• Zarur asboh-uskunal ar va mat eri al l ar
  • “Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash asoslari”




    Download 3,8 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet159/230
    Sana08.01.2024
    Hajmi3,8 Mb.
    #132465
    1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   230
    Bog'liq
    portal.guldu.uz-O`quv-uslubiy majmua

     
    Nazorat savollar: 
    1. Milliy metrologiya institutining vazifalari? 
    2. Milliy metrologiya institutining faoliyat tartibi? 
    3. Milliy metrologiya laboratoriya bo‘limlari? 
     
     
    Shtangentsirkul bilan ishlash qoidalarini o‘rganish. 
    Ishni ng maqsai di : Universal o‘lchash asboblari - liar xil geo‘letrik kattaliklarni o‘lchash 
    uchun ishlatiladigan shtangenasboblar va mikro‘letrlar bilan tanishish; Detallarning shakli, 
    o‘lchami, kattaliklariga qarab kerakli o‘lchash asboblarini lanlash va ulardan mashina detallarini 
    o‘lchash ishlarida foydalanishni o‘rganish. 
    Zarur asboh-uskunal ar va mat eri al l ar: 
    Shtangensirkullar (nonius shkala bo‘linmasi qiymatlari 0,1; 0,05 mm) 
    Mikro‘letrlar (o‘lchash oraliqlari 0...25; 25...50; 50...75 mm) 
    Detallar va ularning ish chizmalari (yoki eskizi). 
    N’azari y mu'l umot l ar 
    Shtangenasboblar - o‘lchash va belgi qo‘yish uchun mo‘ljallangan asboblarning katta 
    guruhidir. Bu asboblarning boshqa asboblardan farqlovchi xususiyati shuki, bularda har bir I mm da 
    bo‘linmalari bor shkalali lineyka (shtanga) qo‘llaniladi, millimetrini o‘nli va yuzli qismlari esa 
    asosiy shkaladan yordamchi (qo‘shimcha)- nonius shkalasi yordamida o‘qiladiShtangenasboblarga 
    keng 
    tarqalgan 
    shtangensi 
    shtangenreysmuslar, 
    shtangenchuquro‘lchagichlar 
    kiradi 
    (2.1 
    Shtangenasbobning asosiy detali uning metall lineykasi bo‘lib. unda millimetrli shkala uyilgan va 
    unga siljiydigan rarnka kiygizilgan. Shtanga shkalasining har bir bo‘linmasi 1mm ga teng. 
    Siljiydigan yordamchi shkala - nonius asosiy shkala bo‘linmasining ulushlarini hisoblashga imkon 
    beradi. Nonius qurilmasi asosiy shkala va nonius shkalasi bo‘linmalari intervallarining farqiga 
    (ayirmasiga) asoslangan. Misol: agar asosiy shkala bo‘linmasining intervali 1 mm ga, nonius 
    shkalasi bo‘linmasining intervali 0,9 mm ga teng bo‘lsa, u holda nonius bo‘yicha hisoblash qiymati 
    1,0 - 0,9 = 0,1 mm ga teng. 


    180 
    4.1rasm. 
    Shtangenasboblar: 
    a) 
    Oddiy 
    shtangensirkul: 
    b) 
    tako‘lillashiirilgan 
    shtangensirkul; v) shtangenchuquro‘lchagich; g) shtangenreysmus: 1 -shtanga; 2-
    lablar ; 3- ramka; 4- vint; S- nonius shkalas i ; 6- chizg‗ ic h (line yka ); 7- xo‘lul ; 
    8- ramka; 9- kronsht e yn; 10- o‘lchas h oyoqchas i ; 1 l- qo‘shimc ha xo‘lut : 
    12- laglik. 
    Shtangenasboblar nonius hisoblash qiymati bo‘yicha 0,1 mm va 0,05 mm 
    chiqariladi. Eng ko‘p tarqalgan 0,1 mm noniusli shtangenasboblar 10 bo‘linishli 9 
    mm uzunlikdagi nonius shkalasiga egadir. Nonius shkalasi ikki qo‘shni shtrixlari 
    (bo‘linmasi) orasidagi masofa 0.9 mm ga teng, ya'ni nonius shkalasi bo‘linmasi 
    shtanga shkalasi bo‘linmasid a n 0.1 mm ga kaltad ir.
    O‘lchash 
    vaqtida nonius qurilmasi bo‘yicha hisoblash asosiy shkalada 
    millimetrning 
    kasr 
    ulushlarini 
    aniqlashdan 
    iborat.Noniusning 
    nol 
    shtrixi 
    ko‘rsatkich bo‘lib xizmat qiladi, bo‘linmaning tushlari esa ushlari esa nonius 
    shtrixl ar id a n birini n g asosiy

    Download 3,8 Mb.
    1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   230




    Download 3,8 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    “Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash asoslari”

    Download 3,8 Mb.
    Pdf ko'rish