|
Maxalliy qurilish materiallari reja qurilish materiallari Yurtimizdagi xom ashyolar
|
| bet | 2/3 | | Sana | 24.12.2023 | | Hajmi | 0,95 Mb. | | #127968 |
Bog'liq MAXALLIY QURILISH MATERIALLARIGilli cherepitsa loydan qolipga quyilgan, so’ngra pishirilgan to’g’ri burchakli plitkalar yoki novlar ko’rinishidagi qurilish materialidir. U bilan tom yopiladi. Arzonligi, chidamliligi va me‘moriy sifatlari jihatdan boshqa tombop materiallardan qolishmaydi.
Shtamplangan cherepitsa, ko’p novli tasmasimon cherepitsa, tasmasimon yassi cherepitsa va tom o’rkachiga yopiladigan novsimon cherepitsa ko’p ishlatiladi.
Polbop sopol plitkalar bundan tashqari zarbga chidaydigan va yeyilmaydigan bo’lishi zarur. Ular ikki turga bo’linadi: sopol plitkalari va koshinlar (naqshli plitkalar). Plitkalarning suv shimuvchanligi 4% dan oshmaydi, yeyiluvchanligi 0.25g/sm2. Pardozlash ishlari uchun mo’ljallangan sopol plitkalar Fasadlarni pardozlash uchun foydalaniladigan barcha tabiiy tosh materiallari ma‘lum darajada g’ovaklik va ba‘zi xollarda ko‗z bilan ko‗rib bo‗lmaydigan xilma-xil mayda chiziqlarga ega bo‗lishi mumkin. Vaqt o‗tishi bilan bunday pardoz materiali yumshab, uvalanib ko‗chib tusha boshlaydi. Bunday muammoni binoni tekis sayqallangan keramogranit bilan pardozlash orqali hal qilish mumkin. Zamonaviy qurilish materiallari, buyumlari va texnologiyalari 14 Keramogranitning tarixi XX asrning 60 yillarining oxirlariga borib taqaladi va bir qancha yil o‗tib bu materialdan keng ko‗lamda foydalana boshlandi. Ushbu material noyob sifatga, ya‘ni kislota va ishqor ta‘siriga chidamliligi bilan ajralib turadi. Keramogranitning yana bir noyob sifatlaridan biri bu uning qattiqligi (Moos shkalasi bo‗yicha 7-8) va uning yedirilishga yuqori chidamliligidir.
Keramogranit – ekologik toza material bo‗lib, uning suv shimuvchanligi massasi bo‗yicha 0,1–0,2% ni tashkil etadi. Uning bilan nafaqat ichki va tashqi devorlarni, balki shamollatiluvchi fasadlarni pardozlash va ochiq balkon va ayvonlarda foydalanish mumkin. Keramogranit bilan pardozlangan xonaning ko‗rinishi Uning fizik va mexanik xossalari yuqori va afzalliklari quyidagilardan iborat: - siqilishdagi yuqori mustahkamlik; - yedirilishga chidamlilik; - g‗ovakligining kamligi (namlikni deyarli shimmaydi); Zamonaviy qurilish materiallari, buyumlari va texnologiyalari 15 - harorat o‗zgarishiga chidamliligi; - yuqori sovuqqa chidamliligi; - vaqt o‗tishi va ultrabinafsha nurlari ta‘sirida qarish jarayoniga chidamlilik; - yuza va xajm bo‗yicha tarkibining bir xilligi; - keng ko‗lamdagi ranglar va turli ko‗rinishda ishlab chiqarishning mavjudligi. Keramogranitning kamchiligi sifatida uning shisha strukturasiga o‗xshash mo‗rtligi va egilishdagi mustahkamligining pastligini ko‗rsatish mumkin. 9-rasm. Yog‗och va tabiiy tosh teksturasi berib tayyorlangan keramogra
Qurilish tizimiga ajratilgan mablag'ning 50% dan ortig'i qurilish buyum va konstruksiyalarini ishlab chiqarishga sarflanadi. Zamonaviy bino va inshootlarni yangi turdagi qurilish materiallarisiz tasawur etib bo'lmaydi. Shu sababli, bo'lajak qurilish mutaxassisi qurilish materiallari va buyumlari to'g'risida to'la-to'kis bilimga ega bo'lishi zarur.
Qurilish materialshunosligi o'ziga xos tarixga ega. Eng qadimgi va juda keng tarqalgan giltuproq asosidagi qurilish materiallari insoniyat tarixining ilk davridayoq ishlatilgan. Giltuproqdan pishirilgan g'isht ishlab chiqarish tarixi 5 -6 ming yilga teng.
Bino va inshootlarni tabiiy tosh materiallaridan qurish antik dunyo tarixi bilan bog'langan. Misr piramidalari. Buyuk Xitoy devori. Rim Kolizevi bunga yaqqol misol bo'ladi. Tabiiy toshlarni maydalab. pishirib ohak. ganch, gips va sh.k. mineral bog'lovchilar ishlab chiqarish texnologiyasi bir necha ming yil awal yaratilgan.
Shahrisabz,Samarqand. Buxoro. Xiva, Toshkcnt kabi tarixiy shaharlarimiz qurilishiga nazar tashlasak, shoh sarovlari. mad rasa va masjidlar, qal’a dcvorlari, suv inshootlari tabiiy toshlardan. pishiq g'ishtdan bo'lgan qorishmalar asosida terilib, barpo etilganini ko'ramiz. Qadimdan qurilishda yog'och materiallar sifatida eman, qarag ay, pixta, qayin, dub. buk, yasen. Markaziy Osiyoda esa terak. qayrag'och, archa. yong'oq, tut va tol kabilar ishlatilgan. Yog'och sinchli binolar zilzilaga bardoshliligi bilan ajralib turadi. Yog'ochga o'ymakorlik usulida ishlangan ustunlar. bag'dodi eshiklar. muqamaslar, karnizlar, pillapoyalar hozirga qadar arxitektura obidalarini bczatib turibdi. Bino va inshootlarni bczashda lokbo'voqlardan foydalanish tarixi miloddan awalgi asrlarga tegishli. Rang beruvchi pigmentlar sifatida Uirli minerallar. o‘simliklar kuli. bogMovchi sifatida esa tabiiy o ‘simlik yogiari ishlatilgan. Qadimgi Afrosiyob. Varaxsha. Xolichayon kabi tarixiy yodgorliklarimiz devorlariga ishlangan rasmlar bunga yaqqol misoldir. Qurilish materiallari tarixida portlandsement va u asosida betonlar alohida o'rin tutadi. Mahalliy xomashyo va ikkilamchi resurslar asosida ekologik toza qurilish materiallari ishlab chiqarish qurilish industriyasining asosiy vazifasi hisoblanadi.
Qurilish materialshunosligining dolzarb masalalariga yuqori sifatli. tannarxi arzon, mustahkam. umrboqiy, mahalliy xomashyo zaminida ishlab chiqarilgan ekologik buyumlar. qismlar. konstruksiyalami tayyorlash va ishlatish sohalarini belgilash kiradi.
Yurtimizda mahalliy qurilish materiallariga katta etibor qaratilyapti buning misolida shu yilning 12-iyul sanasida
|
| |
