Mobil tarmoqlarning biz foydalanayotgan hozirgi ko’rinishi 1980-yillardan paydi bo’lib, rivojlanishni boshlagan. Ungacha atm va isdn texnalogiyalari orqali abonetlar o’rtasida asofaviy aloqa ta’minlangan

Download 41,67 Kb.
bet	3/3
Sana	24.05.2024
Hajmi	41,67 Kb.
	#252767

1 2 3

Bog'liq
1-5-6G

Long Term Evolution (LTE) — mobil aloqa protokoli bo‘lib, uni 2004-yilda yaratib, takommilashtirish boshlangan. Ushbu takomillashtirish natijasida, misol uchun, aloqa samaradorligini oshirish, tarmoqlarni tashkil etishdagi xarajatlarni kamaytirish, taqdim etiladigan xizmatlar darajasini mukammallashtirish va kengaytirish, shuningdek, mavjud mobil va keng polosali aloqa protokollari bilan o‘zaro hamkorlikni ta’minlab berish imkoniyatlari paydo bo‘ladi.
LTE standartida ma’lumot olishning nazariy tezligi 326,4Mbit/ sek, uzatishning tezligi esa, 172,8Mbit/sek gacha etishi mumkin. 78 2-rasm. LTE texnologiyasi rivojlanishining asosiy bosqichlari LTE texnalogiyasi hozirda mobil aloqa rivojining eng yuqori natijasi o’laroq ko’rilib, unga tarkibiga asosan rivojlangan keng polasali xizmatlarni taqdim etuvchi, 4G (generation-ing. avlod) va 5G tarmoqlari kiritiladi. Undan oldingi 1G va 2G texnalogiyalari quyagi hizmatlarni ATM va ISDN ga asosan taqdim etib borgan. 1G - Birinchi avlod aloqa mobil tarmog’i bo’lib, 1980-1990 yillarda keng foydalanilgan ushbu mobil avlod standarti uchun 150MHz-900MHz chastota diapozonidan foydalanilgan. Polosa kengligi 30Khz ni tashkil etgan va batariya ta’minoti juda kuchsiz bo’lgan. 1G mobil telefoni faqat ovozli ko’rinishda bo’lib, ovozning sifat darajasi ancha past bo’lgan. Mobil qurilmasining o’lchami esa ancha katta va foydalanish qo’pol bo’lgan. Stansiya bilan mobil qurilmasi o’rtasida analog ko’rinishda signal formatidan foydalanib maksimum 2Kbit/s tezlikda ma’lumot almashinilgan.
2G - Ikkinchi avlod aloqa mobil tarmog’i bo’lib, GSM (Global System for Mobiles) standartiga asoslangan 2 avlod mobil standarti 1991-yil birinchi marta Finlandiyada joriy etildi. Bu avlod aloqa jarayonlari uchun 1 avloddan farqli ravishda raqamli signallardan foydalanildi. 900MHz chastota polosa kengligida ishlovchi ushbu standartning ma’lumot uzatish tezligi 64 Kbit/s gacha oshirish imkoniyati ishlab chiqildi. 2G tarmoqlari foydalanuvchilarga ovozli, matnli, rasmli va MMS (multimedia message) xizmatlarini yuqori sifatda taqdim eta oldi. 3G ya’ni uchinchi avlod mobil aloqa tarmoqlari 2000-2010-yillar oralig’ida dunyo miqyosida keng foydalanildi va ularda foydalanilgan terminallar smartfonlar deb nomlandi. 1 va 2 avlod taqdim etgan xizmatlarga qo’shimcha video qo’ng’iroqlar ham ushbu avlod tomonidan qo’llab quvvatlandi. Aloqa 79 almashish tezligi juda tez, qo’shimcha xizmatlari ko’paygan va mobil TV xizmatlarini o’zida jamlagan
3G tarmoqlari 1.6- 2.0 GHz chastota diapozonida ishlaydi. Bunday mobil aloqa tarmoqlarining o’tkazish polosasi 100Hz va keng polosali tarmoq ham deb nomlanadi.
4G – to’rtinchi avlod texnalogiyasi. 2000-yildan oldi to’rtinchi avlod mobil texnologiyalarini rivojlantirish va joriy etish masalalari boshlangan bo’lsa, birinch marta 2009-yilning oxirida Stokgolm va Oslo shaharlarida TeliaSonera operatori 4G tarmog’ini ishga tushirdi. Undan keyin dunyoda Finlandiya ikkinchilardan bo’lib, 4G tarmog’ini ishga tushirdi. 4G tarmog’ida ma’lumot uzatish tezligi 100Mb/s-1Gb/s gacha etishi mumkin. Shuningdek, 1G-3G mobil tarmoqlari qo’llab quvvatlagan barcha xizmatlariga qo’shimcha mobil multimedia, global mobillilik, integrasiyalangan simsiz yechimlar, shaxsiylashtirishlgan xizmatlar va boshqa xizmatlar to’plamini qo’llab quvvatladi. 4G tarmoqlari 2GHz -8GHz chastota diapozonida ishlaydi va polosa kengligi 100MHz teng. Ma’lumot uzatish tezligi juda yuqori va IP texnologiyasini to’liq qo’llab quvvatlaydi. Batariya quvvati talab dajarasida ishlay oladigan 4G smartfonlar orasidagi axborot xavfsizligi darjasida yuqori va xizmat ko’rsatish sifafi (QoS) talab darajasida ishlab chiqarildi. 3-rasm. Mobil tarmoq avlodlarining umuiy hususiytlari. Mobil tarmoq va qurulmalarning kelajakdagi istiqbollari. Abonetlarning ortib borayotgan talabalrini qondirish uchun ularning yangi 5 G va 6 G avlodlarini yaratish hamda rivojlantirish bilan bog’lanadi. Hozirda 5G texnalogiyasi allaqachonlar tadbiq etilgan bo’lib, ko’plab yangi ishlab chiqarilgan mobil qurulmalar ushbu texnalogiani qo’laydi. 80 Beshinchi avlod mobil aloqa texnologiyasi – telekommunikatsiya sohasida, 5G uyali aloqa kompaniyalari tomonidan 2019 yilda global miqyosda tarqalishni boshlagan uyali aloqa tarmoqlari uchun beshinchi avlod texnologiyasi hisoblanadi. Bugungi kunda yuqori tezliklarda ma’lumot uzatish va boshqa ko’plab imkoniyatlarni qo’llab quvvatlovchi zamonaviy 4G aloqa tarmoqlarining davomchi sifatida 5G tarmoqlari rivojlantirilmoqda. Butun dunyo bo’ylab operatorlar, shu jumladan AT&T Inc, KT Corp va China Mobile, beshinchi avlod (5G) simsiz texnologiyasini to’liqligicha yaratish va joriy etishga intilmoqda. 5G aloqa tarmoqlari 100Gbit/s tezlikda ma’lumot uzatish imkoniyati qo’llab quvvatlaydi, bu degani 4G texnologiyasi taqdim etayotga mavjud tezlik bilan taqqoslaganda 100 marta katta tezlik degani. Oldingi mobil aloqa avlodalaridan farqli 5G tarmoqlari 1G-4G bo’lgan barcha turdagi xizmatlarni ajoyib sifat darajasida va uzatish tezligida qo’llab quvvatlaydi. Hozirda 5G ning davomchisi sifatida ko’rilayotgan 6G texnalogiyasi ustida dunyonong qator rivojlangan davlatlari ish olib bormoqda. Doyimgidek birinchi qatorlarda Janubiy Koreya, Xitoy, Yaponiya va AQSh 6G texnologiyasini yaratish va joriy etish bo’yicha tadqiqotlarni faol davom ettirishmoqda. Hozirda abonetlarning ehtiyojlarini 4 G va 5 G to’liq qondirayotgani va texnalogiyalrga sarfangan mablahtlar o’znini to’liq qoplamagni bois 6G ni yaqin 2028- va 2030-yillardan boshlab tadbiq etish rejalashtirilgan. Shu bilan birga hali ko’plab davlat va hududlarga hali 3 G va 4G texnalogiya qurilmalari yetib bormaganini ham inobatga olish lozim bo’ladi, Shunday bo’lsada 6G texnalogiyasi Yaponiyada ishga tushirilib, sinab ko’rilyotgani haqida ma’lumotlar ham uchraydi. 6 G o’zidan oldingi 4G VA 5G texnalogiyalariga asoslanib, internet tezligi bir necha barovar oshirilib taqdim etilishi kutilmoqda. Xulosa o’rnida aytadigan bo’lsak mobil tarmoqlar rivojlanishida 1G dan 4 G gacha bo’lgan texnalogiyalar orasida quyidagi yutuqlarni ko’rish mumkin:
• 1G: Faqat ovozli ma’lumot uzatish;
• 2G: qo’shimcha SMS va MMS hizmatlari;
• 3G:Keng polasali tarmoqlar, video qo’ng’iroqlar va mobil interne
• 4G: LTE standartining yuqori tezlikdagi imkoniyatlari Amalga 2019-yilda taqdim etilgan va foydalanilayotgan 5 G texnalogiyasi hamda 81 6 G texnalogiyalari esa 4 G dan tezliklari bilan farq qilib, ular taqdim etgan imkoniyatlar shu bilan farqlanadi.Lekin kelajakda 6 G mutloq yangi imkoniyat va hususiyatlar bilan taqdim etilishi ham ehtimoldan yuroq emas.
IEEE 802.11a, IEEE 802.11g va IEEE 802.11n standartlari
Reja:
1 IEEE 802.11a standarti
2. IEEE 802.11g va IEEE 802.11n standartlari
1997 yilda IEEE 802.11 belgisini olgan birinchi Wi-Fi standarti paydo bo‘ldi. Bu standart radiochastota va infraqizil to‘lqinlarida ishlashga mo‘ljallangan bo‘lib, 1 va 2 Mbit/sekund maъlumot uzatish tezliklarini taqdim etdi. Radiochastota kanalida chastotalarda sakrash (rus. pereskok) hisobiga spektrni kengaytirish (ingl. Frequency Hopping Spread Spectrum, FHSS ) va to‘g‘ri ketma- ketlik hisobiga spektrni kengaytirish (ingl. Direct Sequence Spread Spectrum, DSSS) usullari ishlatildi.
Ammo, xatto 1997 yil uchun ham 1 – 2Mbit/sek. tezliklar etarli bo‘lmadi va
802.11 guruhi yangi yuqoriroq tezliklarni taqdim etadigan standartlarni ishlab chiqish ustida harakatlar boshladi. Bu vaqtga kelib ko‘plab davlatlarda Wi-Fi tarmoqlari uchun HTI tomonidan tavsiya etilgan 2400-2483,5MGs va 5150- 5350MGs diapazonlaridagi polosalarga ruxsat berildi va har ikkala diapazonlarda standartlar yaratish ustida parallel ishlar olib borildi.
IEEE 802.11a — Wi-Fi tarmoqlar standarti hisoblanadi. 5 GGs U-NII (ingl.) chastotaviy dipazon ishlatiladi.
IEEE 802.11b standartning standartlashtirilishi va 802.11g standartning joriy etilishi tufayli bu standartning kam ishlatilishiga qaramasdan u ham chastota va modulyasiyalash tomonidan o‘zgartirildi. OFDM ko‘plab nimchastotalarda maъlumotlarni parallel uzatishga imkon beradi. Bu halaqitlarga barqarorlikni oshiradi va bittadan ortiq maъlumotlar oqimlari uzatilar ekan, yuqori o‘tkazish qobiliyati taъminlanadi.

Download 41,67 Kb.

1 2 3

Download 41,67 Kb.