|
Aхborot texnologiyalari yordamida raqobat
|
| bet | 3/3 | | Sana | 20.05.2024 | | Hajmi | 150,94 Kb. | | #246538 |
Bog'liq 1-mustaqil ishAхborot texnologiyalari yordamida raqobat
Reja:
1.Strategik axborot tizimlari. Raqobat strategiyasi tushunchalari.
2. Mijozga mo‘ljallangan biznesni yaratish. Qo‘shimcha narx va strategic axborot tizimlari.Strategik ustunlik uchun axborot tizimlaridan foydalanish.
3.Muvaffaqiyatli kompaniya qurish. Virtual kompaniya yaratish. Bilim yaratuvchi kompaniya qurish.
Raqobat strategiyasi tushunchalari Axborot tizimlarining ushbu strategik roli jahon bozorida uchraydigan raqobatchi kuchlarga nisbatan kompaniyaga ulkan ustunlik beradigan mahsulotlar, xizmatlar va imkoniyatlarni ishlab chiqish uchun axborot texnologiyalaridan foydalanishni taqozo etadi. Ushbu rol strategik axborot arxitekturasi yordamida amalga oshiriladi: tijorat korxonani raqobatdagi o‘rni va strategiyasini qo‘llab- 14 quvvatlovchi yoki shakllantiruvchi strategik axborot tizimlari majmuasi. Axborot texnologiyalaridan strategik maqsadlarda foydalanish Raqobat ustunligiga ega bo‘lish uchun ushbu beshta asosiy strategiyalarini har biriniamalga oshirishda strategik axborot tizimlaridan foydalanadigan konkret kompaniyalar misollari keltirilgan. Internet texnologiyalaridan asosan elektron biznes va elektron tijorat dasturiy ilovalari foydalanilgan. Boshqa strategik tashabbuslar Narxlar ustunligi, differensiatsiya, innovatsiyalar, o‘sish va alyans beshta asosiy strategiyalarga qo‘shimcha tarzda firmalar uchun ko‘plab strategik tashabbuslar mavjud. Axborot texnologiyalari yordamida amalga oshirilishi mumkin bo‘lgan bir nechta tayanch strategiyalarni ko‘rib chiqsak bo‘ladi. Ular o‘z tarkibiga mijozlar yoki etkazib beruvchilarni blokirovkalash, sohani o‘zgartirish uchun qurilish xarajatlari, kirish uchun baryerlarni ko‘tarish, hamda axborot texnologiyalarida investitsiyalardan foydalanish. Axborot texnologiyalariga jalb etilgan investitsiyalar biznesga mijozlar va еtkazib beruvchilar bilan yangi qimmatli munosabatlarni yaratib ularni saqlab qolishga imkon beradi. Ushbu ish munosabatlari mijozlar va etkazib beruvchilarga shunchalik qimmatli bo‘lishi mumkinki, ular rad javobini berishga yoki kamroq daromad keltiradigan ish bitimlarini qabul qilishdan qo‘rqib qolishlari mumkin. Ushbu munosabatlarda axborot tizimlari texnologiyalaridan foydalanishdagi oldingi urinishlar firmaning taqsimot, marketing, savdo va xizmat ko‘rsatish faoliyati mijozlar va yеtkazib beruvchilarga xizmat ko‘rsatish sifatini keskin yaxshilashga yo‘naltirilgan. Strategik axborot tizimlarining asosiy diqqat markazida firma va uning mijozlari yoki еtkazib beruvchilari o‘rtasidagi munosabatlarda kommutatsiya xarajatlarini yaratish usullarini topishdan iborat. Boshqacha so‘z bilan aytganda Timex misolida eslatilgan axborot tizimlari texnologiyalaridagi investitsiyalar mijozlar va etkazib beruvchilarni innovatsion o‘zaro manfaatli korxonalararo axborot tizimlaridan foydalanishga bog‘lab qo‘yadi. Mijozga yoʻnaltirilgan biznes oʻzaro aloqalarini namoyish etadi. Mijozga yoʻnaltirilgan biznesni yaratish Global iqisodiy o‘sish omili ishlab chiqarish hajmidan iste’molchi qimmatiga o‘zgardi. Natijada aksariyat firmalar muvaffaqiyatining tayanch omili mijozlar qimmatini maksimallashtirishdan iborat bo‘lib qoldi. Ko‘plab kompaniyalar uchun mijozga yo‘naltirilgan biznesga ega bo‘lish uchun bosh biznes-qimmati uning mijozlarni moyilligini saqlab qolish, ularni xohishlarini oldindan ko‘ra bilish, mijozlar muammolariga befarq bo‘lmaslik, hamda mijozlarga yuqori sifatli xizmat ko‘rsatish qobiliyatidan iborat. Ushbu mijoz qimmatiga bo‘lgan strategik mo‘ljal mijoz qiymatni aniqlashda narxni emas, balki sifatni asosiy omil qilib olishidadir. Internet-texnologiyalari mijozlarga mijozlar bilan manosabatlarni boshqarish va elektron biznes uchun boshqa dasturiy ilovalari koordinatsion markazini tashkil qilishi mumkin. CRM-tizimlar va Internet, intranet, ekstranet web-saytlari bilan birgalikda kompaniya ichida interaktiv kommunikatsiyalari, hamda mijozlar, еtkazib beruvchilar, ish hamkorlari va boshqa tashqi muhit bilan muloqot qilish uchun yangi kanallarini yaratishlari mumkin. Bunday aloqalar aksariyat biznes-funksiyalari mijozlari bilan doimiy muloqotda bo‘lishga, 16 mahsulotlarni ishlab chiqish, marketing, еtkazib berish, xizmat ko‘rsatish va texnik qo‘llab quvvatlashda mijozlar bilan krossfunksional munosabatlarda bo‘lishni rag‘batlantirishga imkoniyat beradi. Strategik ustunlikka erishish uchun axborot texnologiyalaridan foydalanish Axborot texnologiyalaridan strategik maqsadlarda foydalanish Tashkilotlar axborot texnologiyalarni ko‘p jihatlardan foydalanishlari mumkin. Masalan, kompaniyalar axborot texnologiyalarini strategik maqsadlarda ishlatishi mumkin yoki axborot texnologiyalarini faqat samarali kundalik operatsiyalarni qo‘llab quvvatlash bilan chegaralanib qolishlari ham mumkin. Agarda kompaniya axborot texnologiyalarni strategik maqsadlarda foydalansa, unda uning rahbariyati axborot texnologiyalarni asosiy raqobat differensiator sifatida qaraydi. Unda ular raqobatlashuvchi bozorda kompaniyaga muhim ustunlikni beradigan mahsulotlar, xizmatlar va imkoniyatlarni ishlab chiqish uchun axborot texnologiyalaridan foydalanuvchi biznes strategiyalarni ishlab chiqadilar. Axborot texnologiyalarining roli Axborot texnologiyalari aksariyat biznes jarayonlarni reinjiniringida muhim rol o‘ynaydi. Axborot bilan ishlash imkoniyatining tezligi va kompyuterlarni internet texnologiyalariga ulash, hamda odamlar, ularni ekspluatatsiya va boshqarishga mas’ul shaxslar orasidagi aloqa va hamkorlik imkoniyati biznes jarayonlar samaradorligini keskin oshiradi. Biznes samaradorligida chaqqonlik yuqori sifat, yuqori ish unumdorligi, mijozga mos mahsulotlar va xizmatlar uchun kompaniyani tez o‘zgaruvchan, doimiy fragmentatsiyalashadigan global bozorda gullab ketish qobiliyatini anglatadi. Chaqqon kompaniya mahsulotlarni keng assortimenti va qisqa hayot modeli bilan bozorda daromad olishi mumkin va alohida buyurtmalar bo‘yicha ixtiyoriy hajmdagi partiyalarda ishlab chiqarishi mumkin. U ishlab chiqarishning yuqori hajmini saqlab qolgan holda individuallashgan mahsulotlarni taqdim qilib ommaviy moslashuvchanlikni qo‘llab quvvatlashi mumkin. Chaqqon kompaniyalar biznes-jarayonlarni integratsiyalash va boshqarish uchun asosan Internet texnologiyalariga bog‘liq. 17 Chaqqon kompaniya bo‘lish uchun biznes to‘rtta asosiy strategiyalarni qo‘llashi lozim. Birinchidan, kompaniya biznesi iste’molchilar chaqqon kompaniya mahsulotlari va xizmatlarini o‘zlarining individual muammolarini еchimi sifatida qabul qilishlarini kafolatlashi lozim. Shunday qilib, mahsulotni narxi ishlab chiqarish narxi sifatida emas, balki ular uchun еchim narxi asosida shakllanadi. Ikkinchidan, chaqqon kompaniya mijozlar, еtkazib beruvchilar, boshqa kompaniyalar va hattoki raqobatchilar bilan ham hamkorlik qiladi. Biznes samradorligida chaqqonlik yuqori sifat, yuqori ish unumdorligi, mijozga mos mahsulotlar va xizmatlar uchun kompaniyani tez o‘zgaruvchan, doimiy fragmentatsiyalashadigan global bozorda gullab ketish qobiliyatini anglatadi. Chaqqon kompaniya mahsulotlarni keng assortimenti va qisqa hayot modeli bilan bozorda daromad olishi mumkin va alohida buyurtmalar bo‘yicha ixtiyoriy hajmdagi partiyalarda ishlab chiqarishi mumkin. U ishlab chiqarishning yuqori hajmini saqlab qolgan holda individuallashgan mahsulotlarni taqdim qilib ommaviy moslashuvchanlikni qo‘llab quvvatlashi mumkin. Chaqqon kompaniyalar biznes-jarayonlarni integratsiyalash va boshqarish uchun asosan Internet texnologiyalariga bog‘liq. Axborot texnologiyalari kompaniyaga, u chaqqon novator bo‘lishiga yordam beruvchi, mijozlari bilan munosabatlarini virtual hamjamiyatlarda rivojlantirish imkoniyatini taqdim etishiga e’tibor bering. Ushbu darslikda axborot texnologiyalari kompaniya biznesi uchun innovatsion imkoniyatlarni ekspluatatsiya qilishda uning chaqqonligini yaxshilashda еtkazib beruvchilari, distribyutorlari, kontraktli ishlab chiquvchilari, hamda boshqa foydalanuvchilar bilan hamkorlikdagi portallari va boshqa еtkazib berish web-zanjiri tizimlari orqali hamkorlik qilishga imkon beradi. Virtual kompaniyalar Internet, intranet va ekstranet yordamida o‘zaro bog‘langan virtual ishchi guruhlar va ishchi hamkorlar alyanslarni shakllantirilishi ko‘rsatilgan. Kompaniya intranet orqali ulangan ichki jarayonlar klasteri va kross-funksional komandalar tashkil qilganiga e’tibor bering. U yana еtkazib beruvchilar, mijozlar, subpodryadchiklar va raqobatchilar bilan korxonalararo axborot tizimlarini tashkil etuvchi alyanslarni va ekstrane aloqalarini ishlab chiqdi. Shunday qilib virtual kompaniyalar tez o‘zgaruvchan 18 biznesimkoniyatlardan foydalanish uchun moslashuvchan ishchi guruhlar va ishchi hamkorlar alyanslarni yaratadi. Virtual korxonalarni tashkil etish va boshqarish xususiyatlari. Zamonaviy jamiyat rivojlanishining ustun xususiyati - faoliyatning barcha sohalarida axborot texnologiyalari va kompyuter aloqalarini joriy etish. Axborot asri (axborot asri) atamasi xalqaro miqyosga aylandi va rivojlanishning sifat jihatidan yangi bosqichini tavsiflaydi, unda axborot etakchi rol o‘ynaydi va barcha iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy jarayonlarning mohiyatini belgilaydi. Axborot inqilobi har qanday korxona tabiatiga ta’sir qiladi. An’anaviy ravishda tovar va xizmatlarni ishlab chiqarish uchun mehnatni ishlab chiqarish vositalari bilan birlashtirgan alohida ishlab chiqarish va texnologik tashkilot sifatida ta’riflangan korxona tushunchasining o‘zi izolyatsiya, fazoviy va hududiy lokalizatsiya xususiyatlarini yo‘qotmoqda. Tarmoq yoki virtual tashkilotlar rivojlanib bormoqda, ya’ni intensiv axborot almashinuvi tufayli uning ishtirokchilari, resurslari va bo‘limlari o‘rtasidagi chegaralar buzilgan tashkilotlar. Bunday korxonalar paydo bo‘lishining zaruriy shartlaridan biri televizion texnologiyalar va telekommunikatsiyalarning jadal o‘sib borishi bo‘lib, bu yagona mehnat jarayoni ishtirokchilarining fazoviy kontsentratsiyasini yo‘q qiladi. Korxona faoliyatining yakuniy natijasi - mahsulot va xizmatlar ham o‘zgarib bormoqda. Rivojlangan mamlakatlarning milliy mahsulotida tobora ortib borayotgan ulushni materiallar emas, balki virtual mahsulotlar va xizmatlar egallaydi. Shu bilan birga, mahalliy iqtisodiy adabiyotlarda virtual (lotin mumkin) marketing sohasida ishlab chiqilgantilidan virtualis usullarni tasniflash va amalda qo‘llash masalasi deyarli ochib berilmagan. Bu tovarlarni ishlab chiqarish tiziminiVirtual korxona optimallashtirish tufayli mijozlarga katta foyda keltiradigan bir nechta, odatda mustaqil sheriklarning (korxonalar, muassasalar, jismoniy shaxslar) ixtiyoriy vaqtinchalik hamkorlik shakli. Biznes jarayoni mazmunini izchil anglash va aniq ifoda etilgan ishonch madaniyati asosida hamkorlik sheriklari o‘zlarining asosiy vakolatlarini resurslar va qobiliyatlar shaklida baham ko‘rishadi, natijalarga ko‘ra yaxshiroq, arzonroq, tezroq, moslashuvchan va xalqaro miqyosda raqobatbardosh 19 ustunlikka ega bo‘lishadi. Mijozlar nuqtai nazaridan dinamik tarmoq eng zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari imkoniyatlaridan foydalangan holda yagona korxona vazifasini bajaradi. Virtual korxonalar korxonalarning yangi tashkiliy shakllaridan biridir. Tashkilot va korxonalarni boshqarishning yangi shakllarining rivojlanishiga zamonaviy bozorlarning rivojlanish tendentsiyalari, asosan, bozorlarning globallashuvi, mahsulot sifatining tobora ortib borayotgan ahamiyati, uning narxi va iste’molchilarning qoniqish darajasi, iste’molchilar (individual mijozlar) bilan barqaror aloqalarning ahamiyati ortib borishi, shuningdek darajaning ahamiyati ortib borishi ta’sir ko‘rsatdi. yangi axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini qo‘llash. Yuqoridagilarni inobatga olgan holda biz tashkilotlarning virtual shakllarining asosiy ustunligini ta’kidlashimiz mumkin: oz vaqt sarflagan holda eng yaxshi resurslarni, bilim va qobiliyatlarni tanlash va ulardan foydalanish qobiliyati. Ushbu obro‘-e’tibor va tarmoq tashkilotining o‘zi tomonidan virtual korxonalarning asosiy raqobatdosh afzalliklari quyidagilardan iborat: - bozor buyurtmalarini bajarish tezligi; - umumiy xarajatlarni kamaytirish imkoniyati; - mijozning ehtiyojlarini yanada to‘liq qondirish imkoniyati; - atrof-muhit o‘zgarishiga moslashuvchan moslashish imkoniyati; - yangi bozorlarga kirish uchun to‘siqlarni kamaytirish qobiliyati. Bunday tadbirkorlikni axborot bilan ta’minlash uchun bir qator loyihalar ishlab chiqilgan. Qo‘shma Shtatlardagi NIIIP loyihasi ishlab chiqaruvchilar va ularning etkazib beruvchilarining samarali muloqot qilishlariga imkon beradigan sanoat uchun ochiq dasturiy ta’minot protokollarini ishlab chiqdi. Evropada virtual tadbirkorlik, shu jumladan kichik va o‘rta biznes uchun tegishli arxitektura va qo‘llabquvvatlovchi infratuzilmani rivojlantirish uchun bir qator ESPRET loyihalari ishlab chiqilgan. Virtual marketingning funktsional mohiyati bu korxonaning ichki va tashqi muhitidaVirtual marketing marketing faoliyatini birlashtiradigan axborot texnologiyalariga asoslangan bozorda tovarlarning oqilona taklifi to‘g‘risida bilimlar tizimi. 20 Kompyuter texnologiyalaridan foydalanish an’anaviy texnologiyalarga asoslangan marketing bilan taqqoslaganda virtual marketingning quyidagi afzalliklarini ta’minlashga imkon beradi: 1) fazoviy lokalizatsiya yo‘qligi, faoliyatni ma’lum bir hudud yoki mahalliy bozor doirasidan tashqarida amalga oshirish imkoniyati; 2) sheriklarni qidirish, bitimlar tuzish, yangi mahsulotlarni ishlab chiqarish va hokazolarni sarflash vaqtini qisqartirish imkoniyatini ta’minlash; 3) axborotning assimetriyasini kamaytirish (uning to‘liqsizligi va notekis tarqalishi) va natijada, axborot muomalasi xarajatlarini kamaytirish; 4) boshqa tranzaktsion xarajatlarni, shu jumladan qo‘shimcha xarajatlarni kamaytirish (sayohat, muvaffaqiyatsiz, noqonuniy yoki adolatsiz operatsiyalardan kelib chiqqan zarar); noaniqlik bilan bog‘liq xavfni kamaytirish; 5) mahsulot assortimenti tuzilishini maqbul tanlash tufayli transformatsiya xarajatlarini qisqartirish, yangi proektsiyani ishlab chiqish va amalga oshirish vaqtini qisqartirish, oqilona narx siyosati, vositachilar sonini kamaytirish va sotish xarajatlari va boshqalar; 6) boshqaruv strukturasini ratsionalizatsiya qilish, shu jumladan vertikal ravishda siqish, bir qator funktsiyalarni qisqartirish va birlashtirish va javobgarlikni mustahkamlash. Amalga oshirilgan funktsiyalarning xususiyatiga ko‘ra virtual marketingni uchta yo‘nalishga bo‘lish mumkin: tashqi muhitni o‘rganish, ichki marketing faoliyatini tashkil etish, faoliyatning aniq yo‘nalishlari. Virtual marketingni amaliy amalga oshirish korporativ marketing axborot tizimini yaratish asosida mumkin, ya’ni. marketing qarorlarini ishlab chiqish uchun zarur bo‘lgan marketing ma’lumotlarini doimiy ravishda kuzatib borish, saqlash va qayta ishlash tizimlari. Korxona marketing axborot tizimiga quyidagilar kirishi mumkin. 1. axborot bloki (ma’lumotlar bazalari); 2. modellar va usullar banki; 3. dasturiy ta’minot va integral tizimlar. Keling, ushbu bloklarning imkoniyatlarini batafsil ko‘rib chiqaylik. Hozirgi vaqtda ma’lumotlar qayta ishlash tizimlari bozorda еtarli darajada tarqatilmadi, chunki korxonalar standart dasturiy mahsulotlardan foydalanishni afzal ko‘rishadi. Marketing axborot 21 tizimi samaradorligini oshirishning asosiy omili tashkiliy boshqaruvning umumiy mexanizmiga qo‘shilish qobiliyatidir. Shuning uchun marketing bloklari bozorda keng tarqalgan (Galaktika, Parus, Etalon+ va boshqalar) korxonalarni boshqarish tizimlarining ko‘pchiligida ta’minlanadi. Biroq, moliya va buxgalteriya hisobi, ishlab chiqarish, kadrlar kabi boshqa funktsional bloklar bilan taqqoslaganda ular yomon rivojlangan va umumiy boshqaruv tizimiga еtarli darajada qo‘shilmagan. Integratsiyalashgan tizimlar provayderlarining hisobkitoblariga ko‘ra marketing bloklari eng kam talabga ega va aksariyat o‘rnatmalar ularsiz amalga oshiriladi.
Xulosa:
Ikkinchi guruh omillari korxona ichida marketing axborot tizimini shakllantirishdagi qiyinchiliklar bilan bog‘liq. Avvalo, korxonalar faoliyatida axborot va axborot tizimlarining rolini past baholash bilan bog‘liq sub’ektiv omil mavjud. Bir tomondan, bu tadbirkorlarning axborot resursini iqtisodiy qiymatga ega bo‘lgan va pul bahosiga tortiladigan tarkibiy qism sifatida ko‘rib chiqmasliklarida namoyon bo‘ladi. Boshqa tomondan, zamonaviy axborot texnologiyalari ommaviy ongda asosan elektron ma’lumotlarni qayta ishlash vositasi sifatida qabul qilinib, avtomatlashtirishga va qo‘l mehnatini kamaytirishga yordam beradi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1. И.М. Абдуллаева, Д.T. Азимов. Ахборот тизимлари менежменти // Ўқув қўлланма // Tошкент – iqtisodiyot – 2019. 2. A.T. Kenjaboyev, m.yu. Jumaniyazova. Elektron biznes asoslari // 2008.O‘quv qo‘llanma. Тоshkеnт. “Iqtisod-moliya” 3. A.A. Akayev va boshqalar. Iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari // Darslik. Toshkent–2019.
|
| |
