243
davlatlararo me‘yoriy xujjat bilan amalga oshiriladi.
Halqaro va regional (davlatlararo) texnikaviy qo‗mita- larning faoliyati davlatlar o‗rtasida savdo-
iqtisodiy munosabatlarda texnikaviy to‗siq (barer)larni bartaraf etishga yordam beradi.
O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002 yil 3 oktabrdagi 342-sonli
qarorida
«O‗zstandart» Agent- ligining asosiy vazifalaridan biri etib, bir turdagi mahsulotlarga tegishli
bo‗lgan standartlarni ishlab chiqa- ruvchi tarmoqlar tuzilmalari ishini tashkil etishga yordam berish,
ularga ilmiy-uslubiy rahbarlik qilish va faoli- yatlarini nazorat qilib borish belgilangan. Shu bilan
birga, «O‗zstandart» Agentligiga standartlarni ishlab chiqarish uchun manfaatdor tomonlar bilan
birgalikda standartlashtirish bo‗yicha texnikaviy qo‗mitalarni tashkil etish top- shirilgan va shu
maqsadni amalga oshirish uchun tegishli davlat va xo‗jalik boshqaruvi idoralaridan
TQlarni tashkil
etishni talab qilish huquqi berilgan.
«O‗zstandart» Agentligi standartlashtirish bo‗yicha milliy idora sifatida va qonunchilikda
belgilangan huquqlariga muvofiq respublikada davlat va xo‗jalik boshqaruv ido- ralarining, xo‗jalik
faoliyati ko‗rsatuvchi sub‘ektlar va jamoat birlashmalarining hamda TQlarning standartlashtirish
bo‗yicha ishlarini muvofiqlashtiradi.
Muvofiqlashtirish esa respublikada standartlashtirish yillik davlat dasturini tuzishda, an‘anaviy
choraklik TQlar bilan ishchi yig‗ilishlarda, respublika seminarlari, konferensiyalari ishida amalga
oshiriladi.
Shu bilan birga, TQlar ishi standartlashtirish, metrologiya i serti- fikatlashtirish bo‗yicha
Idoralararo
kengash
yig‗ilish
va
«O‗zstandart»
agentligi
rahbariyatining
kengaytirilgan
yig‗ilishlarida etishib boriladi.
Standartlashtirish sub‘ektlarining faoliyatiga bo‗lgan aniq talablar standartlashtirish tizimining
asos bo‗luvchi me‘yoriy xujjatlarida belgilangan.
O‘z RH 51-013:1993 «O‗zST. Standartlashtirish bo‗yicha texnikaviy qo‗mitalar bo‗yicha
umumlashgan Nizom» talab- lariga ko‗ra, standartlashtirish bo‗yicha texnikaviy qo‗mitalar tegishli
sohalarda standartlashtirish bo‗yicha MHlarni ishlab chiqarishni tashkil etish, ularni ekspertizasini,
kelishuvini va tasdiqlanishini ta‘minlash maqsadida tashkil etiladi. O‘z RH 51-013:1993 da
standartlashtirish bo‗yicha texnikaviy qo‗mitalarga bo‗lgan umumiy talablar,
ularning asosiy
vazifalari, strukturasi va tarkibi belgilangan.
Belgilangan talablarga ko‗ra, TQ ma‘lum turdagi mahsu- lotlar (xizmatlar), texnologiyalar,
boshqa
standartlashtirish
ob‘ektlariga ixtisoslashgan, davlat va mahsulot is- te‘molchisi
manfaatlarini himoyasida respublika, tarmoq, davlatlararo, halqaro standartlashtirish, metrologiya
va sertifikatlashtirishda eng yuqori ilmiy-texnikaviy po- tensialga ega bo‗lgan,
manfaatdor
tomonlarning vakolatli mutaxassislaridan iborat bo‗lgan tuzilmalar.
TQga asosiy manfaatdor tomonlar — mahsulotlarning asosiy iste‘molchilari, mahsulotlarni
ishlab chiqaruvchilar, jamoat tashkilotlari hamda davlat nazorati idoralari (vakillari) kiritiladi.
Asosiy iste‘molchining, «O‗zstandart» agentligi, O‗zbekiston Respublikasi sog‗liqni
saqlash
vazirligi, Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‗mitasi, Mudofaa vazirligi va Davarxitektqurilish
qo‗mitasi va- killarining TQ a‘zoligiga kiritilishi (vakolati doira- sida) majburiy hisoblanadi.
TQ raisi a‘zo bo‗lgan asosiy manfaatdor tashkilotlar vakillaridan saylanadi. TQ raisi o‗rinbosari
ikki kishidan iborat bo‗lib, biri asosiy iste‘molchidan va ikkinchisi esa «O‗zstandart» agentligi
(vakolati doirasida O‗zbekiston Respublikasi sog‗liqni
saqlash vazirligi,
Davlat tabiatni muhofaza
qilish qo‗mitasi, Davarxitektqurilish qo‗mitasi) vakillaridan tayinlanadi. TQ kotibiyati xaysi
tashkilot bazasida tuzilgan bo‗lsa, shu tashkilot tomonidan yuritilada.
TQ o‗z faoliyatini O‗zbekiston Respublikasida amalda bo‗lgan standartlashtirish bo‗yicha
me‘yoriy-huquqiy xujjatlar asosida olib boradi. TQlar:
244
— davlatlararo, davlat, tashkilot standartlarini ishlab chiqadi, ularni qayta ko‗rib chiqadi va
o‗zgartirishlar kiritadi;
— standartlashtirish bo‗yicha halqaro va regional tashkilotlar TQlarining ishida qatnashadi;
— davlatlararo, davlat, tarmoq standartlashtirish das- turlariga takliflar ishlab chiqadi;
— standartlashtirish bo‗yicha halqaro, davlatlararo va regional tashkilotlarda O‗zbekiston
manfaatini himoya qilishga qaratilgan
takliflarni tayyorlaydi;
— barcha toifadagi MHlarni ilmiy-texnikaviy eksper- tizasini o‗tkazadi.
Belgilangan tartibga ko‗ra, TKdshng ilmiy-texnikaviy ekspertizasi natijasida bergan ijobiy
xulosasi «O‗zstandart» agentligi va vakolatli davlat idoralari tomonidan MHni to‗g‗ridan-to‗g‗ri
tasdiqlash va davlat ro‗yxatidan o‗tka- zishga asos bo‗lishi mumkin.
«O‗zstandart» agentligi bergan vakolatga ko‗ra, milliy TQlar halqaro, davlatlararo va regional
tashkilotlarning TQlari bilan bevosita ish olib borishi va ularning ishida qatnashishi mumkin. Bu
esa tegishli darajada ishlab chiqa- rilayotgan MH loyixasiga O‗zbekistonning tegishli tarmog‗i
manfaatidan kelib chiquvchi takliflarni kiritish imkoniyatini beradi.
TQ ta‘sischi idora, «O‗zstandart» Agentligi (vakolati doirasida O‗zbekiston Respublikasi
sog‗liqni saqlash va- zirligi, Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‗mitasi, Dav- arxitektqurilish
qo‗mitasi)ning qo‗shma buyrug‗i bilan tashkil etiladi.
O‘z RH 51-013:1993 ga ko‗ra, TQ keng vakolatga ega bo‗lib, uning
faoliyati barcha darajadagi
(halqaro, davlatlararo, regional, davlat va tarmoq darajasidagi) standartlashtirish ishlarini o‗z ichiga
olishi mumkin.
TQ ichida, kerak hollarda, tor sohalarda quyi qo‗mitalar va ishchi guruhlar tuzilishi mumkin.
Masalan, informatsion texnologiyalar sohasida TQ bilan birga quyi qo‗mita ham tashkil etilgan.
TQ faoliyatini takomillashtirish va uning vakolatini oshirishga qaratilgan O‘z RH 51-013:1993
ga kiritilgan 2-sonli o‗zgartirishga ko‗ra, TQ tomonidan qabul qilingan bayonnoma qarori, TR
barcha a‘zolari tomonidan MHni kelishilgan deb qabul qilishga asos bo‗ladi.
Hozirda O‗zbekistonda quyidagi standartlashtirish bo‗yicha TQ faoliyat ko‗rsatib kelmoqda:
— «Paxta» TQ;
— «Pilla mahsulotlari» TQ;
— «Y
OG
‗ va oziq-ovqat mahsulotlari» TQ;
— «O‗zbekneftegazmahsulot» TQ;
— «Don mahsulotlari» TQ;
— «O‗zvinxolding» TQ;
— «Aloqa va informatika» TQ;
— «Navurug‗nazorat» TQ;
— «O‗zavtosanoat» TQ;
— «Go‗sht va sut» TQ;
— «Davarxitektqurilish» TQ;
— «Kimyosanoat» TQ;
— «Yengilsanoat mahsulotlari» TQ;
— «O‗zbekcharmpoyabzal» TQ;
— «O‗zbekiston Respublikasini xavfsizligi va mudo- faasi doirasida» TQ;
— «Fizkultura va sport» TQ;
— «Avtomobil va daryo transportini standartlashtirish»
TQ;
— «Uzluksiz ta‘lim tizimi standartlari» TQ;
245
— «Turizm sohasida» TQ;
— «Energetika sohasida» TQ;
— «Tabiatni muhofaza qilish sohasida» TQ.
Respublika bo‗yicha barcha darajadagi MHlarning 14-16 % TQlar tomonidan ishlab
chiqariladi.
Standartlashtirish bo‗yicha texnikaviy qo‗mitalar fao- liyatining nazorati O‘z RH 51-146:2006
ga muvofiq amalga oshiriladi.
