415
inqirozi davom etayotgan bir sharoitda eng dolzarb masalalardan biri
ekanligini ta’kidlab o‘tish lozim.
Debitorlik va kreditorlik majburiyatlari hisob-kitoblarning doimiy
yo‘ldoshi hisoblanadi. Lekin ularning to‘lov muddatining oshib ketishi
xo‘jalik subyektlarining moliyaviy ahvoliga katta ta’sir o‘tkazadi. Shu
maqsadda xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini yuritishda debitorlik
va kreditorlik majburiyatlarini to‘g‘ri boshqarish masalasiga alohida
ahamiyat beriladi.
Muddati o‘tgan debitorlik majburiyatlarining oldini olish bevosita
davlat nazorati va e’tiboridagi masala ham hisoblanadi. Negaki, korxo-
nalar va tashkilotlar o‘rtasida bo‘ladigan o‘zaro munosabatlarda majbu-
riyatlarni tartiblash asosida davlat naqd pul muomalasini boshqarish va
iqtisodiy tadbirlar rejasini tuzib chiqish chora-tadbirlari belgilanadi.
Tahlil etishning asosiy maqsadi – debitorlik va kreditorlik majbu-
riyatlari aylanish davrini tezlashtirish asosida korxonaning moliyaviy
holatini yaxshilash borasida chora-tadbirlar belgilashdan iborat.
Debitorlik va kreditorlik majburiyatlari bo‘yicha hisobot, ma’lumotno-
ma har oyning 1-sanasida tuzilib, tegishli tashkilotlarga topshiriladi.
Ushbu ma’lumotnomadan korxonaning majburiyatlar balansini ham
tuzish mumkin.
Tahlil etishda korxonalarning muayyan davrga bo‘lgan o‘zaro debi-
torlik va kreditorlik majburiyatlarining holatiga, tarkibiga, tashkil topish
muddatlariga, yuzaga chiqish sababalariga, debitorlik va kreditorlik
majburiyatlarining oqlanuvchanligiga, debitorlik va kreditorlik majburi-
yatlari bo‘yicha dargumon qarzlarning yuzaga chiqishiga baho beriladi.
