2.4. Mobil tarmoqlarni qurish prinsiplari
Mobil yoki ko’chma radioaloqaning professional tizimlari PMR
(Professional Mobile Radio) – radiokanaldan aloqa kanali sifatida
foydalanuvchi va qo’lda ko’tarib yuradigan foydalanish terminallarini
ishlatishni ko’zda tutuvchi telekommunikatsiya tizimlari.
30
Odatda, ular tarmoqning radiokanal yoki radial zonali (uyali)
strukturaga ega va simpleks (bir tomonlama) va dupleks (ikki tomonlama)
aloqa kanallaridan foydalanishlari mumkin. Turli funksional tarkibli va
atalishi bo’yicha ko’pgina mobil aloqa tizimlari mavjud. Xalqaro talqinda
umumlashgan tasniflash uchun "ko’chma xizmat aloqa tizimi" (sistema
svyazi podvijnoy slujbы, SSPS) atamasi ishlatiladi.
Umumfoydalanuvchi ko’chma xizmat aloqa tizimi ikki sathli tarkibli
telekommunikatsiya tarmog’i hisoblanadi: mobil radioaloqa tizimi
(birinchi sath) va umumfoydalanuvchi telefon tarmog’i (ikkinchi sath)
(2.8-rasm).
2.8-rasm. Ko’chma xizmat aloqa tizimi strukturasi
Ikki sathli telekommunikatsiya tarmog’i axborotni kommutatsiyalash
va taqsimlash vazifasini tarkibiy qismlarning har birida ta’minlaydi.
Magistral bog’lovchi liniyalarda kanallarni taqsimlash jarayoni
vaqtning
talab
qilingan
onida
mobil
stansiya
abonentlari
va
umumfoydalanuvchi telefon tarmog’i abonentlari orasida so’zlashishlarga
xizmat qilish uchun bo’sh aloqa liniyalarini taqdim etish kabi ko’riladi.
Shunday qilib, ko’chma xizmat aloqa tizimi kanallari
telekommunikatsiya tizimining muayyan tarmog’i sathi va radiosathni
birlashtiruvchi tarkibli kanallari hisoblanadi.
Hozirda dunyoning turli mamlakatlarda ko’chma xizmat aloqa
tizimining turli ko’rinishlari ishlatiladi va ular ushbu mamlakatlar
iqtisodiyotining axborotga bo’lgan ehtiyojini ta’minlaydi. Ko’chma xizmat
Ko‘chma xizmatning
kommutatsiyalash
markazi
(KXKM)
Umumfoydalanuvchi
telefon tarmog‘i
(UTT)
Bazaviy stansiyalar
Mobil stansiya
31
aloqa tizimining turlarga bo’linishi radiosathning strukturasi orqali
aniqlanadi (2.9-rasm).
2.9-rasm. Ko’chma xizmat aloqa tizimining tasnifi
Mobil tarmoqlar xizmat ko’rsatiluvchi hududni qoplovchi kataklar
(uyalar) majmui ko’rinishida quriladi (2.10-rasm). Kataklar odatda to’g’ri
olti burchaklar ko’rinishida tasvirlanadi. Har bir katakning markazida
o’zining katagi chegarasidagi barcha mobil stansiyalarga (MS) xizmat
ko’rsatuvchi bazaviy stansiya (BS) joylashadi. Abonentning tizimning
kataklari orasida ko’chib yurishida xizmatning bir bazaviy stansiyadan
ikkinchisiga uzatish, ya’ni estafetali uzatish (handover) sodir bo’ladi.
Barcha bazaviy stansiyalar ajratilgan simli yoki aloqaning radioreley
kanallari bo’yicha mobil tizimining kommutatsiya markazi bilan
bog’langan. Abonentning mobil aloqaning boshqa tizimi hududiga
ko’chishida unga xizmat ko’rsatish bir mobil stansiya tizimidan boshqa
mobil stansiya tizimiga uzatiladi – rouming (rouming).
Tarkibli tarmoqning 1 qismlari mobil stansiyalar (MS) va bazaviy
stansiyalar (BS) orasida tashkil etilgan radioliniyalar hisoblanadi.
Tarmoqning 2 qismlari bazaviy stansiyalar (BS) va ko’chma xizmatning
Sun’iy yo‘ldosh
retranslyatori orqali
chaqirish tizimlari
Ko‘chma xizmatning
aloqa tizimlari
Yer usti aloqaning
regional mobil tizimlari
Alohida radio orqali
chaqirish tizimlari
Yo‘ldosh orqali
aloqaning global mobil
tizimlarir
Tranking (bog‘lamli)
aloqa tizimlari
Bevosita chaqirish
tizimlari
Kosmosda signalni
retranslyatsiyalash
tizimlari
Yerda signalni
retranslyalashli
tizimlari
Repitorli chaqirish
tizimlari
Xududiy (uyali)
aloqa tizimlari
Individual aloqaning
chiziqli tizimi
32
kommutatsiyalash markazi (KXKM) orasidagi ko’p kanalli bog’lovchi
liniyalardan
iborat.
Tarmoqning
3 qismlari
radiosath
va
umumfoydalanuvchi telefon tarmog’i (UTT) orasidagi magistral
bog’lovchi liniyalardan iborat. Bazaviy stansiyalar to’plami tizimga xizmat
qilishning butun zonasi bo’yicha joylashgan va ko’chma xizmatning
kommutatsiyalash markazi orqali radiosathning ixtiyoriy abonentining
boshqa mobil abonent yoki umumfoydalanuvchi telefon tarmog’i abonenti
bilan barqaror radioaloqani ta’minlashga imkon beradi. Bunda mobil
abonentning xizmat qilish zonasining qanday nuqtasida joylashgani
ahamiyatga
ega
emas.
Shunday
qilib,
ko’chma
xizmatning
kommutatsiyalash markazi xizmat qilish zonasida turli mobil stansiyalarni
o’zaro kommutatsiyasini ta’minlovchi avtomatik radiokross rolini, mobil
stansiyalarning
tarmoqning
abonentli
telefon
apparati
bilan
kommutatsiyasini, hamda boshqa xizmat qilish zonasining ko’chma
xizmatning kommutatsiyalovchi markaziga chiqishini ta’minlaydi.
2.10-rasm. Mobil tarmoqning funksional sxemasi
33
Turli standartlarning uyali mobil aloqa jihozlarining ishlash
algoritmlari bir-biriga o’xshash va quyidagilar orqali xarakterlanadi.
1. Mobil stansiya kutish rejimida bo’lganida, uning qabul qiluvchi
qurilmasi tizimning barcha kanallarini yoki faqat boshqarish kanallarini
skanerlaydi.
2. Tarmoq fragmentining barcha bazaviy stansiyalari abonentni
chaqirish uchun boshqarish kanallari bo’yicha chaqiruv signalini uzatadi.
3. Chaqiriluvchi abonentning mobil stansiyasi chaqiruv signalini
olganida boshqarishning bo’sh kanallarining biri bo’yicha javob beradi.
4. Javob signalini olgan bazaviy stansiya, uning parametri xususidagi
axborotni ko’chma aloqani kommutatsiyalash markaziga uzatadi. Ushbu
markaz chaqiriluvchi abonentning mobil stansiyasi signali sathi maksimal
bo’lgan bazaviy stansiyaga so’zlashuvni o’tkazadi.
5. Nomer terilgan vaqtda chaqiriluvchi abonentning mobil stansiyasi
bazaviy stansiyaning signal sathi maksimal bo’lgan bo’sh kanallaridan
birini ishg’ol qiladi.
6. Chaqiriluvchi abonentning bazaviy stansiyadan uzoqlashgani sari
yoki radioto’lqinlar tarqalishi sharoiti yomonlashishiga bog’liq holda
signal sathi pasayadi. Bu aloqa sifatining pasayishiga olib keladi.
So’zlashuv sifatining yaxshilanishiga chaqiriluvchi abonentni avtomatik
tarzda radoaloqaning boshqa kanaliga o’tkazish yo’li bilan erishiladi.
| 