6.3.Ishlab chiqarish omillari va ularning turlari
Mehnat
•
Mehnat ishlab chiqarish omili sifatida malakali mehnatni va korxona rahbarlarining tadbirkorlik
harakatini o‘z ichiga oladi.
•
Mehnat turlarini umumlashtiruvchi ko‘rsatkichlar mehnat sig‘imi va mehnat unumdorligidir.
Materiallar
136
•
Ishlab chiqarish jarayonida tayyor mahsulotga aylanadigan har qanday moddiy narsa:
butlovchi qismlar, yarim fabrikatlar, temir, po‘lat, shisha, yoqilg‘i, yog‘och, paxta va boshqa
xom ashyolar tushuniladi.
Texnologiya
•
Texnologiya - bu tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarish to‘g‘risidagi amaliy bilimlardir.
•
Ishlab chiqarish munosabatlari birinchi navbatda mahsulot ishlab chiqarishdagi texnologik
munosabatlardir.
6.4. Bir o‘zgaruvchan omil (mehnat) asosida ishlab chiqarishni tashkil etish. O‘zgaruvchi
omilning yalpi o‘rtacha, chekli mahsulotlari va ular o‘rtasidagi bog‘liqlik. Ishlab chiqarish
omillaridan samarali foydalanish.
Ishlab chiqarish
Korxonalarining asosiy faoliyat turi bo‘lib, bu jarayon cheklangan resurslardan foydalangan holda
amalga oshiriladi. Ishlab chiqariladigan mahsulot miqdori, ushbu tovarlarni ishlab chiqarish uchun
sarflanadigan resurslar hajmidan va ishlab chiqarishda foydalanilayotgan texnologiyaning holati va
darajasiga bog‘liqdir.
Izokvanta–bu bir xil hajmdagi mahsulotni ishlab chiqarishni ta’minlaydigan ishlab chiqarish omillari
sarflari kombinatsiyalarini ifodalovchi egri chiziqdir.
137
•
Ma’lum vaqt oralig‘ida jami ishlab chiqarilgan mahsulot – umumiy mahsulot
•
O‘rtacha mahsulot – umumiy mahsulotni ushbu mahsulotni ishlab chiqarish uchun sarflangan
o‘zgaruvchan ishlab chiqarish omillari sarfiga nisbati bilan aniqlanadi.
Chekli mahsulot- bu o‘zgaruvchan resurslar kombinatsiyasini kichik miqdorda qo‘shimcha sarfi
hisobidan umumiy mahsulotning o‘sgan qismiga aytiladi.
L
Q
AP
=
L
Q
MP
L
∆
∆
=
|
