loyixasini taklif qilganmiz. ECO PALMA
loyixasi qurilmasini elektr tokini tortib borish qiyin bo’lgan xududlarga yoki
dam olish maskanlariga, xiyobonlarga, ta’lim maskanlariga o’rnatilsa maqsadga
muvofiq bo’ladi. Ushbu taklif qilayotgan qurilmamizda yoritish tizimida quyosh
batareyalaridan foydalaniladi. Palmaning yaproqlari salqin beradi. Bundan
tashqari qurilma joylashtirilgan xududda Wi-Fi routeri o’rnatiladi.
Новые этапы развития альтернативных источников энергии и телекоммуникационных технологий
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
168
Habaringiz bor o’tgan yilgi qish mavsumi hammamizga bir muncha
qiyinchiliklar tug’dirdi, aniqroq qilib aytadigan bo’lsak butun respublika bo’ylab
hattoki Toshkent shaxrida ham elektr energiyasi tanqisligi kuzatildi. Aynan shu
muammolarni yechish maqsadida bizning loyihamiz qo’l keladi.
Prezident Shavkat Mirziyoev raisligida 2022 yil 10 iyun kuni qayta
tiklanuvchi energiyadan foydalanishni kengaytirish masalalari bo’yicha
videoselektor yig’ilishi o’tkazilgan. Ushbu videoselektrda yurtboshimiz
yo’l, uy,
korxona, bog’cha, maktab va shifoxonalarda muqobil energiyadan foydalanishni
ko’paytirishni vazifa qilib belgilaganlar.
Qayta tiklanuvchi energiyadan foydalanishni kengaytirish masalasi
umummilliy ahamiyatga ega. Bu borada yurtimizda aholi va tadbirkorlarni
qo’llab-quvvatlash uchun yangi tizim belgilandi. Ushbu tizimga ko’ra, har bir
o’rnatilgan quyosh va shamol elektr uskunasi uchun, quvvatiga qarab, 15 million
so’mgacha, suv isitish qurilmasi uchun esa 2 million so’mgacha kompensatsiya
to’lanadi. Yoki uskuna qiymatini 3 yil ichida foizsiz, bo’lib-bo’lib to’lash
imkoniyati yaratiladi.
Masalan, bir oila suv isitish uchun bir oyda o’rtacha 195
ming so’m xarajat qiladi, deylik. Endi ular 6 million so’m evaziga 200 litrli
quyosh qurilmasi o’rnatsa, davlatdan 2 million so’m kompensatsiya oladi.
Bunda har oy ketgan xarajat iqtisod bo’lishi hisobiga, suv isitish qurilmasi 21
oyda pulini oqlaydi va “yonga qoladi”. Agar, oila kompensatsiyani emas,
bo’lib-bo’lib to’lashni tanlasa, oylik to’lov 170 ming so’m bo’ladi. Ya’ni,
hozirgi to’lovidan ham kam bo’ladi va uch yildan keyin issiq suv uchun umuman
xarajat qilmaydi.
Yana bir qulay tomoni, odamlar buning uchun biron-bir
idoraga borib yurmaydi. Hamma hujjatlar uskuna xarid qilinadigan joyning
o’zida hal etib beriladi. Bu tizim Energetika vazirligining maxsus jamg’armasi
orqali joriy etiladi [1]. Davlatimiz rahbari barcha jarayonlarni raqamlashtirib,
ushbu yangi tizimni 2022 yil 1 sentyabrdan yo’lga qo’yish bo’yicha ko’rsatma
berganlar.
Muqobil energiya manbaalari va telekommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirishing yangi bosqichilari
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
169
Tan olish kerak, bugungi kunda yurtimizda sohani rivojlantirish asosan
chet el investitsiyasi hisobiga amalga oshirilmoqda. Biroq kichik quvvatli,
energiya
tejovchi
texnologiyalarni
joriy
qilishda
boshqa
davlatlar
ko’rsatkichidan ancha past darajada qolyapmiz. Qayta tiklanuvchi energiya
manbalari qurilmalarini xarid qilish va o’rnatish dastlab katta mablag’ talab etsa-
da, ular keyinchalik iqtisodiy jihatdan o’zini oqlaydi.
Hozirgi kunda interyer dizayn sohasi ham keng rivojlanib bormoqda,
masalan oldinlari odamlar oddiygina halq tilida aytganda guvaladan uy qurib
ohakka bo’yab qo’yishgan bo’lsa hozirgi kunda esa pishiq g’ishtdan qurilyapti
va iloji borcha chiroyli qilishga harakat qilyapti. Masalan har xil bo’yoq
travertin va shunga o’hshash qurilish materiallaridan foydalanilyapti. Bu ham
interyer dizayn sohasining rivojlanishiga bir misol bo’la oladi. Odamlar hozirgi
kunda oddiy qurilmalarga uncha e’tiborlarini qaratishmaypti hozir bizga chiroyli
ko’rinishga ega bo’lgan qurilmalar kerak.
Hozirgi kunda turizm sohasi ham jadal rivojlanib bormoqda. Bunga misol
qilib Namangan shaxrini olib ko’ramiz. Viloyatimizda Samarqand, Buxoro
viloyatlari kabi me’moriy obidalar ko’p emas. Shuning uchun viloyatimizda eco
turizm
sohasini rivojlantirish maqsadga muvofiq bo’ladi. Biz taklif qilayotgan
loyiha esa aynan shu sohani rivojlanishiga hissa qo’shadi.
Quyosh energiyasi yordamida ishlovchi eco palma korinishidagi
qurilmaning qo’llanilish sohalari: elektr energiyasi taqchil hududlar, tog’li dam
olish maskanlari, markaziy dam olish maskanlari, ta’lim muassasalari, turli
tashkilotlar, yoritish zarur bo’lgan shahar markazlari.
Biz bilamizki tog’li adirli hududlarda elektr energiyasini uzatilishi
qiyinroq bo’ladi shu sababdan ham bizning loyihamizni ishga tushirilsa bu
masalalarga yechim bo’la oladi. Markaziy dam olish maskanlariga misol
tariqasida Namangan shahridagi Afsonalar vodiysini olishimiz mumkin. Bog’
yangi qurilganligi sababli salqin beruvchi daraxtlar kamligi sababli kundizi dam
olishga kelgan odamlarni xordiq chiqarishlarida noqulaylik tug’diradi. Bizning
Новые этапы развития альтернативных источников энергии и телекоммуникационных технологий
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
170
loyihamiz esa bunga yechim bo’la oladi. Yana hozir ko’pchilik yoshlarda elektr
energiyasiga ishlovchi samokatlar va skuterlar borligi sababli ularda ba’zan
quvvat tugab qolish holatlari kuzatiladi. Aynan bizning loyihamiz bilan esa
bemalol qurilmalarini zaryadlab olish imkoniga ega bo’ladilar.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
Energeticheskoe oborudovanie dlya ispolzovaniya netraditsionnыx i
vozobnovlyaemix istochnikov energii. Pod red. V.I.Vissarionova. –
M.: OOO firma "VIEN", 2004.
2.
Farenbrux A., Byub R. Solnechnie elementi (teoriya i eksperiment),
M., Energoatomizdat, 1987, -278 s.
3.
Aliev R., Zaynobiddinov S., Ikramov R.G., Ismanova O.T.,
Nuritdinova
M.A.
Otsenka
fotoelektricheskix
parametrov
solnechnыx
elementov
na
osnove
amorfnogo
kremniya.
Geliotexnika, 2003, № 1, -s. 18-22.
4.
Aliev R., Ikramov R.G., Alinazarova M.A., Ismanova O.T.
Influence of Temperature on Photocurrent of Amorphous
Semiconductor-Based Solar Element. Applied Solar Energy, 2009, -
Vol.45, No.3, -pp. 148-150.
| 