Mundarija kirish I. Bob. Yorug‘lik tezligining aniqlash usullari

3. A.Eynshteyn nazariyasi

1910 yilda Eynshteyn yorug‘likning kritik nuqtadan uzoqda molekulyar sochilishining miqdoriy nazariyasini yaratdi: bu nazariya dielektrik singdiruvchanlikning fluktuatsiyalari tufayli muhitda optik bir jinslimaslik paydo bo‘lish g‘oyasiga asoslanadi.

Bu holda sochilgan yorug‘likning intensivligi fluktuatsiyalar tufayli paydo bo‘lgan optik birjinslimaslik bilan aniqlanadi. Sochilgan yorug‘likning intensivligi ning ishorasiga bog‘liq bo‘lmagani uchun intensivlik ga proporsional bo‘ladi. Oddiy elektrodinamik hisob intensivlikning quyidagicha bo‘lishini ko‘rsatadi:

Bunda V^*- fluktuatsiya yuz bergan hajm bo‘lib, yorug‘lik to‘lqinining uzunligiga nisbatan kichik, lekin ichida molekulalar ko‘p. Boshqa belgilar (17.5) formuladagidek olingan.

Endi yorug‘likning molekulyar sochilishida optik bir jinslimaslikning o‘lchovi miqdor bo‘ladi. Agar fluktuatsiyalar zichlik va temperatura yoki p bosim va S entropiyadan iborat faqat ikki erkli termodinamik o‘zgaruvchi bilan aniqlanadi deb hisoblasak, u holda

bu yerda - bosim va entropiyaning fluktuatsion o‘zgarishlari, hosilalardagi indekslar differensial olayotganda qanday miqdor o‘zgartirilmay turishini ko‘rsatadi. Bu yerda va fluktuatsiyalar statistik jihatdan mustaqil ekanligi va demak, ekanligi e’tiborga olingan. Fluktuatsiyalar nazariyasi ва miqdorlarni moddaning termodinamik xarakteristikalari orqali ifodalashga va (17.6) munosabatni

(17.7)

ko‘rinishda tasvirlashga imkon beradi, bu yerda - muhitning zichligi (g/sm³), T - absolyut temperatura, _S - adiabatik siqiluvchanlik, - issiqlikdan kengayish koeffitsiyenti, s_p - 1 g moddaning o‘zgarmas bosim sharoitidagi issiqlik sig‘imi, V -yorug‘likni sochib yuborayotgan hajm.