56
amplitudasi 1.32-rasmda signallar turkumi ko‘rinishida
tasvirlangan
to‘rtta ko‘rsatilgan qiymatlarni qabul qilishi mumkin.
1.32- rasm. FM-4 radiosignal signallar turkumi
Ikki bitlardan har bir guruh mos fazaviy burchakdan iborat
bo‘ladi barcha fazaviy burchaklar bir-birlaridan 90°ga ortda qoladi.
Ko‘rinib turibdiki, signal nuqtasi haqiqiy yoki mavhum o‘qdan 45°ga
ortda qoladi.
Bu modulyatsiyalash usuli quyidagi tarzda ishlatilishi mumkin. 0,
1, 1, 0, 0, 1, 0, 1, 1, 1, 0, 0, …uzatiladigan bitlar ketma-ketligi ikkita
juft 0, 1, 0, 0, 1, 0, … va toq 1,0,1,1,1,0,… ketma-ketliklarga
bo‘linadi.
Bu ketma-ketliklardagi bir nomerli bitlar juftliklarni tashkil etadi,
ularni kompleks bitlar sifatida qarash mumkin.
Kompleks bitning
haqiqiy qismi toq nimketma-ketligi, mavhum qismi esa juft nimketma-
ketligi bo‘ladi. Bunday usulda olingan kompleks bitlar exp{
j2πf
0
t}
tshuvchi tebranishni modulsiyalash uchun ishlatiladigan ularning
haqiqiy va mavhum qismlari +1 yoki –1 qiymatlarili 2
T
c
davomiylikdagi to‘g‘ri burchakli elektr impulslar kompleks ketma-
ketligiga o‘zgartiriladi. Buning natijasida FM-4 (KFM)
radiosignal
olinadi.
Bitta kompleks bitni ko‘rib chiqamiz.
I simvol bilan bu bitning
haqiqiy qismidan olingan bitni (bu toq nimketma-ketlik qiymati),
Q
simvol bilan esa bu kompleks bitning mavhum qismidan olingan bitni
(bu juft nim ketma-ketlik qiymatiga mos keladi) belgilaymiz.
I va
Q
simvollar +1 yoki –1 qiymatlarni qabul qilishi mumkin. Quyidagi
ma’lum tengsizliklarni yozish mumkin:
Маvhum
qism
Haqiqiy qism
57
.
2
}
2
exp{
}
2
exp{
)
2
sin(
,
2
}
2
exp{
}
2
exp{
)
2
cos(
0
0
0
0
0
0
j
t
f
j
t
f
j
Q
t
f
Q
t
f
j
t
f
j
I
t
f
I
U holad quyidagi signalni shakllantirish mumkin:
.
}
2
exp{
)
(
}
2
exp{
)
(
2
1
)
2
sin(
)
2
cos(
)
(
0
0
0
0
t
f
j
jQ
I
t
f
j
jQ
I
t
f
Q
t
f
I
t
s
Agar endi quyidagi belgilash kiritilsa:
),
/
(
,
,
2
2
2
2
I
Q
arctg
e
Q
I
jQ
I
e
Q
I
jQ
I
j
j
U holda
).
2
cos(
2
)
2
exp(
)
2
exp(
)
(
0
2
2
0
0
2
2
t
f
Q
I
t
f
j
t
f
j
Q
I
t
s
Shunday qilib,
I va
Q simvollar qiymatlarini o‘zgartirish
bilan
amplitudaviy va fazaviy modulyatsiyalashni olish mumkin. Xususan,
agar
I va
Q simvollar +1 yoki –1 qiymatlarni qabul qila olishi qabul
qilinsa, u holda bu signalning amplitudasi o‘zgarmas va
2
ga teng
bo‘ladi, φ faza esa +45°, – 45°, +135°, –135° qiymatlarni qabul qiladi.
Natijadan bunday modulyatsiyalashli yuqori chastotali signal
kompleks amplitudasi uchun quyidagini yozish mumkin:
,
3
,
2
,
1
,
0
,
)
1
2
(
4
exp
2
)
(
i
i
j
A
t
A
.
2
0
c
T
t
(1.8)
Olingan nisbatlar funksional sxemasi 1.33-rasmda
keltirilgan
qurilma yordamida FM-4 signallarni shakllantirishga imkon beradi.
Birinchi blok kirishiga
T
s
davomiylikdagi musbat va manfiy
qutbli to‘g‘ri burchakli impulslar ketma-ketligiga o‘zgartiriladigan
axborot bitlari beriladi. Bu ketma-ketlik demultipleksorda
toq va juft
nomerlarli ikkita impulslar ketma-ketliklariga bo‘linadi. Toq nomerli
impulslar sinfaz tarmoqda
T
s
vaqtga kechiktiriladi.
Keyin har bir
nimketma-ketliklar impulslarining 2
T
s
davomiyliklari qiymatgacha
oshiriladi, bundan keyin har bir tarmoqda
f
0
chastotaga o‘tkazish
58
amalga oshiriladi va ko‘paytirish amalga oshiriladi.
Qayta
ko‘paytirishlar natijalarini qo‘shish FM-4 radiosignalni shakllantirish
jarayonini yaunlaydi.
1.33- rasm. FM-4 radiosignallarni shakllantirish qurilmasining
funksional sxemasi
Modulyatsiyalangan signallar xossalarini xarakterlash uchun
fazaviy o‘tishlar
diagrammalari ishlatiladi, ular bitta uzatiladigan
simvoldan boshqasiga o‘tishda signallar turkumida signallar nuqtalarini
harakatlanishi
traektoriyalarini
grafik
tasvirlash
hisoblanadi
(1.34-rasm).
1.34- rasm. FM-4 radiosignal uchun fazaviy o‘tishlar diagrammalari
Bu
diagrammada
(+1,+1)
koordinatali
signal
nuqtasi
koordinatalar o‘qlari bilan +45° burchakni hosil qiladigan chiziqda
joylashgan va modulyatorning kvadraturali kanallarida +1 va +1
simvollarni uzatilishiga mos keladi. Agar navbatdagi simvollar juftligi
+135° burchak mos keladigan (–1,+1) bo‘lsa, u holda (+1,+1)
