|
Linux operatsion tizimining asosiy komponentalari
|
| bet | 3/4 | | Sana | 16.05.2024 | | Hajmi | 0,92 Mb. | | #237686 |
Bog'liq OT 1-mustaqil ishLinux operatsion tizimining asosiy komponentalari
Linux operatsion tizimi, bir nechta komponent va tuzilishlardan iborat bo'lgan bir operatsion tizimdir. Quyidagi komponentlar Linux tizimining asosiy tuzilishini tashkil etadi:Kernel,Fayl tizimi, Utilities (yordamchilar),Kutubxonalar, Graphical User Interface (Grafik Foydalanuvchi Interfeysi)
Linuxda fayl tizimi
Linux operatsion tizimining eng muhim tarkibiy qismlaridan biri fayl tizimi. Linuxda, UNIX oilasining boshqa operatsion tizimlarida bo’lgani kabi, har qanday ob’ekt fayl tizimida saqlangan fayl. Linux operatsion tizimida kataloglar strukturasi Windows operatsion tizimidan farq qiladi. Agar siz biror dastur o’rnatmoqchi bo’lsangiz, dastur qayerga o’rnatishni, vaqtinchalik fayllarni qayerga yozishni, sozlama fayllarni qayerga yozishni tizim sizdan so’ramaydi. Chunki Linux katalog strukturasi birmuncha qattiq rejimda ishlashga moslashtirilgan va u ierarxik tuzilishga ega:
4-rasm Linux katalog strukturasi
Linux tizimida fayllarni saqlash va boshqarish uchun fayl tizimi ishlatiladi. Fayl tizimi, fayllarni taxlash, ma'lumotlarni saqlash, fayllar va direktoriyalarning hierarxiyasini tashkil etish va fayllar bilan ishlash imkoniyatini beradi. Muhim fayl tizimlari misollaridan ba'zi Ext4, Btrfs, XFS va NTFS.
5-rasm Linuxda fayl tizimidagi kataloglar tasnifi
Linux kernelining umumiy ko’rinishi
Kernel(yadro) va foydalanuvchi(user) operatsion tizimlarda tez-tez ishlatiladigan ikkita atamadir. Ularning ta'rifi juda aniq: kernel(yadro) operatsion tizimning yuqori imtiyozlar bilan ishlaydigan qismidir, foydalanuvchi(user) odatda past imtiyozlar bilan ishlaydigan ilovalarni anglatadi. Biroq, bu atamalar haddan tashqari yuklangan va ba'zi kontekstlarda juda aniq ma'nolarga ega bo'lishi mumkin. Foydalanuvchi rejimi(user mode) va kernel rejimi(kernel mode) protsessorning ishlash rejimiga xos bo'lgan atamalardir. Kernel modeda ishlaydigan kod protsessorni to'liq boshqarishi mumkin, user modeda ishlaydigan kod esa ma'lum cheklovlarga ega. Agar user modeda ishlayotganda bunday operatsiyaga urinilsa, istisno hosil bo'ladi va kernel uni boshqarishni o'z zimmasiga oladi.
Oddiy operatsion tizim arxitekturasida (quyidagi rasmga tasvirlangan) operatsion tizim kerneli bir nechta ilovalar bilan xavfsiz va to'gri tarzda hardwarega kirish va almashish uchun javobgardir.
6-rasm Oddiy operatsion tizim arxitekturasi
Kernel odatda "System Calls(Tizim qo'ng'iroqlari)" deb ataladigan ilovalar chiqaradigan API to'plamini taklif qiladi. Ushbu API'lar oddiy kutubxona API'laridan farq qiladi, chunki ular execution mode, user modedan kernel modega o'tish chegarasi hisoblanadi. Application(ilova) mosligini ta'minlash uchun system calllari kamdan-kam hollarda o'zgartiriladi. Linux, ayniqsa, buni amalga oshiradi (kerak bo'lganda o'zgarishi mumkin bo'lgan kernel API-laridan farqli o'laroq). Kernel kodining o'zi kernel kodida va qurilma drayverlari kodida logical(mantiqiy) ravishda ajratilishi mumkin. Asosiy kernel kodi umumiy bo'lsa, qurilma drayverlari kodi muayyan qurilmalarga kirish uchun javobgardir. Kernel yadrosi(core) yana bir nechta logical subsystem tizimlarga bo'linishi mumkin (masalan, fayllarga kirish, tarmoqqa ulanish, jarayonni boshqarish va boshqalar).
|
| |
