Muqobil energiya manbaalari va telekommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirishing yangi bosqichilari
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
171
yonuvchi slanetsning kimyoviy energiyasiga aylanadi. Yerning ko‘ndalang
qismi yuzasi 127,6
106 km2 ekanligini e’tiborga olsak, yerga tushadigan quyosh
nurining energiyasi 176,6
1012 kVt, demak bir yilda yerga 1,56
1018 kVt soat
1,6
1018 kVt soat quyosh energiyasi tushadi.
Quyosh
energiyasi, bugungi kunda dunyoning quyoshdan olgan
energiyasi bilan bir necha mayda tashkil etilgan energiya manbalaridan biridir.
Quyosh energiyasi, barglardan olingan qazilma energiyasi, yong'inlardan
olingan yong'in energiyasi va qurilishlardan olingan shug'ullanish
energiyasi
kabi boshqa manbalar bilan solishtirib ko'ringanda, ko'proq talab qilinadigan
energiya manbasi sifatida aniqlanadi, chunki quyoshdan olgan energiya dunyo
tomonidan hech qachon tugamaydi.
Quyosh va shamol energiyasidan xalq xo‘jaligida
samarali foydalanish
maqsadida 1954-yil YUNESKO Hindiston hamkorligida Dehlida xalqaro
simpozium o‘tkazildi. 1961-yil BMT Rimda quyosh, shamol va geotermal
qurilmalar energetika qurilmalarini takomillashtirish va undan xalq xo‘jaligida
foydalanishni yanada kuchaytirish bo‘yicha navbatdagi
xalqaro simpoziumni
o‘tkazdi. 1972-yil Nigeriyada, 1973-yil Parijda “Quyosh inson xizmatida”
mavzusida xalqaro kongresslar o‘tkazildi. Bu anjumanlarda quyosh
energiyasidan uylarni qish faslida isitish va yozda mikroiqlim hosil qilish,
quyosh energiyasini elektr energiyasiga va uni issiqlik
va elektr energiyaga
aylantirish, shamol energiyasini elektr va issiqlik energiyasiga aylantirish,
quyosh energiyasini organik xomashyo energiyalariga aylantirish muammolarini
yechish, ularning qurilmalarini ishlab chiqish masalalari ko‘rib chiqildi.
O'zbekiston ham quyosh energiyasidan foydalanishga qaror qabul qilgan
davlatlar jihatidan kelajakda o'zaro aloqalarni rivojlantirishga harakat qilish va
amalga oshirish lozim.
Quyosh energiyasidan samarali foydalanish bir nechta turlari mavjud:
1. Quyosh paneli orqali elektr energiya ishlab chiqarish:
Quyosh paneli
yangi bino va boshqa obyektlarning yoritilishi uchun yaxshi yechimdir. Quyosh
Новые этапы развития альтернативных источников энергии и телекоммуникационных технологий
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
172
paneli orqali elektr energiya ishlab chiqarish uchun, panelni ochiq tovush
koridorida yoza olasiz.
2. Quyosh suv uyg'unini ishlatish: Quyosh suv uyg'unini uning zararlari
va samarasi juda ko'p, chunki u quyosh shuvi sifatida
va qurilgan ish orqali
ishlab chiqiladi. Bu qattiq isitilgan issi suv ichidagi bakteriyalarning o'lishini
sarmoya qiladi va quyosh suv uyg'unidan chiqadigan suvning kimyoviy
tarkibining yuqori bo'lishi sababli, bu suvning sog'lig'a yaxshi ta'siri bo'ladi.
3. Quyosh issi orqali ishlov berish: Qatta yerning quyoshdan
keltirilayotgan issi juda kuchli hisoblanadi va ushbu issi ishlov berish uchun
yaxshi yechimdir. Quyosh issi orqali ishlov berish
uchun eng mashhur turlar,
binolar uchun isitma tizimlari va isitgichlar.
4. Quyosh energiyasi orqali transport vositalarining ishlatilishi: Quyosh
energiyasi orqali yer yuzida qolgan transport vositalari ham ishlov berish
mumkin, masalan, avtoultarni quyosh energiyasi orqali ishlatish natijasida
insonlarning ekologik tarkibini saqlashga yordam beradi.
