|
Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti 2-mustaqil ish mavzu
|
| bet | 1/4 | | Sana | 20.05.2024 | | Hajmi | 0,54 Mb. | | #246049 |
Bog'liq копия-2 mustaqil ish AMD|
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI
2-MUSTAQIL ISH
Mavzu: AMD prosessorlarining tuzilishi, arxitekturasi, imkoniyatlari
Talabalar:Umirqulon Dilshod
Kalbaev Asror
Ashuraliyev Doston
Elmurodov Ilxom
Tekshirdi:Atadjanova Nozima
Reja:
AMD Advanced Micro Devices.
AMD prosessorlarining tuzilishi.
AMD va intel protsessorlarni farqi.
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
AMD ( MFA [ e ɪ . e m . ˈ d i ː ] ; ingliz tilidan Advanced Micro Devices - ilg'or mikrodevices [7] ) - amerikalik integral mikrosxemalar va elektronika ishlab chiqaruvchisi, markaziy protsessorlar , grafik protsessorlarning eng yirik ishlab chiqaruvchilardan biri. va adapterlar ( 2006 yilda ATI Technologies sotib olingandan keyin ), shuningdek, chipsetlar .
2009 yildan beri u o'zining mikroelektron ishlab chiqarishiga ega emas va boshqa kompaniyalar ob'ektlariga buyurtmalar beradi. U GlobalFoundries va 2018 yildan beri TSMC dan chiplarini ishlab chiqarish uchun doimiy hamkor va ishlab chiqarish pudratchisi sifatida foydalanadi. AMD ning shaxsiy kompyuterlar va serverlar bozoridagi strategik hamkorlari HP Inc kabi kompaniyalardir . , Dell , Acer , Fujitsu , Fujitsu Technology Solutions va IBM . Tarmoq mahsulotlari sohasida - Bay Networks , Cabletron Systems , Cisco . Telekommunikatsiya tizimlari bozorida - Nokia , AT&T , Ericsson , NEC , Siemens , Sony . AMD ning asosiy raqobatchilari: Intel (protsessorlar va chipsetlar ishlab chiqarish; kompaniyalar bir nechta qo'shma loyihalarga ega edi) va Nvidia ( grafik protsessorlar ishlab chiqarish ).
1969-yil 1-mayda Jerri Sanders tomonidan Fairchild Semiconductor kompaniyasidan yetti nafar hamkasblari bilan asos solingan . Boshlang'ich kapitali 100 000 dollar edi. Kompaniya o'z faoliyatini mantiqiy integral mikrosxemalar ishlab chiqaruvchisi sifatida boshlagan. 1969-yil 1-mayda Jerri Sanders tomonidan Fairchild Semiconductor kompaniyasidan yetti nafar hamkasblari bilan asos solingan . Boshlang'ich kapitali 100 000 dollar edi. Kompaniya o'z faoliyatini mantiqiy integral mikrosxemalar ishlab chiqaruvchisi sifatida boshlagan. 1975 yilda AMD birinchi operativ xotira chipi AM1902 ni chiqardi. 2006 yil 24 iyulda ATI Technologies kompaniyasining 5,4 milliard dollarga sotib olinishi e'lon qilindi.
2006 yil dekabr oyida AMD oʻzining asosiy grafik raqobatchisi Nvidia bilan birgalikda video kartalar sanoatida monopoliyaga qarshi qonunlarni buzganlikda, xususan narxlarni belgilashda gumon qilinganligi sababli AQSh Adliya vazirligidan chaqiruv qogʻozlarini oldi
2008 yil oktyabr oyida AMD Abu-Dabi hukumati tomonidan yaratilgan Advanced Technology Investment investitsiya kompaniyasi bilan qo'shma korxona tuzish rejasini e'lon qildi . GlobalFoundries deb nomlangan ushbu yangi qo'shma korxona AMDning ishlab chiqarish bo'linmasini - kompaniyaning barcha fabrikalari va yarimo'tkazgich operatsiyalarini o'z ichiga oldi . Bu AMDga ajoyib kompaniya bo'lishga va faqat chip dizayni va ishlab chiqishga e'tibor qaratishga imkon berdi
2012-yil boshida 334 million dollarga AMD Freedom Fabric protsessorlararo tarmoq kommutatsiya arxitekturasi uchun intellektual mulkka ega boʻlgan ultra zich koʻp protsessorli konfiguratsiyaga ega oʻta ixcham va energiya tejamkor serverlar ishlab chiqaruvchi SeaMicro
2020-yil 27-oktabrda AMD korporatsiyasi dasturlashtiriladigan mantiqiy integral mikrosxemalarning ( FPGA ) eng yirik ishlab chiqaruvchisi Xilinx bilan birlashishini eʼlon qildi . Bitim 35 milliard dollarga teng bo'lishi kutilmoqda va natijada birlashgan kompaniya 74% AMDga tegishli bo'ladi, Xilinx aktsiyadorlari esa qolgan 26% ulushga egalik qiladi. Birlashtirilgan kompaniyani AMD bosh direktori Liza Su boshqaradi. Shu bilan birga, kompaniya direktorlar kengashi tarkibi Xilinx vakillari bilan to'ldiriladi va ushbu kompaniyaning amaldagi rahbari Viktor Peng asosiy biznes uchun mas'ul bo'lgan AMD prezidenti lavozimiga o'tadi [ 17] [ 18] . 2022-yil 14-fevralda AMD korporatsiyasi Xilinx bilan birlashishni yakunladi va uning kutilayotgan narxi 50 milliard dollar edi.2022 yil aprel oyida AMD DPU ishlab chiqishda kashshoflardan biri bo'lgan Pensando Systems ma'lumotlar markazi tarmoq uskunalarini ishlab chiqaruvchisini 1,9 milliard dollarga sotib oldi.
АMD kompaniyasining ish joyi tizimi uchun protsessorlari Intel protsessorlariga o’xshab ikki “turga” bo’linadi — qimmatroq va unumlirog’i Athlon (XR.MP) va arzonrog’I — Duron. Duron bizda deyarli qo’llanilmaydi (sotilmaydi ham), АMDning o’zi ham ularni ishlab chiqarishni to’xtatmoqda. АMD Athlon protsessorlari shundoq ham CPU Intel Celeron narxlari kategoriyasiga kirib, mahsuldorligi esa Intel Pentium 4 bilan teng bo’lgani sababli Duron protsessori haqida biz yozmadik. Intel Pentium!!! protsessorlari bilan haqiqatda raqobatlasha oladigan birinchi DES firmasining RISC protsessori –Alfa 21064 bazasida ishlab chiqilgan 7avlod АMD Athlon protsessori 1999 yili avgustda sotuvda paydo bo’ldi. 2000 yili iyulidan boshlab, Athlon protsessorlarini 0,18mkm — texnologiyasi bilan Thunderbird protsessor yadrosi, 650-950 MGts takt chastotali ishlab chiqara boshladilar, misli ulanishni texnologik jarayonni qo’llash bilan esa 1000-1400 MGts taktl chastotasiga erishildi. АMD Athlon protsessorlari Intel Pentium!!! protsessorlariga nisbatan keyinroq esa Pentium 4 ham katta kamchilikka ega bo’lgan — ancha ko’proq issiqlik chiqarishi va kristall qizishini aniq nazorat qilib turish uchun protsessorgaurnatiladigan termodiodning yo’qligidadir. Ba`zan bu hol kuler to’xtaganida protsessor kuyib qolishiga olib kelishi mumkin edi. Intel protsessorlari qizib ketadigan bo’lsa, tizim faqatgina “zavisala” (osilib qoladi, to’xtab qoladi).
АMD ning Palomino yadrosida asoslangan (texnologik jarayoni ilgaridek qoldi-0,18 mkm.mis) protsessorlarining keyingi turlarida bu kamchiliklar ancha yo’qotildi, yadrosi tuzilishini optimallashtirish hisobiga esa issiqlik ajralishi 20% ga kamaytirildi, protsessor qopqog’iga
(tagi) Termodiod kiritildi. АMDning Palomino protsessor yadrosiga eng yangi protsessorlari Athlon XR (Extreme Perfomance) deb, ko’p protsessorlik (ikki) konfiguratsiyalar uchun esa- Athlon MR deb atala boshlandi.
Birinchi ishlab chiqarilgan Athlon XR protsessorlari Athlon MR protsessorlaridan deyarli hech narsa bilan farq qilmaydi va ikki protsessorlikni ta`minlagan, ammo Athlon XR 1600+ turidan boshlab bu imkoniyat sun`iy ravishda «o’chirib» qo’yilgan, go’yoki protsessorlar bir tekis qatorini buzmaslik uchun. Ko’p vaqt davomida АMD kompaniyasi 0,13mkm-texnologiyasiga o’ta olmay keldi (bu maqolada biz АMD Athlon 64 protsessorlari haqida gapirmaymiz, chunki ular hali sotuvda yo’q, ular ham umuman boshqa protsessorlardir) va natijada maksimal takt chastotalari bo’yicha Intel dan ancha orqada qoldi. Hatto hozir ham 0,13 mkm — texnologiya bo’yicha chiqarilayotgan yangi Athlon XR2800+ protsessorlari baribir chastotasi bo’yicha Intel 4 dan ortda qoladi.
Hozirgi kunda АMD t.n reyting tizimidan foydalanilmoqda, u ofis, o’yin, grafika va videolarni tashkil etuvchi 34 qo’shimchadan iborat 14 testlar paketi yordamida raqobatbardosh
mahsulotlar “samarali” chastotasi aniqlanadi (shu turdagi Intel Pentium 4 protsessori haqidagi ma`lumotlarni o’qib chiqing). Misol uchun Athlon XR-2000+ bu degani 2 GGts takt chastotaga ega Pentium 4 protsessoriga qaraganda bu protsessor ancha yaxshi ishlashini anglatadi(+shuni belgisidir). АMD protsessorlarida esa kesh xotira L1(64+64 Kbayt) va L2 qo’shiladi, samarali ravishda 384 Kbayt ishlaydi deb hisoblanadi. Socket А (Socket462) protsessorlari raz`yomida MMX, Eihanced 3D Now! SSE ta`minlashga egadir.
AMD platformalari uchun esa: AMD VIA, SIS, ALI, n Vidia yaqindan esa ATI ham Intel protsessorlari uchun eng yaxshi chipsetlarni Intel kompaniyasining o’zi ishlab chiqaradi. Intel Pentium!!! va Celeron (Socket 370) protsessorlari uchun i815 E (integratsiyalashgan video adaptori bilan va AGP4x porti mavjud) va i815 EG (integratsiyalashgan video adaptor bilan va AGP porti yo’q) chipsetlari ko’proq mos keladi. Socket 370 uchun integrallashtirilgan eng yaxshi chipset VIA 694 chipseti hisoblanadi.
INTEL sockert 478 (Pentium 4 va seleron) protsessorlari uchun INTEL 845 chipsetlari eng mos keluvchilari hisoblanadi.Shu bilan birga bu chipset turli modifikatsiyalarda bo’ladi: i 845 g4 o’rnatilgan videoadapterga ega: i 845 D DDR xotira bilan ishlay oladi va AGP portiga ega. (Аniqrog’i o’rnatilgan videoga ega emas). Bugungi kunda i 845 PE chipseti eng ilgarilab ketgan hisoblanadi, uning sistema shinasi 533 MGts chastotada ishlaydi. Va yangi pentium 4 protsessorlarini Hyper -Threading texnologiyasi asosida ishlaydi. SIS 645 (va modifikatsiyalari) chipsetlari ham yaxshi ishlaydi, biroq baribir i 845 chipseti eng yaxshisi hisoblanadi.
AMD protsesorlari uchun — hammasi aksincha. AMD uz protsesorlari uchun chipsetlar ishlab chiqarsa ham ikki protsessorli sistemali platalar uchun ko’proq AMD-760 MRX chipseti qo’llaniladi. AMD Sockert A platformasi uchun eng yaxshi chipseti deb VIA chipsetlari hisoblanadi. Eng mash³ur va keng tarqalgan chipsetlar deb, VIA Apollo KT266 va uning modifikatsiyasi KT266 А chipsetlari hisoblanadi, ular plata konstruktsiyasiga qarab SDRAM PC133 yoki DDR 266(PC-2100) xotirasini ta`minlashlari mumkin hamda chipsetning modifikatsiyasiga qarab, videoadapter ham o’rnatilgan bo’ladi.
Intel korporatsiyasiga 1968 yilda asos solingan. Birinchi I4004 protsessori korporatsiya tomonidan 1969 yilda ishlab chiqarilgan. U to’rt razryadli parallel xisoblash qurilmasi bo’lib 2300 ta tranzistorlardan iborat edi. Uning imkoniyatlari to’rt arifmetik amallar bilan chegaralangan edi. Avvaliga I4004 cho’ntak kalkulyatorlarida ishlatildi. Keyinchalik uning ishlatilish sohalari turli xil boshqarish tizimlari xisobiga kengaytiridi, jumladan boshqaruvchi svetoforlar tizimi.
1972 yida 8 razryadli I8008 protsessori ishlab chiqaridi. Uning adres-lanadigan tashqi tezkor xotirasi 16 kilobayt edi. Ushbu protsessorning kutilmagan muvafaqqiyatlari Intel loyixachilarini keyingi izlanishlarga undadi.
18080 protsessori
1974 yilda I8080 mikroprotsessori ishlab chiqaridi. Bu protsessor o’sha davr uchun rekord xisoblangan million ekzemplyarda tayyorlandi. Xozirgi zamon Intel ga mos keluvchi mikroprotsessorlar tarixini aynan shu modedan boshlangan deb xisoblanadi. Ushbu MP 8 razryadliligidan tashqari 64 kilobaytli operativ xotirani adreslay olar edi. Keyingi revolyutsion jarayon Intel I8086 dan boshlanadi. Bu MP 1978 yida ishlab chiqaridi. Uning asosiy xarakteristikalari: 16 razryadli registrlar-ning mavjudligi, ma’lumotlarning 16 razryadli shinalari. Bundan tashqari xotirani segmentli tashkil qilish bilan birgalikda 20 razryadli shinali adreslash 1 Megabaytli xotirani adreslash imkonini berdi. Bunda doimo bir vaqtning o’zida 256 kilobayt adres sohasini ishlatish mumkin bo’lgan. Bozorda yanada mustaxkamlanib olish uchun Intel firmasi uning arzonlashtirilgan varianti I8088 MP ni taqdim qidi. Bu MP 16 razryadli I8086 MP ning ichki arxitekturasiga ega bo’lib, ma’lumotlarning 8 razryadli shinalari bilan ishlar edi. Shuning uchun uning tezligi biroz sekinroq edi. Bunda arzonlashtirish MP ni arzonlashtirish xisobiga emas balki uning asosida tayyorlangan kompyuterni arzonlashtirish xisobiga erishildi. Bundan ashqari I8088 ning paydo bo`lishi va keng tarqalishiga sabab shuki, uning 8 razryadli ko’plab tashqi qurilmalari mavjudligidadir. I8088 ning 8 razryadli shinalari bu qurilma-larni ulash jaryonini ancha engillashtirdi. SHuni ta’kidlash kerakki, I8086, I8088 protsessori bilan ishlay oladigan tashqi qurilmalardan bittasi bu matematik soprotsessor I8087 edi. Bu soprotsessor ona plataning maxsus “raz’yom” (teshikcha-uyacha)ga ulanar edi. Buning natijasida hozirgi zamon Pentium protsessorlarida o’sha davr protsessorlari uchun yozilgan barcha matematik dasturlarni (kerakli operatsion tizim mavjud bo’lganda) xech qiyinchiliksiz ishlatish imkonini beradi. Ya’ni IEEE-754 standartga asosan suzuvchi vergulli sonlar bilan ishlaydigan operatsiyalardan samarali foydalanish imkoniyati paydo bo’di.
|
| |
