|
Multisim – bu qisqa vaqt ichida qurilmalarni ishlab chiqishga imkon beradigan sxemalar interaktiv emulyatori. Multisim o‘z ichiga Multicap
|
| bet | 8/22 | | Sana | 12.04.2023 | | Hajmi | 0.96 Mb. | | #50541 |
Bog'liq 12 (3)[1] Lecture 3 - Java dasturlash tili asosiy operatorlari, Нistory of Tashkent, РЭТЭМ-1606 Зарядная станция для электротранспорта, 7 amaliy ish, Faktorizatsiya - Vikipediya., MUSTAQIL ISH MAVZULARI 6-SEMESTR, ISH O’RNINI TASHKIL ETISH, 7-мавзу. CHIZIQLI BIR JINSLI, Taqdimot, 1D K1 K2 I Ozbetinshe tapsirmalar, 1-amaliy, Ofitsiant-faoliyatining-texnika-xavfsizligi-va-ofitsiantnung-shaxsiy-gigiyenasi, Kurs ishi mavzu skalyar, vektor va aralash ko\'paytmalarning koo-fayllar.org, =loyiha yechimi-fayllar.orgp-n o‘tish. r- tipli va n- tipli yarim o‘kazgichlar o‘zaro uzviy kontaktga keltirilsa, kontakt chegarasida ma’lum qatlam hosil bo‘ladi. Bu qatlam p-n o‘tish deb ataladi. Bu qatlamda ajoyib hodisalar ro‘y beradi. p-n o‘tishli yarim o‘tkazgich tashqi manbaga to‘g‘ri va teskari yo‘nalishda ulanishi mumkin (1.2-rasm).
Agar p-n o‘tishli kristallga tashqi manbaning minusini r- sohasiga, plyusini p-sohaga ulasak, kristall orqali tok o‘tmaydi. Agar tashqi manbaning qutblarini teskarisiga ulasak, kristall orqali o‘tadigan tok oshib ketadi. p-n o‘tishdan o‘tadigan tok kattaligini unga qo‘yilgan kuchlanishga bog‘liqligiga p-n o‘tishning volt-amper xarakteristikasi(VAX) deyiladi. p-n o‘tishning VAX sining analitik ko‘rinishi quyidagicha bo‘ladi.
(1.1) bu yerda - to‘yinish toki
Bitta p-n o‘tishdan iborat bo‘lgan yarim o‘tkazgichli asbob diod deyiladi. Uning tuzilishi va sxemadagi belgilanishi quyidagicha bo‘ladi (1.3-rasm).
Yarim o‘tkazgichli diod elektr tokini bir tomonlama o‘tkazadi. Uning bu xususiyatidan foydalanib, o‘zgaruvchan toklarni o‘zgarmas tokka aylantirishda foydalaniladi.
p-n o‘tish tokining unga berilayotgan kuchlanishga bog‘liqligi I=f(U) volt-amper xarakteristika (VAX) deyiladi.
(1.2)
Agar p-n o‘tishga to‘g‘ri kuchlanish berilgan bo‘lsa, U0 kuchlanish ishorasi - musbat, teskari kuchlanish berilgan bo‘lsa esa - manfiy bo‘ladi.
UTUG > 0,1 V bo‘lsa eksponensial songa nisbatan birni hisobga olmasa ham bo‘ladi va kuchlanish ortishi bilan tok ham eksponensial ortib boradi. Teskari kuchlanish berilganda esa -0,2 V kuchlanish qiymatida tok I0 qiymatiga yetib keladi va keyinchalik kuchlanish qiymati o‘zgarmaydi. I0 kattaligi shu sababli teskari ulangan p-n o‘tishning to‘yinish toki deb ham ataladi.
Teskari tok to‘g‘ri tokka nisbatan bir necha darajaga kichik, ya’ni p-n o‘tish to‘g‘ri yo‘nalishda tokni yaxshi o‘tkazadi, teskari yo‘nalishda esa yomon. Demak, r-n o‘tish to‘g‘rilovchi harakat bilan xarakterlanadi va uni o‘zgaruvchi tokni to‘g‘rilashda qo‘llashga imkon beradi.
Eksponensial tashkil etuvchi temperatura ortishi bilan kamayishiga qaramay VAX to‘g‘ri shaxobchasidagi qiyalik ortadi. Bu hodisa I0 ning temperaturaga kuchli to‘g‘ri bog‘liqligi bilan tushuntiriladi. To‘g‘ri kuchlanish berilganda temperatura ortishi tok ortishiga olib keladi. Amaliyotda p-n o‘tish VAXga temperaturaning bog‘liqligi kuchlanishning temperatura koeffisientы (KTK) deb ataladigan kattalik bilan baholanadi. KTKni aniqlash uchun temperaturani o‘zgartirib borib, o‘zgarmas tokdagi p-n o‘tish kuchlanishini o‘zgarishi o‘lchab boriladi. Odatda KTK manfiy ishoraga ega, ya’ni temperatura ortishi bilan o‘tishdagi kuchlanish kamayadi. Kremniydan yasalgan p-n o‘tish uchun KTK 3 mV/grad darajani tashkil etadi.
(1) ifoda ideallashtirilgan p-n o‘tish VAX sini ifodalaydi. Bunday o‘tishda p va n -sohalarning hajmiy qarshiligi nolga teng va tok o‘tish vaqtida p-n o‘tishda rekombinasiya jarayoni sodir bo‘lmaydi deb hisoblanadi. Real o‘tishda esa baza qarshiligi o‘nlab Omga teng bo‘ladi. Shu sababli (1) ifodaga p-n o‘tishdagi va tashqi kuchlanish U0 orasidagi farqni hisobga oluvchi o‘zgartirish kiritiladi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Multisim – bu qisqa vaqt ichida qurilmalarni ishlab chiqishga imkon beradigan sxemalar interaktiv emulyatori. Multisim o‘z ichiga Multicap
|
