Ekoloji problemlərin həlli üçün insanlar öz fəaliyyətləri ilə təbiətin imkanları arasında
aşağıda göstərilən iki istiqamətdə uzlaşma yaratmalıdırlar:
1) Texnoloji istiqamət: – ekoloji qanun, qayda və normalara cavab verən yeni və
təkmilləşdirilmiş texnologiya işləyib hazırlamaq;
2) Sosial istiqamət: – istehsal olunan məhsulların səmərəli istifadəsi nəzərdə tutulur. Bu
zaman üçün normaların bioloji və ekoloji cəhətdən əsaslandırılması kriteriyası əsas götürülmə-
lidir.
Bu məsələlərin səmərəli həlli qəbul olunmuş qayda və normaların ümumi ekologiya
qanunlarına nə dərəcədə uyğun edilməsindən asılıdır. Bunun üçün, insanlar başa düşməlidirlər
ki, yalnız və yalnız onlar biosfer üçün təhlükə yaradanlardır. Düşünülməmiş hərəkət həyat üçün
təhlükə mənbəyidir. İnsanlarla ətraf mühit arasında olan münasibətlərin uyğunsuzluğunun aradan
qaldırılması kifayət qədər vəsait tələb edir.
Məsələn, insanlar tərəfindən son 20 ildə biosferə vurulan zərərin neytrallaşdırılması üçün
lazım olan xərcin həcmi dünya üzrə məhsul istehsalına sərf olan xərcdən xeyli yüksəkdir. Belə
xərclərin həcmi ilbəil artır. Bununla yanaşı, sosial-tətbiqi ekologiya üzrə həlli tələb olunan
məsələlərin həcmi də geniş- lənir. Ümumi planda bu məsələləri 3 bölməyə ayırmaq olar:
1) insanların biosferdə yeri və rolu, onların ətraf mühitə olan təsiri;
2) insanlar tərəfindən yaradılan ekoloji problemlər, onların məzmunu, səbəbləri və
nəticələri;
3) Ekoloji problemlərin həllinin mövcud və proqnozlaşdırılan yolları.
Göstərilənlərdən belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, “Sosial və tətbiqi ekologiya” yalnız
“Ümumi ekologiya” ilə yox, həm- çinin sosial (mədəniyyət, iqtisadiyyat, sosiologiya, demoqrafi-
ya), təbiət (biologiya, kimya, coğrafiya), tətbiqi (təbiətdən istifadə, energetika, şəhərsalma və s.)
elementlər və tədris fən- ləri ilə sıx əlaqədardır. “Sosial və tətbiqi ekologiya” üzrə baş verən
hadisələr və onların yaratdıqları problemlər dinamiki xarakter daşıyır. Onların öyrənilməsi üçün
yeni-yeni materiallar tələb olunur.
Sosial və tətbiqi ekologiyada tətbiq olunan qayda, norma və prinsiplər əsasən digər elm
sahələrindən götürülərək ekologiya prinsiplərinə uyğunlaşdırılmışdır. Bu sahədə alimlərdən
V.İ.Vernadski, N.F.Reymers, B.Kommonerin böyük xidməti olmuşdur.
“Sosial və tətbiqi ekologiya”da xüsusi əhəmiyyət kəsb edən aşağıdakı mövcud qayda,
qanun və prinsipləri nəzərdən keçirək:
