80
Agrosanoat majmuining samarali faoliyat ko’rsatishi uchun tarmoqlar moddiy texnika
bazasining me’yorda bo’lishigina emas, balki shu majmuaga kiruvchi barcha sohalarning
proporsional rivojlanishi katta ahamiyatga ega. Agrosanoat majmuidagi barcha faoliyatlarning
natijasi qishloq xo’jaligi bilan majmuaning boshqa tarmoq va ishlab chiqarishlari o’rtasidagi
muvofiqlik va rivojlanish bilan aniqlanadi.
Agrosanoat
majmui
muvaffaqiyatli
rivojlanishining
muhim
sharti
barcha
qatnashuvchilarning pirovard mahsulot olishdagi moddiy manfaatdorligi hisoblanadi. Bu shart
ayniqsa bozor iqtisodiyotiga o’tish sharoitida agrosanoat majmui tarmoqlari faoliyatidagi yuqori
faollikka
aylanadi, chunki qishloq xo’jaligi va sanoat mahsulotlari baholari o’rtasidagi
nomuvofiqlik bunga asosiy sabab bo’ladi. Agrosanoat majmui ishlab chiqarishi va tarmoqlarining
iqtisodiy samaradorligi alohida sohalar faoliyatlari darajasi va pirovard mahsulotlarini aks
ettiruvchi iqtisodiy ko’rsatkichlar tizimi orqali ifodalanadi. Agrosanoat majmui samaradorligining
asosiy ko’rsatkichi, aholi jon boshiga to’g’ri kelgan qishloq xo’jaligi xom ashyosidan olinadigan
oziq-ovqat va nooziq-ovqat tovarlari miqdori hisoblanadi. Bu boshqacha qilib aytganda, mamlakat
aholisini ishlab chiqarilgan oziq-ovqat mahsulotlari va qishloq xo’jaligi mahsulotlarini qayta
ishlash mahsuloti hisoblangan, ya’ni yengil va to’qimachilik sanoati mahsulotlari bilan ta’minlash
darajasidir.
Agrosanoat majmui samaradorligini xarakterlash uchun o’rtacha bir xodimga to’g’ri kelgan
pirovard mahsulot qiymati, bir so’mlik ishlab chiqarish xarajatlariga to’g’ri
kelgan pirovard
mahsulot qiymati va bir so’mlik asosiy ishlab chiqarish fondlariga to’g’ri kelgan pirovard
mahsulot qiymati ko’rsatkichi hisoblaniladi. Bu ko’rsatkichlarni hisoblash quyidagi formula
shaklida ifodalanadi:
XS
PM
MUasm
=
X
ch
Ish
PM
Sasm
.
.
=
X
ch
AIsh
PM
FQ
.
.
=
Buyerda:
MU
ASM
–Mehnatunumdorligi, so’m
S
ASM
- Samaradorlik, so’m
FQ - Fond qaytimi, so’m
PM - Pirovard mahsulot, ming so’m
XS - o’rtacha yillik xodimlar soni, kishi
I/Ch X –Ishlab chiqarishg xarajatlari, ming so’m
AI/Ch X- Asosiy ishlab chiqarish fondlari, ming so’m
Agrosanoat majmui faoliyatining samaradorligini oshirish maqsadida
oraliq va pirovard
natija o’rtasida uzilishga yo’l qo’ymaslik lozim. Buning uchun agrosanoat majmui barcha
81
tarmoqlari va ishlab chiqarishlarini proporsional va muvofiq holatda rivojlantirishni ta’minlash,
ularning moddiy-texnika ba’zasini mustahkamlash, pirovard mahsulotni olishda xodimlarning
moddiy manfaatdorligini oshirish va mehnat sharoitlarini yaxshilash zarur.
Agrosanoat majmuini samarali rivojlantirish har bir soha,
tarmoq va ishlab chiqarish
xodimlariga me’yoriy sharoitlarni ta’minlash uchun zaruriy shart-sharoitlarni yaratadi. Bu ishlab
chiqarishdagi shikastlanishlarnikamaytirish, xodimlar kasallanishini kamaytirish, mehnat
resurslaridan foydalanishni yaxshilash bilan xarakterlanadi. Agrosanoat majmuiga kiruvchi
korxona va tashkilotlarda ijtimoiy-madaniy
obyektlarni qurish, ishlash va dam olishga ijtimoiy
sharoitni yaxshilash, kadrlarni takror ishlab chiqarish uchun imkoniyat mavjud.
