|
O‘ta o‘tkazgichlar (sverxprovodniki)
|
| bet | 2/8 | | Sana | 19.05.2024 | | Hajmi | 138,6 Kb. | | #244260 |
Bog'liq Metal-dielektr xossalar O‘ta o‘tkazgichlar (sverxprovodniki)
Ba‟zi metallar(30xil elementlar) va qotishmalar (10000xil) absolyut nolь haroratiga yaqin haroratda ota otkazgich holatiga otadilar.
Bunda nisbiy elektroqarshilik yoq hisobida boladi: r=10-25Om*m. (Otkazgichlarda eng kam qarshilik r=10-15Om*m)
Rasm 1. Haroratni ota otkazgichliligiga ta‟siri
Materialning ota otkazgich holatiga uning haroratiga (Tkr), fizik xossalariga, materialning tozaligiga,kristallik panjarasining nuqsonlik darajasiga bogliq.
Ma‟lum kuchlanishdagi magnit maydoni (Nkr) ta‟sirida ota otkazishlik yoqoladi. Bunda magnit maydonini tashqi manbaidan ham, ota otkazgichdan otayotgan elektr toki vositasida ham barpo qilish mumkin.
Eng kop tarqalgan ota otkazgich qotishmalariga quyidagilar kiradi: Nb-Zr; Nb-Ti; V-Ti;Ta-Ti. Markalanishi:65BTva 35BT(gost 10994-74).65BT da 22-26% Ti, 63-68% Nb va 8,5-11,5% Zr bor.Tkr=9,7K(-263,3ºS). 35BT da 60-64% Ti, 33,5-36,5% Nb, 1,7-4,3% Zr bor.
Bu ikki qotishma kuchli generatorlarning oramalari (“obmotka”lari), quvvatli magnitlarning obmotkalari (magnit yostiqli poezdlardagi), EHMlarning tunnelli diodlari uchun ishlatiladi.
Nemis fizik olimlari V.Mayenev va R.Oksenfeld ota otkazgichlar shu haroratda ideal diamagnetikka aylanish hodisasini topdilar.
Rasm 2. Oddiy sharoitda ota otkazgichdan yasalgan shar bir tekis magnit maydonida joylashtirilgan.
Rasm 3.
Shu shar sovitilib, ota otkazgich holatiga keltirilgach, magnit maydoni shardan itarib chiqiladi.
Rasm 4. Ota otkazgichlilikni magnitli tarelkaga ta‟siri
Ota otkazgichli tarelka magnitni itarib chiqaradi va magnit havoda tarelka ustida muallaq osilib turadi.
Bu hodisadan yostiqcha ustidagi poezdlarda, gidronasoslarda, podshipniklarda foydalaniladi.
Bunday qotishmalar qarshilik elementlari (patentsiometrlar obmotkasi, shuntlar, qarshilik galtaklari, rezistorlar, termoparalar, tenzometrik korsatkichlar) va isitgich priborlari va pechlari isitgich elementlari uchun ishlatiladi. Bu qotishmalar qattiq eritma strukturasiga ega. Bu qotishmalarning elektr qarshiligi qotishmani tashkil etuvchi elementlar elektr qarshiligidan yuqori boladi.
|
| |
