Pul oqimini prognozlashning uchinchi bosqichi mantiqan oldingi
ikkita bosqichning davomi bo‘lib hisoblanadi, ya’ni sof pul oqimini
bashoratlashni hisoblashda pul mablag‘lari kirimi va chiqimining
bashoratlarini solishtirish yo‘li orqali o‘rganiladi.
Pul oqimini prognozlashning to‘rtinchi bosqichida esa qisqa
muddatli moliyalashtirishda mutlaq talabni hisoblash hamda pul oqimini
bashoratlashda har bir davr boshi uchun bankning qisqa muddatli
ssudalari hajmini aniqlash o‘rganiladi. Hisob-kitoblarda korxonaning
sug‘urta zaxirasini tashkil etish, rejalashtirilmagan, ammo korxona
uchun maqbul bo‘lgan investitsiyaga mablag‘ sarflash uchun ixtiyoriy
minimumni hisob-kitob schotida inobatga olish tavsiya etiladi.
Pul oqimini prognozlashda ushbu to‘rtta bosqichni qo‘llash hisobiga
korxonaning pulga bo‘lgan talabi o‘rganiladi. Bugungi kunda
amaliyotda afsuski, ko‘pchilik korxonalarning moliyaviy menejerlari
(korxona rahbari) korxona pul oqimini o‘rganmasligi va tahlil qilib
chiqmasligi natijasida korxonaning pulga bo‘lgan talabi to‘g‘risida hech
qanday ma’lumotga ega emaslar. Bunday holatni yaxshilash uchun,
yuqoridagi pul oqimlarini bashoratlashning bosqichlaridan foydalanish
ijobiy samara beradi deb hisoblaymiz.
Iqtisodiyotning erkinlashuvi sharoitida korxonaning pul oqimini prognozlashning yuqoridagi bosqichlarini amalga oshirish natijasida korxona moliyaviy menejeri: – korxonaning pul oqimlari holati haqidagi to‘liq ma’lumotga;
– korxonani raqobat bozorida yashab qolishini ta’minlab,
bankrotlikka uchramaslik sharoitlarini kafolatlaydigan;
– bankdan olgan kreditlarini o‘z vaqtida qaytarish uchun amal
qilinadigan aniq dasturlarga ega bo‘ladi.
Yuqoridagi fikr-mulohazalarimizdan kelib chiqadigan bo‘lsak,
korxonalarda pul oqimlarni prognozlash muhim ahamiyatga ega ekan-
ligiga amin bo‘lamiz. Erkin iqtisodiyotga o‘tish sharoitida inflyatsiya
sur’atlarini ham hisobga olgan holda pul oqimlarini progonozlash kerak
bo‘ladi. Korxonaning moliyaviy menejerlari pul mablag‘larini
prognozlash orqali korxonaning kelgusidagi pul mablag‘lariga bo‘lgan
taxminiy talabini oldindan bilgan holda strategik rejalar tuzadilar.
Korxonaning kelgusidagi pul mablag‘lariga bo‘lgan talablarini oldindan
509
bilish hisobiga, korxona iqtisodiyotini to‘g‘ri rejalashtirilishiga,
korxonaning kelgusidagi to‘lov intizomini yaxshilanishiga olib keladi.
Bu esa respublikamiz iqtisodiyotining rivojlanishida ham o‘zining ijobiy
ta’sirini ko‘rsatadi.
