Mavzu: Suv tejovchi texnalogiyalar (tomchilatib sugʻorish)
Reja:
Kirish
1. Tomchilatib sug‘orishning о‘simliklarning о‘sishi
va rivojlanishiga,
o‘simliklarning biomassa va oziq-ovqat organlarining shakllanishiga
ta’siri
2. Tomchilatib sug‘orish texnologiyasidan foydalangan holda tarvuz
ekinini sug‘orishning maqbul rejimlarini о‘rganish
3. Tomchilatib sug‘orish texnologiyasining o‘simliklarning fitosanitar
holatiga ta’sirini aniqlash (begona о‘tlar, kasallik va zararkunandalar
bilan zararlanish)
4. Tomchilatib sug‘orish tizimlari uchun
avtonom tizimlarini tashkil
etish.
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
2
Kirish
Butun dunyoda boʼlgani kabi yurtimizda ham suvni tejab ishlatish
muhim ahamiyatga ega. Mavjud suv resurslarining salmoqli qismi qishloq
xoʼjaligi ekinlarini yetishtirishga sarflanishi eʼtiborga olinsa, bu beminnat
neʼmatdan tejab-tergab foydalanish samarali usuldir. Shu maqsadda qishloq
xoʼjaligi ekinlarini yetishtirishda suv tejovchi
texnologiyalar joriy etilsa,
hosildorlik oshishi bilan birga, suvni tejash imkoniyati ham yuzaga keladi.
Respublikamizda 4,3 mln. gektar sugʻoriladigan ekin maydonlari mavjud
boʻlib, shundan 291,2 ming gektarida (7 foiz) suv tejovchi texnologiyalar joriy
etilgan. Jumladan, 120,5 ming gektar tomchilatib, 3,5 ming gektar
yomgʻirlatib va 4,2 ming gektar maydon diskret usulida sugʻoriladi. 163 ming
gektar maydonlarda esa egiluvchan quvurlar orqali sugʻorish joriy qilingan.
Prezidentimizning
“Qishloq
xoʻjaligida
suvni
tejaydigan
texnologiyalarni joriy etishni yana-da jadal tashkil etish chora-tadbirlari
toʻgʻrisida”gi qaroriga asosan, 2021-yilda suvni tejovchi texnologiyalarni besh
barobarga oshirish va 430 ming gektarga yetkaziladi. Bunda 230 ming
gektarda suv tejovchi texnologiyalarni joriy etish hamda 200 ming gektar ekin
maydonlarini lazer uskunalar yordamida tekislash koʻzda tutilgan.
2019-yilda respublikamizda 34,5 ming
gektar maydonda tomchilatib
sugʻorish texnologiyasi joriy qilingan boʻlib, mahalliy korxonalar barmoq
bilan sanarli boʻlganligi uchun texnologiyalarning 90 foiz uskunalari va
butlovchi qismlari xorijiy davlatlardan keltirilgan edi. Oʻtgan yilda esa suv
tejovchi texnologiyalar asbob-uskunalari va butlovchi qismlarini ishlab
chiqaruvchi mahalliy korxonalar soni 10 taga yetkazildi. Yil davomida 43
ming gektarda tomchilatib sugʻorish texnologiyasi joriy etilgan boʻlsa,
shundan 30 foizi, yaʼni 13 ming gektari mahalliy
korxonalar mahsulotiga
toʻgʻri keldi.
Ushbu texnologiyalarga talab ortar ekan, bugungi kunda suvni tejovchi
texnologiyalarning uskunalari va butlovchi qismlarini mahalliy sharoitda
ishlab chiqaruvchi korxonalar soni 30 taga yetdi. Bu bilan 2021 -yilda suv
3
tejovchi texnologiyalar joriy qilinadigan maydonlarning 50 foizini mahalliy
korxonalar mahsuloti qamrab olishga imkon yaratildi.
Bugungi kunga qadar respublikamizda jami 9 830 ta fermer xoʻjaliklari
va klaster tashkilotlari bilan quruvchi pudrat korxonalari oʻrtasida 363,7 ming
gektar maydonda suv tejovchi texnologiyalarni joriy qilish boʻyicha pudrat
shartnomalari
rasmiylashtirilib, shundan 84,7 ming gektar maydon boʻyicha
qurilish-montaj ishlari olib borilmoqda.
Yil yakuniga qadar mamlakatimizda shu turdagi mahalliy korxonalar
sonini 100 taga yetkazish, sogʻlom raqobat muhitini yuzaga keltirish va sifat
bosqichiga katta eʼtibor qaratish moʻljallangan. Natijada yurtimizda suv
tejovchi texnologiyalarni joriy etish imkoniyatlari yana-da kengayadi.
Mamlakatimiz miqyosida suvni tejaydigan ilg’or
texnologiyalarni,
jumladan tomchilatib sug’orish, egatga plyonka to’shab hamda o’q ariqlar
o’rniga egiluvchan ko’chma quvurlar yordamida sug’orishni keng joriy etishga
alohida e’tibor berilmoqda. Faqatgina oxirgi yillarning o’zida 7,6 ming
gektardan ortiq maydonda tomchilatib sug’orish tizimi qurilib, muvaffaqiyatli
tarzda ishlatilmoqda. Egatga plyonka to’shab va ko’chma egiluvchan quvurlar
yordamida sug’orish texnologiyasi 4 ming
gektarga yaqin maydonda
qo’llanilib, uning asosiy qismi paxta maydonlarini sug’orishda ishlatilmoqda.
Suv resurslaridan foydalanishning samaradorligini oshirishda suvni tejaydigan
ilg’or texnologiyalarni qo’llash muhim ahamiyatga egaligini hisobga olib,
davlatimiz tomonidan ushbu yo’nalishni rivojlantirish qo’llabquvvatlanmoqda.
Jumladan, O’zbekiston Respublikasi 1-Prezidentining 2013 yil 19 apreldagi
«2013-2017 yillar davrida sug’oriladigan yerlarning meliorativ holatini yanada
yaxshilash va suv resurslaridan oqilona foydalanish chora -tadbirlari
to’g’risida»gi qaroriga asosan 2013-2017 yillar davomida jami 25 ming gektar
maydonda tomchilatib sug’orish tizimi, 45,6
ming gektar maydonda egatga
plyonka to’shab sug’orish usuli hamda 34 ming gektar maydonda esa o’q
ariqlar o’rniga ko’chma egiluvchan quvurlar yordamida sug’orish usullari joriy
etilishi
belgilangan.
Zamonaviy
suvni
tejaydigan
texnologiyalarning
