• ) gravitatsion yoki tortishish kuchlari; 2) elastiklik kuchlari; 3) ishqalanish kuchlari
  • Guk qonuni
  • (3.2) Bu yerda F
  • (3.3) Bu yerda F
  • Механика кириш




    Download 0,84 Mb.
    bet4/46
    Sana14.05.2024
    Hajmi0,84 Mb.
    #232120
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   46
    Bog'liq
    Физикадан мавзулар

    3-§. KUCHLAR

    Hozirgi zamon fizikasida 4 xil ta’sirlashuv ko’riladi. Bular:


    1) gravitatsion ta’sirlashuv;
    2) elektromagnit ta’sirlashuv;
    3) kuchli yoki yadroviy ta’sirlashuv;
    4)kuchsiz ta’sirlashuv. Bunday ta’sirlashuv elementar zarralarni parchalanishida ro’y beradi. Bu ta’sirlashuvlardan ikkitasi, ya’ni gravitatsion va elektromagnit ta’sirlar klassik mexanikada ko’riladigan kuchlarning vujudga kelishida asosiy rolni o’ynaydi. Klassik mexanikada asosan uch xil kuch ko’riladi. Bular:
    1) gravitatsion yoki tortishish kuchlari;
    2) elastiklik kuchlari;
    3) ishqalanish kuchlari.
    Bu uchta kuchdan ikkitasi — elastiklik va ishqalanish kuchlarini vujudga kelishi elektromagnit xarakterga ega. Cunki bu kuchlar moddaning molekulalarini o’zaro ta’sirlashuvi natijasida paydo bo’ladi. Bu ta’sirlashuv esa elektromagnit xarakterda bo’ladi.
    Elastiklik kuchi Guk qonuni asosida shunday yoziladi:


    , (3.1)


    bu yerda fel - elastiklik kuchi, k - proporsionallik koeffitsienti, x - deformatsiya kattaligi.
    Ishqalanish kuchlarini konkret hol uchun ko’riladi. Masalan, ikki yuza o’zaro sirpansa, ishqalanish kuchi ularning holatiga va bu jismlarni qisayotgan (bosayotgan) kuchiga bog’liq bo’ladi:
    . (3.2)

    Bu yerda Fish - ishqalanish kuchi, -ishqalanish koeffitsienti, Fnsiqayotgan kuchning normal tashqil etuvchisi.
    Gravitatsion, ya’ni tortishish kuchlari I.Nyuton tomonidan ochilgan butun dunyo tortishish qonuni asosida aniqlanadi:


    . (3.3)


    Bu yerda F - tortishish (gravitatsion) kuchi, - gravitatsion doimiy, m1 , m2ikki jismning massalari, R - jismlar orasidagi masofa.

    Download 0,84 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   46




    Download 0,84 Mb.