangan. Rezistorlar elektron apparaturaning elementlari hisoblanib va ulardan integral mikrosxemalarning komponentlari yoki tarkibiy qismlari sifatida qo‘llash mumkin. Yasalgan bosma plataning (SMD) montaj sxemasi quyidagi 6.7 – rasmda keltirilgan.
| 