145
binoan yerga sarflangan qo’shimcha mehnat va kapital, qo’shimcha olinadigan mahsulotning
miqdorini kamaytiradi. Bunga qarama-qarshi o’zbek iqtisodchisi, professor A.A.Abdug’aniyev o’z
ilmiy ishlarida tuproq unumdorligining oshib borish jarayonini qonun darajasiga ko’tarish haqida
fikr yuritgan. Chunki yerga kancha ko’p unumli mehnat qilinsa va to’g’ri, ilmiy asoslangan xarajatlar
qilinsa unumdorligini pasaytirmasdan aksincha bir xil darajada ancha vaqt saqlab turishi va ba’zi-
ba’zida oshirib turishi ham mumkin. Shunday qilib yer o’z unumdorligini takror yaratadi. Yerdan
foydalanish xarakteri ko’pgina tabiiy, tarixiy, texnik, iqtisodiy va boshqa omillarga bog’liq bo’ladi.
Bunda hal qiluvchi rolni ijtimoiy-iqtisodiy omil o’ynaydi. Jamiyatda hukmronlik qiluvchi ishlab
chiqarish usuli, shuningdek iqtisodiy munosabatlarning holati yer munosabatlarining xarakterini
aniqlaydi.
O’zbekiston Respublikasining barcha yer resurslari yagona yer fondini tashkil etadi. Ular
maqsadli foydalanishiga qarab, O’zbekiston Respublikasi yer kodeksining 2-bobida ko’rsatilganidek
quyidagi kategoriyalarga bo’linadi:
1.Qishloq xo’jaligiga mo’ljallangan yerlar;
2.Aholi punktlarining yerlari;
3.Sanoat, transport, aloqa, mudofaa va boshqa maqsadlarga mo’ljallangan yerlar;
4.Tabiatni muhofaza qilish, sog’lomlashtirish, rekreasiya maqsadlariga mo’ljallangan yerlar;
5.Tarixiy-madaniy ahamiyatga molik yerlar;
6.O’rmon fondi yerlari;
7.Suv fondi yerlari;
8.Davlat zahira yerlari.
