Talab va taklif o‘rtasida o‘zaro bog‘liqlik bo‘ladi: talab faqatgina taklifni
yuzaga keltirmaydi, bundan tashqari taklif aniq bir tarzda talabga ta’sir ko‘rsatadi.
Masalan: turistik xizmatga bog‘liq bo‘lgan talab hajmi unga bo‘lgan narx
ko‘tarilganda ortib boradi, narx tushsa takliflar soni ham kamayadi.
Turistik xizmat bozorida turistning xizmatga bo‘lgan
talabi uchun pul
vositasining almashinuvi sodir bo‘ladi. Muvofiqlashtirilgan holatdagi almashinuvda
bir tomondan turistik mahsulot ikkinchi tomondan esa turistik industriyaning kirib
kelishi uchun sharoit yaratiladi.
Turistik xizmat bozori o‘zining qabul qila olish chegarasi (sig‘imdorligi) bilan
tavsiflanadi, ya’ni aniq bir belgilangan davrda (mavsum bir oyda) belgilangan
turistik mahsulotni amaldagi narxlar va takliflarga muvofiq sota olishidir. Bozorning
sig‘imdorligi aholining talab doirasida to‘lov qobiliyatiga egaligi, narx darajasi va
turistik takliflarning tavsifiga bog‘liq bo‘ladi. Turistik mahsulotga bo‘lgan talab va
narx darajasiga qarab qisqarishi yoki bo‘lmasa, aksincha oshib borishi mumkin.
Bozorning sig‘imi va uning o‘zgarish tendensiyasini
biladigan korxona ushbu
bozordan rivojlanish darajasi uchun foydalanish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
Turistik xizmat bozorida: bir-biriga qarama-qarshi harakatlanadigan hamda
turistik aylanma harakatni yaratuvchi pul oqimi yo‘nalishi va turistik mahsulotning
muntazam harakatlanishini yaratib beruvchi omil vujudga keladi
Ma’lumki bozor - bu turli mexanizmlardan iborat bo‘lib, turli mahsulot turlari
va xizmatlar uchun tug‘ilajak talab va takliflarni muvofiqlashtirib turadi. Unda
katta hajmdagi bir-biri bilan bog‘liq bo‘lmagan aniq bir mahsulot -ya’ni, turistik
mahsulotni sotib olishga xohishi va iloji bor potensial haridorlar harakat qilishadi.
Bu erda tovarni sotuvchi hamda bozor harakatlanishi sharoitini o‘zgartiruvchi
haridorlar, dallollar shuningdek aniq va faol raqobatchilarni aniqlab olish mumkin.
Turizm xizmat bozorida sotish va sotib olishning asosiy manbai xizmat
hisoblanadi. Haridor va sotuvchidan tashqari turistik
xizmat bozori mexanizmiga
sezirarli darajada dallollik bug‘inlari ham kiradi.
Turistik xizmatga bo‘lgan talablar bir necha xil xususiyatlarga ega: moddiy
imkoniyatli ishtirokchilarning turli - tuman qatnovi, yoshlari, maqsad va sabablar:
egiluvchanligi, alohida harakterli va differensiyalan-ganlikning yuqori darajasi:
turistik takliflardan vaqt va masofa bo‘yicha uzoqligi.
Turistik mahsulot iste’molchilarining sanoqbay tavsifiga ko‘ra uch xil turdagi
turizm bozorlariga ajratiladi: ommaviy, mashhur va individual
11
.
