|
Miyaning morfologiyasi
|
| bet | 1/3 | | Sana | 16.05.2024 | | Hajmi | 0,78 Mb. | | #238461 |
Bog'liq miyyaning morfologiyasi
XALQARO NORDIK UNIVERSITETI
Topshirdi: 2-APS guruh talabasi ASLANOVA ZAXRO
Tekshirdi: MANSUR XOLMATOV
MIYANING MORFOLOGIYASI
Anglash – psixik mazmunni ongsizlikdan aktiv belgi shaqliga ko’chirishdan iboart psixik jarayoni bo’lib, bu mazmunni boshqa kishilarga yetkazib berish imkonini beradi. Anglamoq o’ziga xabar bermoq, o’z tajribasi hisiyoti, ehtiyoji, qiziqishi va b. to’g`risida o’ziga tushuntirish demakdir. Anglash demak nimadir to’g`risida o’z-o’ziga hisob berishdir. Sub’ektiv holda u yoki bu vaziyat, kechinma va boshqalarni aniq-ravshan va nazorat qilinadigan in’ikosidir.
Aql– insonning ma’naviy va ruhiy faoliyatida barcha oliy narsalar xodiaslarni qanday bo’lsa, aynan shunday xolda bilish qobiliyati, mavxum fikrlash va tushunchalar yaratish xususiyati.
Bilish– olamning inson ongidagi in’ikos etish jarayoni . inson o’zini qamrab olgan atrof – muhit to’g`risida bilish va tasavvurga ega bo’lmay turib, faoliyatning biron bir turi bilan shug`ullana olmaydi. Bilishning maxsuli natijasi bilim bo’lib, har qanday kasbni egallash faqat bilim orqali ro’y beradi.
Geniy – bu yangiliklarni yaratuvchi va kashf qiluvchi shaxs.
Diqqat – ongning muayyan ob’ektlar to’plami, jarayonlarga (tashqi yoki psixikaga bog`liq) tanlangan holda yo’naltirilishidir. Ba’zan nazorat va o’z-o’zini nazoratni ham diqqatga kiritishadi.
Idrok – sub’ekt tomonidan uning ongiga nisbatan tashqi dunyodan ajratib olinadigan ba’zi butunlik va yaxlitliklarning bilish jarayoni va harakatlari davomida ongda aks ettirilishidir (bunga boshqa kishilar va inson o’z tanasini aks ettirish ham kiradi). Aytaylik, insonning o’z tanasining sog`ligi yoki nosog`lomligi to’g`risidagi ichki a’zolardan kelayotgan signal natijasida shaqllanadigan obrazni idrok etish ham, etmaslik ham mumkin. Ko’pincha esa idrok deganda tabiiy va sotsial dunyodagi predmetlarni in’ikos ettirish tushuniladi. Ob’ekt bo’lsa tashqi muhitda tayyor holda bo’ladi-yu, u insonga ta’sir qiladi va natijada u inson tomonidan avtomatik tarzda aks ettiriladi, anglanadi, desak, unchalik to’g`ri emas. Aksincha, inson tartibsiz holdagi kechinma va tasavvurlar orasidan ba’zi ob’ektlarni ajratib oladi va bu bilan go’yoki ushbu tartibsizliklarni tartibga keltiradi. Inson sezgi a’zolariga ta’sir qilish uchun biron narsa idrok etildi, anglandi deyishga hali erta. Predmet yoki predmet emas deb hisoblash insonning o’ziga bog`liq: kim uchundir tashqi muhitda musiqaviy ovoz va shovqinlar, ularda uyg`unlashmaganlik (dissonans) va uyg`unlik (konsonaj); kimgadir esa mashinaning ishlashidan darak beruvchi shovqin yoki hayvonlar tomonidan chiqarilayotgan ovozlar, kim uchundir suhbatdoshning nutqidagi mantiqiy urg`u berishlar, kimgadir turar joylarni muvaffaqiyatli yoki muvaffaqiyatsiz rejalashtirish va boshqalar. Kimlar uchundir esa, agar u bunday narsalarni bilmasa, ular go’yoki yo’qdek «zo’r berib eshitmaslik va ko’rmaslik» payida bo’ladi.
Intellekt, aql – inson hayoti davomida bilish faolligiga tegishli bo’lgan barqaror o’ziga xos va rivojlanib boruvchi xususiyatlar va sifatlar tizimi, uning ichki va tashqi hayotiy holatlar, jumladan, ijtimoiy muhitda ham oqilona mo’ljal ola bilishdir. Odatda sub’ektning faoliyat sohasiga bog`liq holda sotsial intellekt, texnik intellekt, gumanitar intellekt, verbal, ya’ni og`zaki, noverbal intellektlarni farqlashadi.
|
| |
