|
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” (Economics and Innovative Technologies) ilmiy elektron jurnaliBog'liq klaster chizma Scan 24 окт. 23 11·43·02, 14-ma’ruza qurilish qorishmalarni ishlab chiqarish uchun asbob -fayllar.org, 732-21 guruh talabasi Islomjon Muhammadjonovning Mikroprossesor va assembler tili fanidan 1-3 Amaliy mashguloti compressed, 6-Mavzu Falsafa va tabiiy ilmiy fanlarda borliqning mohiyatiga oid konsepsiyalar, Mustaqil ish-1, 1. Ma\'ruza, report-1, 6-amaliy, ekologiya, 1-Maruza (4), АБУ РАЙҲОН БЕРУНИЙ, Neft va gaz kimyosi va texnologiyasi, 922919, 1685441947426117daraja (1)“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” (Economics and Innovative Technologies) ilmiy elektron jurnali
http://iqtisodiyot.tsue.uz/journal
110
etadigan omillarni quyidan yuqoriga va aksincha tartibda tadqiq etish imkoni tugʼildi.
Mantiqiy va taqqoslama, abstrakt-mantiqiy fikrlash hamda statistik usullarni qo‘llash orqali
kompleks tahillarga asoslanib ilmiy-amaliy takliflarni shakllantirildi.
Tahlil va natijalar (Analysis аnd results)
So‘nggi besh yilda mamlakatimizda ijtimoiy–iqtisodiy hayotida klaster atamasi tez-tez
ishlatila boshlandi. Klater tizimi bugungi kunda mamlakatimizning barcha sohalariga kirib
kelmoqda. Shu o‘rinda bir savol tug‘iladi “Klaster” atamasi o‘zi nima? Klaster to‘g‘risidagi
nazariyalar bu savolning javobini ochib beradi. Klaster nazariyasining asosi bo‘lib, Alfred
Marshalning XIX asr oxirida yozilgan “Iqtisodiyotning prinsiplari” nomli asarlarida (1890)
ixtisoslashgan tarmoq- sohalarning alohida hududlarda uyg‘unlashishi to‘g‘risida fikr-
mulohazalarini yuritib klaster atamasini ochib bergan.
“Klaster” nazariyasini o‘rganish jahon hamjamiyatida tez suratlarda o‘sib bormoqda
va uni amaliyotda qo‘llash esa milliy va mintaqaviy iqtisodiy rivojlanishning asosiy
yo‘nalishiga aylanmoqda.
“Klaster” atamasi franzuscha so‘z bo‘lib, o‘zbekcha tarjimasi “bog‘lam”, “guruh”,
“to‘plam” ma’nolarini beldiradi. Klaster-bu yagona texnologik zanjirga birlashtirilgan agrar,
sanoat va boshqa izdosh korxonalar majmui bo‘lib, u ilm-fan, ta’lim hamda agrar sanoat
sohalarida ishlab chiqarish integratsiyasini chuqurlashtirish, fan-texnika yangiliklarini,
innovatsion g‘oyalarni, yangi texnika va texnologiyalarini amaliyotga jadal joriy etib, mehnat
unumdorligini,qo‘shimcha mahsulot yaratishni oshirish imkoniyati beruvchi xo‘jalik
tizimidir.
4
Bugungi kunda mamlakatimizda amalga oshirilayotgan klasterlar faoliyatidagi
islohatlar natijasining birdan bir maqsadi yerdan samarali foydalanishdir. Klasterlar faoliyati
tashkil etilgach, sohalarda qanday ijobiy o‘zgarishlar, uning afzaliklari nimada namoyon
bo‘ladi degan savollarga javob olish uchun avvolo quyidagi misollarga e’tibor qaratish joiz.
Ana shunday innovatsion loyihalardan birini Buxoro viloyatida amalga oshirilmoqda.
Jumladan, “BCT Cluster” davlatimiz rahbarining 2017-yil 19-maydagi “Buxoro viloyatida
zamonaviy paxta-to‘qimachilik klasterini tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qaroriga
asosan tashkil etilgan bo‘lib, paxta yetishtirishdan tortib uni chuqur qayta ishlashgacha
bo‘lgan barcha texnologik zanjirni to‘liq birlashtirgan majmuadir.
Romitan tumanidagi 8 000 gektar maydonda paxta yetishtirilsa, tola Buxoro shahrida
bunyod etilgan zamonaviy to‘qimachilik majmuasida qayta ishlanadi. Ushbu yirik loyihamizni
amalga oshirish uchun jami 106,5 million AQSH dollari miqdorida investitsiyalar o‘zlashtirildi.
Zanjirli ishlab chiqarishning oxirgi halqasi hisoblanadigan “Bukhara Cotton Textile” korxonasi
uchun esa 65,2 million AQSH dollari miqdoridagi investitsiya yo‘naltirildi.
5
Natijada Buxoro
shahridagi sobiq to‘qimachilik kombinati hududida zamonaviy ishlab chiqarish ob'ekti paydo
bo‘ldi.
Klasterning ahamiyati shundaki, mazkur usulda paxta yetishtirish bilan cheklanib
qolmaydi, balki tolani birlamchi holatidan tortib, tayyor mahsulot ishlab chiqarishgacha
klasterning o‘zi shug‘ullanadi. Boshqacha aytganda, qishloq xo‘jaligi va sanoat
integratsiyalashadi,
dala
mehnatchilari
va
korxona
ishchilarining
manfaatlari
mushtaraklashadi. Eng asosiysi, chekka qishloqlarga sanoat salohiyati ortadi, eksport
4
Iqtisodiyot nazariyasi darslik Sh.Shodmonov M.Rahmatov Toshkent 2021 -yil 439- bet
5
O’zbekiston Respublikasi Prezdentining 2017 yil 19-maydagi ”Buxoro viloyatida zamonaviy paxta to’qimachilik klasterini yaratish
chora tadbirlari to’g’risida”gi PQ-2978 sonli qarori
|
| |
