31-Foyda soliq solinadigan baza. Jami daromad. Soliq to‘lovchining daromadi.
Foyda solig'i solinadigan baza — bu kompaniyaning soliqqa tortiladigan daromadi yoki foydasi hisoblanadi. Bu baza soliq to'lovchining jami daromadidan va qonuniy ravishda chiqarib tashlanadigan harajatlar, chegirmalar va boshqa soliq imtiyozlari hisobga olingan holda aniqlanadi.
Jami daromad — bu kompaniyaning yoki shaxsning bir yil ichida olgan barcha daromadlari yig'indisi. Bu daromad soliq to'lovchining asosiy daromad manbaidan kelib chiqishi mumkin, masalan, ish haqi, biznes daromadi, ijaraga berish daromadi va boshqalar.
Soliq to'lovchining daromadi esa soliq to'lash uchun asos bo'ladigan jami daromaddan qator harajatlar, soliq chegirmalari va imtiyozlar chiqarib tashlangan holda hisoblanadi. Bu miqdor soliq solinadigan baza deb ataladi va soliqlar aynan shu miqdorga asoslanib hisoblanadi.
32-Foyda solig’i stavkalari va soliqni hisoblab chiqarish va to‘lash tartibi
Foyda solig'i stavkalari va soliqni hisoblab chiqarish hamda to'lash tartibi mamlakatga qarab farqlanadi. Quyida umumiy tartibda foyda solig'ini hisoblash va to'lash jarayoni bayon etilgan:
### Foyda Solig'i Stavkalari
Foyda solig'i stavkalari davlatning soliq qonunchiligiga qarab o'zgaradi. Misol uchun:
- AQShda federal darajadagi korporativ foyda solig'i stavkasi 21% ni tashkil etadi, shtat soliq stavkalari esa qo'shimcha bo'lishi mumkin.
- Yevropa Ittifoqi mamlakatlarida stavkalar o'zgarib turadi, masalan, Germaniyada bu stavka 15% ga teng, lekin mahalliy savdo solig'i qo'shilishi bilan bu stavka oshishi mumkin.
- O'zbekistonda foyda solig'i stavkasi odatda 15% ni tashkil etadi, ammo kichik bizneslar uchun imtiyozli stavkalar ham mavjud bo'lishi mumkin.
### Soliqni Hisoblab Chiqarish Tarti
1. Jami Daromadni Aniqlash: Soliq to'lovchi yilda olgan jami daromadni aniqlaydi. Bu daromad turli manbalardan kelishi mumkin.
2. Chiqarib Tashlanadigan Harajatlar va Chegirmalarni Hisoblash: Jami daromaddan qonuniy ravishda chiqarib tashlanishi mumkin bo'lgan harajatlar, masalan, ish haqi, ijara haqi, amortizatsiya va boshqa harajatlar chiqarib tashlanadi.
3. Soliq Solinadigan Bazani Hisoblash: Chegirmalar chiqarib tashlanganidan keyin qolgan miqdor soliq solinadigan baza hisoblanadi.
4. Soliq Stavkasini Qo'llash: Soliq solinadigan bazaga soliq stavkasi qo'llanadi va shu tariqa soliq miqdori hisoblanadi.
### Soliqni To'lash Tarti
1. Soliq Hisobotini Tayyorlash: Har yili, kompaniya yoki shaxs soliq hisobotini tayyorlaydi va soliq organlariga topshiradi. Bu hisobotda daromadlar, harajatlar va soliq miqdori ko'rsatiladi.
2. Soliqni To'lash: Soliq hisobotini topshirish bilan birga soliq summasi davlat g'aznasiga to'lanadi. Ko'pincha bu to'lov yil davomida qisman avans to'lovlari shaklida amalga oshiriladi va yil oxirida yakuniy hisob-kitob qilinadi.
3. Auditorlik va Nazorat: Soliq organlari soliq hisobotlarini tekshirib, ular to'g'ri hisoblanganligini tasdiqlashlari mumkin. Noto'g'ri hisoblangan yoki to'lanmagan soliqlar uchun jarimalar va penya qo'llanilishi mumkin.
Bu umumiy jarayon bo'lib, har bir davlatning o'ziga xos soliq qonunchiligi va tartiblari bor. Shu sababli, aniq ma'lumot olish uchun mahalliy soliq organlari yoki soliq maslahatchisi bilan maslahatlashing.
|
