Bitiruv malakaviy ishining obyekti

8 
I-BOB. FANLARNI O‘QITISHDA WEB 
TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISHNING NAZARIY 
ASOSLARI 
1.1.
 
Ta’lim jarayonida innovatsion web texnologiyadan 
foydalanish asoslari 
Bilamizki bugungi XXI asr texnologiyalar asri desak hech ham mubolag‘a 
bo‘lmaydi. Chunki butun dunyo bo‘ylab har jabhada texnologiyalar yaratilmoqda 
va uni har bir sohada qo‘llab juda kata yutuqlarga erishilmoqda. Ularni nafaqat 
texnika yoki ishlab chiqarish turli korxonalar balki ta’lim –tarbiya jarayonlarida 
ham juda keng ravishda foydalanishmoqda. Ular yordamida nafaqat talabalarga 
bilimni oson yetkazish mumkun, balki yosh o‘sib kelayotgan navqiron 
o‘quvchilarga ham bilim berish jarayonida qo‘llashmoqda bu esa bilimni oson va 
qiyinchiliksiz egallab bir nechta maqsadlarga yetish imkoniyatini bizga yaratib 
beradi. Innovatsiyalarni ta’lim jarayonlarida qo‘llash juda kata imkoniyatlarni 
bizga ochib beradi. Biz innovatsyalarni ta’lim tarbiya jarayonida qo‘llash orqali 
o‘quvchilarga nazariy bilimlarni berish bilan bir qatorda ularga amaliy qo‘llab 
ko‘rish imkoniyatini yaratib beramiz ular nafaqat ularni o‘rganadi balki o‘zlari ham 
o‘rgangan narsalari orqali biror bir yangilik kiritishni o‘rganib o‘zlari biz o‘rgatgan 
narsalarga qo‘shimcha tarzda kirita olishni o‘rganadilar. Davlatimiz tomonidan 
ham bugungi kunda juda kata o‘zgarishlar amalga oshirimoqda. O‘quvchilarga 
maktab ta’limida turli xil innovatsiyalardan foydalangan holda yangilik kiritib turli 
interfaol metodlar, pedagogik texnologiyalar, didaktik o‘yinlar orqali 
o‘quvchilarga darsni kreativ tarzda o‘tishni va shu vositalar orqali o‘quvchilarga 
mavzularni oson yetkazib berish uchun juda kata imkoniyatlar yaratib berilmoqda. 
Innovatsion ta’lim (ingl. “innovation”-yangilik kiritish, ixtiro) ta’lim 
oluvchida yangi g‘oya, me’yor, qoidalarni yaratish, o‘zga shaxslar tomonidan 
yaratilgan ilg‘or g‘oyalar, me’yor, qoidalarni tabiiy qabul qilishga oid sifatlar, 
malakalarni shakllanirish imkoniyatini yaratadigan ta’lim. Innovatsion ta’lim 
jarayonidaMqo‘llaniladigan texnologiyalar innovatsion ta’lim texnologiyalari yoki 
ta’lim innovatsiyalari deb yuritiladi. 

9 
- AKT bo‘yicha bilim, ko‘nikma va malakaga ega bo‘lish; - yangi pedagogik 
texnologiya bo‘yicha xorijiy tajribalardan boxabar bo‘lish (PISA,TIMSS); 
- ta’lim jarayonini tashkil etishda didaktik o‘yinlardan, interfaol usullardan 
foydalanish mahorati; 
- ilg‘or pedagogik texnologiya bo‘yicha bilimlarni o‘zlashtirib borish; 
- bilimlarni ko‘nikma va malakalarga aylantirish texnologiyasi shakllangan 
bo‘lishi; 
- dars jarayonida harakatli o‘yinlardan unumli foydalana bilishi;
- imkoni bo‘lsa darsni internet tarmog‘iga bog‘lab o‘ta bilishi; 
- o‘z ustida tinmay ishlashi, har sohaga oid yangiliklarni kuzatib borishi va 
boshqalar. 
- O‘qituvchi innovatsion texnologiyalarga asoslanib darsni tashkil etar ekan, 
turli texnik vositalardan ham (kompyuter, proyektor, elektron doska va hokazo) 
foydalanishi mumkin. O‘qituvchining faoliyatida innovatsiyalar qanchalik ko‘p 
bo‘lsa, mazmun shunchalik oshadi. 
Ta’limda innovatsion texnologiyalar va interfaol metodlar haqidagi 
tasavvurlar barqaror va mukammal shaklga ega emasligini ham e’tirof etish kerak. 
Har bir o‘qituvchi ta’limga individual tarzda yangilik kiritishi mumkin. 
Innovatsion texnologiyalar o‘qituvchi o‘z faoliyatidan qoniqmaslikdan kelib 
chiqadi. “Faoliyatni yangilash 3 bosqichda, ya’ni tayyorgarlik, rejalashtirish va 
joriy etish bosqichlarida amalga oshiriladi.”– degan edi mashhur pedagog A. 
Nikolskaya. 
Ta’lim jarayonida innovatsion texnologiyalardan foydalanishning asosiy 
maqsad: 
- o‘qituvchi va o‘quvchi mushtarakligiga erishish; 
- o‘quvchilarni fanga qiziqtirish; 
- ta’limga bo‘lgan munosabatni o‘zgartirish; 
- o‘rganilgan bilimlarni ijtimoiy sharoitlarda qo‘llay olish ko‘nikmasiga ega 
bo‘lish; 
- AKT va didaktik materiallarni mavzu bilan uyg‘unlashtirish va boshqalar. 

10 
Oʻqituvchi izlanuvchan, ijodkor, fanini puxta biladigan va shu fani orqali 
oʻquvchilarga bugungi kun davr talabi asosida innovatsion g`oyalarga tayanib 
bilim bersa, bu oʻsha oʻqituvchining oʻquvchilar hamda ota-onalarning e`tiborini 
qozonishiga sabab boʻladi. Yuqorida koʻrsatib oʻtilgan fikrlar asosida barcha 
darslarda ham oʻquvchilarga koʻplab ma`lumotlarni singdirish orqali ularni bilim 
olishga, kasb-hunarga boʻlgan qiziqishlarini ham orttirish mumkin. Buning uchun 
albatta oʻquvchilarga fanga oid zamonaviy texnika va texnologiyalar haqida 
koʻproq tushunchalarni singdirish lozim. Oʻqituvchi qanchalik mahoratli boʻlsa, 
kelajakda oʻquvchilarining yutuqlaridan shunchalik koʻp faxrlanib yuradi. 
Innovatsion texnologiya – bu ilmiy izlanishlar, ishlanmalar yaratish, tajriba – sinov 
ishlari olib borish yoki boshqa fan-texnika yutuqlaridan foydalangan holda 
o‘quvchilarga yangi bilim berishdan iboratdir. 
Ta’lim jarayonlarini takomillashtirishning muhim yo‘nalishlaridan biri – bu ta’lim
jarayoni bilan innovatsion texnologiyalarining integratsiyasini ta’minlash 
hisoblanadi. Ta’lim jarayonini rivojlangan davlatlar tajribasi bilan uyg‘unlashtirish 
va uni tubdan isloh qilish elektron ta’lim muhitida o‘quvchilarning mustaqil ta’lim 
olish jarayonlarini tashkil etishda strategik masala sifatida namoyon bo‘ladiki, bu 
jarayonda innovatsion texnologiyalarning rivojlanishi natijasida o‘quvchilarning 
mustaqil ta’limni tashkil etishda samaradorlikni oshirish, mazkur innovatsion 
texnologiyalar, jumladan: Kompas 3D muhandislik dasturi, Prezi taqdimot dasturi, 
Pydroid, Coding C++ mobil dasturlaridan foydalanish bo‘yicha kompetensiyalarni 
shakllantirish kerak bo‘ladi. Bular ta’lim jarayonini takomillashtirish 
yo‘nalishlaridan biri bo‘lib, o‘quvchilar uchun mustaqil ta’lim olish imkoniyatlari, 
ta’limning elektron resurslarini shakllantirish va rivojlantirishda kerakli bo‘lgan 
sharoitlarni ta’minlashdan iboratdir. Innovatsion texnologiyalar o‘quvchilar uchun 
mustaqil ta’lim jarayonini tashkil etishda qulay imkoniyatlarni taqdim qiladi. 
Bugungi kunda ta’lim muassasalarida elektron shaklda ko‘plab elektron ta’lim 
resurslari ishlab chiqilgan, ammo ulardan foydalanishning kompetensiyaviy 
yondashuvi yetarli darajada shakllantirilmagan. Bu esa o‘quvchilarda elektron 
ta’lim resurslari bilan ishlashda ularda jarayonni imitatsiya qilish qobiliyatlariga 

11 
asoslangan kreativlik asosidagi maxsus kompetensiyasi yetarli darajada 
shakllantirilmaganligi bilan bog‘liqdir. N.Muslimovning “Kasb ta’limi 
o‘qituvchisini kasbiy shakllantirishning nazariy-metodik asoslari” mavzusidagi 
doktorlik dissertatsiyasida inglizcha “competence” tushunchasi “qobiliyat” deb 
ta’riflagan, biroq kompetensiya tushunchasi bilim, ko‘nikma, mahorat va 
qobiliyatni tavsiflaydi. Professional ta’lim jarayoniga innovatsion texnologiyalarni 
tatbiq etilishi borasida erishilgan muvaffaqiyatlarga qaramasdan, natijalar 
tizimlashtirilmagan, tarqoq shaklga ega hisoblanadi, deb ta’kidlaydi olim. 
A.Jo‘rayevning fikricha, kompetentlik – bu faqatgina o‘zlashtirilgan bilimlar va 
tajribalarning mavjudligi hamda salmoqli hajmi bo‘libgina qolmasdan, balki ularni 
kerak vaqtda qo‘llay olish va o‘zining xizmat vazifalarini bajarish jarayonida 
ulardan foydalana olish ta’lim jarayoniga innovatsion texnologiyalarni tatbiq 
etilishi 
borasida 
erishilgan 
muvaffaqiyatlarga 
qaramasdan, 
natijalar 
tizimlashtirilmagan deb ta’kidlaydi. 
O‘quvchilarning mustaqil ta’limini tashkil etish jarayonlarini innovatsion 
texnologiyalari asosida takomillashtirishda, mutaxassislik ta’lim yo‘nalishlarining 
talablariga mos ravishda, mustaqil ta’limni tashkil etish jarayonida elektron ta’lim 
resurslaridan foydalanish orqali integratsiyalashgan ta’lim jarayonini ya’ni 
elektron ta’lim muhitini joriy etish bilan bevosita bog‘liqdir. Bunday muhitni 
tashkil etishda, birinchi navbatda, ta’lim muassasalarida innovatsion 
texnologiyalari vositalari va elektron resurslarini shakllantirish, ya’ni ushbu ta’lim 
jarayoni foydalanuvchilarini yagona tarmoqqa birlashtirish, ularni internet 
tarmog‘idan foydalanish imkoniyatlarini ta’minlash, ta’lim muassasasida ta’lim 
jarayonini boshqarish, hujjatlar elektron almashinuvini tashkil etish, elektron o‘quv 
qo‘llanmalar, audio va video havolalar yordamida o‘quvchilarning mustaqil ta’lim 
olish faoliyatini tashkil etish kabi maqsadlarni amalga oshirish kerak bo‘ladi. 
Ta’lim jarayoniga innovatsion texnologiyalarni joriy etish natijasida bo‘lajak 
mutaxassis kadrlarni tayyorlashni axborotlashtirish – bu yaxlit pedagogik jarayonni 
tashkil etishni takomillashtirishning muhim sharti hisoblanadi. O‘quvchilarning 
ijodiy kreativligi uning individual xususiyatlari (fikrlashi, jarayonga ijodiy 

12 
yondashishi, intilishi va boshqalar)ning rivojlanish darajasi bilan belgilanadi. 
Bo‘lajak mutaxassis kadrlarning ijodiy indivudalligini rivojlantirish hamda 
takomillashtirish pedagogik jihatdan muhokamali jarayon ekanligiga e’tibor 
qaratgan holda, ularning yechimini aniqlashda noodatiylik va maqsadga 
yo‘naltirilganlik kabi kasbiy xislatlarini shakllantirish talab etiladi. Ta’lim 
muassasining elektron ta’lim muhitini tashkil etishning muhim shartlari va maqsadi 
sifatida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 6-sentabrda PF-5812- 
son “Professional ta’lim tizimini yanada takomillashtirishga doir qo‘shimcha 
chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi Farmoniga asosan, tashkil etilgan professional ta’lim 
muassasalari bilan Respublikamizdagi mavjud oliy ta’lim muassasalari hamda 
xalqaro ta’lim muassasalari o‘rtasida hamkorlik aloqalarini yo‘lga qo‘yish 
maqsadida mazkur jarayonga HEMIS (“Higher Education Management 
Information System”) ta’lim platformasi, ya’ni oliy ta’lim muassasalarining asosiy 
faoliyatlarini avtomatlashtirish hisobiga ma’muriy xodimlar, professor-
o‘qituvchilar va talabalarga elektron ta’lim xizmatlarini taqdim etish 
imkoniyatilariga ega bo‘lgan axborot ta’lim platformasini joriy etish maqsadga 
muvofiq bo‘lishi mumkin. Negaki ushbu axborot ta’lim platformasi ta’lim 
muassasalaridan olinadigan turli xil ma’lumotlar sonini keskin kamaytirish, 
ularning qog‘oz shaklidan voz kechish, shuningdek, boshqaruv jarayonini 
avtomatlashtirish va raqamlashtirishda foydalaniladi. 
Elektron ta’lim muhitida innovatsion didaktik va texnologik yechimlar ta’lim 
jarayonini boshqarish hamda uning barcha ishtirokchilari o‘rtasidagi masofaviy 
aloqani avtomatlashtirishni ta’minlaydigan masofaviy ta’limdan foydalanishda 
asosiy didaktik muammolarning yechimini aniqlashda yagona texnologik 
platformani joriy qilishga qaratiladi. 
Ta’lim muassasalarida elektron ta’lim muhitini tashkil etish – bu ta’limning 
didaktik imkoniyatlarini mavjud jarayondan kelib chiqqan holda, turli 
yondashuvlar asosida tartibga solishni talab qiladi. “Ta’limda elektron ta’lim 
muhiti” aniq maqsadga yo‘naltirilgan ta’lim jarayoni hamda innovatsion 

13 
texnologiyalarning integratsiyasi orqali ta’lim samaradorligini ta’minlovchi 
shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim turi hisoblanadi. 
Ta’limni axborotlashtirish – bu oʻquv jarayonining bugungi omilidir. Yangi 
axborot muhiti kasbiy talimning ehtiyojlariga toʻla javob beradi. Bunday tushunish 
bizga kasbiy ta’lim jarayonida mutaxassislar, xususan, kasb ta’limi 
oʻqituvchilarining axborot texnologiyalari boʻyicha tayyorgarligini oshirish 
imkoniyatlari haqida soʻz yuritishga asos beradi. 
Web texnologiyalarning ta’limdagi oʻrni koʻp qirrali boʻlib, uni quyidagicha 
tasniflash mumkin: Web texnologiyalar axborot, jumladan, oʻquvchiga zarur 
boʻlgan oʻquv materiallarini tez yetkazib berish, axborot kommunikatsion 
texnologiyalarini qoʻllash kompetensiyalarinishakllantirish va rivojlantirish, 
shaxsning oʻz-oʻzini rivojlantirishi, ta’lim muhitining ochiqligini, adaptivligini 
ta’minlash hisoblanadi. Web texnologiyalar ta’lim jarayoniga ijobiy ta’sir 
koʻrsatib, u oʻquvchi – talaba shaxsiga yoʻnaltirilgan ta’limni tanlash imkoniyatini 
beradi.
Internet oʻzaro bogʻliq tarmoqlardan tashkil topgan global infratuzilmadir. 
Kompyuterlar va boshqa elektron qurilmalar foydalanuvchilari oʻrtasida masofaviy 
axborot va masofaviy muloqotga kirish imkonini beradi, shuning uchun ba’zi 
manbalardan “Internet – axborot-telekommunikatsiya tarmogʻi” iborasini topish 
mumkin. Kompyuter muhitida pedagogik muloqotning xususiyatlari: 
vositachilik – ta’lim jarayoni sub’ektlari oʻrtasidagi aloqa kompyuter oʻqitish 
va oʻzaro ta’sir qilish vositalari yordamida (orqali) amalga oshiriladi; 
samaradorlik – har qanday aloqaning afzalliklaridan biri uning samaradorligi, 
qoʻyilgan savollarga oʻz vaqtida javob olish, kerakli xabarni olish, bajarilgan 
ishlarni uzatishdir. 
Aynan shu jihatda tarmoq kommunikatsiya texnologiyalari oʻquv jarayoni 
sub’ektlari va aloqa jarayonining boshqa barcha ishtirokchilariga muloqot vaqtida 
vaqt yoʻqotilishini minimallashtirish bilan ta’minlaydi, onlayn va offlayn ish 
rejimlarida muloqot qilish imkoniyatini beradi. 

14 
Kompyuter tarmoqlari vositachiligidagi oʻquv jarayonining xarakterli 
xususiyatlarini ajratib koʻrsatamiz: 
individuallik – oʻz suhbatdoshini tanlash va muloqot/trening yoʻnalishi; 
korporativlik – manfaatlar guruhlarida muloqot qilish,ehtimol maxfiy; 
ommaviy xarakter – kompyuter muhitida muloqot istalgan cheksiz 
miqdordagi tinglovchilar (suhbatdoshlar) ulanishigacha boʻlishi mumkin; 
qulaylik – har qanday ochiq mavzu qiziqarli boʻlishi va istalgan miqdordagi 
tinglovchilar uchun muhokama qilinishi mumkin; 
mustaqillik – zamon va makondan, an’anaviy aloqa shakllaridan farqli 
oʻlaroq, zamonaviy aloqa vositalarining asosiy farqlovchi belgisidir; 
tarqatish – mamlakatning istalgan nuqtasida, sayyorada joylashgan 
suhbatdoshlarning Internet orqali muloqot qilish uchun foydalanish; 
virtuallik – ta’lim muammolarini ham, shaxslararo xarakterdagi 
muammolarni ham muhokama qilish uchun maxsus, vaqtincha shakllangan 
muloqot muhitini yaratish; 
estetika – muloqot madaniyatini, oʻz fikrini qisqa, malakali va toʻgʻri 
ifodalash qobiliyatini shakllantirish; 
koʻp oʻlchovlilik – kompyuter muhitida pedagogik muloqot, fanlararo 
aloqalarni jalb qilgan holda, muammolarni koʻp qirrali muhokama qilish, boshqa 
bilim sohalaridan ma’lumot va suhbatdoshlarni taqdim etish imkonini beradi; 
koʻp qirralilik – muloqot nafaqat oʻquv jarayonining ikkita subyekti, balki 
butun guruhning ushbu masalani tezkor muhokama qilishdagi ishtiroki (shu 
jumladan, nafaqat oʻqituvchi bilan, balki tinglovchilar bilan ham muloqot qilish va 
kengaytirish imkoniyati bilan oʻrnatilgan savolni muhokama qilishdan manfaatdor 
boʻlganlar tufayli), muloqot jarayonini faol va samaraliroq qilish imkonini beradi; 
umummadaniy – kompyuter aloqasi sharoitida zamonaviy muloqotning juda 
muhim xususiyati – boshqa til muhiti va madaniyatining suhbatdoshlari bilan 
muloqot qilish, boshqa madaniy va milliy makonga kirish. 
Deyarli ta’limning har qanday shaklida yangi axborot texnologiyalari vositalaridan 
keng foydalaniladi. Masofaviy ta’limda tegishli “axborot-ta’lim” muhiti yaratiladi, 

15 
unda tinglovchilar uchun zarur axborot manbalariga kirish eng qulay tarzda tashkil 
etiladi. Qanday qilib va nimani tanlash kerakligini faqat u hal qilishi mumkin, 
dasturda koʻzda tutilgan asosiy materialga qoʻshimcha ravishda, olingan koʻnikma 
va malakalarni mustahkamlash uchun qanday faoliyat turlari koʻzda tutilishi 
kerak”. 
Zamonaviy ta’lim tizimining asosiy maqsadlaridan biri axborot bilan ishlash 
qobiliyatini shakllantirishdir. Shu sababli, an’anaviy, bosma qoʻllanmalardan 
sezilarli farq qiladigan, maxsus mos keladigan elektron darsliklar, masofaviy 
oʻqitish kurslarini ishlab chiqish zarur. Ularni boshqa saytlarga, qoʻshimcha 
axborot-resurslariga barcha kerakli havolalarni taqdim etgan holda tegishli 
qobiqlarga joylashtirish kerak. Ma’ruzalarning oʻzi nafaqat bosma (elektron) 
shaklda, balki slaydlar va videokliplar hamda audiovizual shaklda ham taqdim 
etilishi mumkin. Tinglovchilar uchun topshiriqlar muammoning mustaqil 
yechimini yaratishni talab qiluvchi mustaqil izlanish, izlanish, ijodiy faoliyatga 
ham qaratilishi mumkin. Shu bilan birga, ma’ruza matnining oʻzida avtonom yoki 
hamroh boʻlib, tovushni aniqlaydi. 
Ular faollashtiriladi va kerakli tushuntirishlar giperhavola yoki suzuvchi qatorda 
beriladi, bu esa matn bilan ishlashni sezilarli darajada osonlashtiradi, aqliy mehnat 
madaniyatini oshiradi. 
Jamiyatimizning barcha qatlamlarida innovatsion texnologiyalarni qo‘llash 
borasida savodxonlikni uzluksiz ravishda oshirib borishda, axborot texnologiyalari 
sohasida inson kapitalini rivojlantirish kadrlarni tayyorlash va ular malakasini 
oshirish tizimini takomillashtirish, avvalo ilg‘or zamonaviy axborot-
kommunikatsiya, internet hamda raqamli texnologiyalar sohasidagi bilimlarni 
chuqur egallash orqali amalga oshiriladi. 
Dars sifatini oshiradigan innovatsion texnologiyalarni nazarda tutgan holda. 
Innovatsiya - yangilik kiritish, yangilik, o‘zgarish, atama asosan fan va texnika 
bilan bog‘liq. Biroq, innovatsiya inson hayoti bilan bog‘liq bo‘lgan faoliyatida, 
ayniqsa, pedagogik ta’lim jarayonida yangi texnologiyalarni qo‘llagan holda, 
o‘qitish va tarbiyalashda katta yutuqlarga erishib, tobora ommalashib bormoqda. 

16 
Innovatsiya – texnikaviy yangiliklar, texnologiyalar, fan yutuqlari va ilg‘or 
tajribalarni joriy etish, ta’lim tizimida ta’lim sifati va samaradorligini oshirish, 
ta’lim jarayoniga yangi pedagogik texnologiyalarni joriy etishdir. Innovatsion 
texnologiyalar innovatsiyalarni hayotga tatbiq etish usullari va vositalaridir. 
Mavjud g‘oyalar va gipotezalarni yangilash orqali pedagogik texnologiyalarni 
qayta qurish jarayoni. O‘quv jarayoniga innovatsion texnologiyalarni joriy etish 
orqali o‘qituvchi o‘zini yangi muhitga tayyorlashi kerak bo‘ladi. Mamlakatimizda 
to‘plangan yangi texnologiyalar, boy tajribaga tayangan holda, ularni innovatsion 
texnologiyalar bilan uyg‘unlashtirib, o‘zimizning zamonaviy pedagogik 
texnologiyamizni yaratish bo‘yicha ilmiy-uslubiy ishlarni birgalikda olib borish 
zarur. O‘zimizning zamonaviy innovatsion pedagogik texnologiyalarimiz asosida 
“Innovatsion maktablar” tizimini yaratishga o‘tishimiz kerak. Bunday maktablarda 
barcha fanlar bo‘yicha axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalaniladi. 
Keyin “ustoz-oʻqituvchi” o‘rniga “ustoz-kompyuter-shogird” tizimi shakllanadi. 
Ta’lim jarayoniga innovatsion yondashuv o‘quvchilarda yangi tajriba orttirish, 
ijodkorlik va tanqidiy fikrlashni anglash, kelajakka intilishni tarbiyalash uchun 
zarurdir. Texnologiya - yunoncha “techne” – san’at, “logos” – o‘qish (bilim, 
ta’lim). Keng ma’noda texnologiya bilimlar hajmi, tor ma’noda esa borliqni qayta 
tashkil etish (tubdan o‘zgartirish) usulidir. Insoniyat tarixida inson dastlab 
ishqalanish texnologiyasini yaratgan, deb ishoniladi. Xalqaro ta’lim 
texnologiyalari jamiyati (ISTE) ma’lumotlariga ko‘ra, bugungi kunda talab yuqori 
bo‘lgan ko‘plab ish o‘rinlari so‘nggi o‘n yil ichida yaratilgan. Texnologiyalarning 
rivojlanishi globallashuv va raqamli transformatsiyani kuchaytirishi bilan 
o‘qituvchilar talabalarga kelajakdagi kareralarda muvaffaqiyat qozonish uchun 
zarur ko‘nikmalarni egallashga yordam berishlari mumkin. 
Fanlarni o‘qitishda innavatsion web texnologiyalardan foydalanish 
metodikasi o‘quv jarayonini yanada qulaylashtirish va o‘quvchilar uchun 
ma’lumotlarni oson o‘rganish imkonini beradi. Quyidagi usullar innavatsion web 
texnologiyalardan foydalanishning bir qancha misollarini taqdim etadi: 

17 
Interaktiv darslar: Interaktiv darslar, o‘quvchilarga o‘z tempida o‘rganish 
imkonini beradi. Bu metodika, veb-integratsiya, veb-interfeyslar va interaktiv 
dasturlar orqali o‘quvchilar bilan faol ishlashni ta’minlaydi. Misol uchun, 
interaktiv dasturlar orqali matematika yoki kimyo masalalarini yechish, qulay 
testlar va sinovlar tashkil qilish, virtual laboratoriya ishlari o‘tkazish kabi 
imkoniyatlarni beradi. 
Multimedia materiallar: Multimedia materiallar, o‘quvchilarni qiziqtirish va 
ularga ma’lumotlarni oson o‘rganish imkonini beradi. Bu metodika, video darslar, 
animatsiyalar, infografikalar, veb-saytlar, podcastlar va boshqa multimediya 
formatlari orqali ma’lumotlarni o‘qitishni osonlashtiradi. O‘quvchilar multimedia 
materiallarga kirib, o‘z tempida o‘rganish, izoh qoldirish va muloqotda qatnashish 
imkoniyatiga egalar. 
Virtual va augmented reality: Virtual va augmented reality (AR) 
texnologiyalari, o‘quv jarayonini yanada qiziqarli va interaktiv qilish uchun 
qulayliklar taqdim etadi. Virtual reality o‘quvchilarni virtual muhitda tajriba 
qilishga imkon beradi, masalan, virtual laboratoriyalarda amaliy mashqlar 
o‘tkazish. AR esa real dunyoda virtual ob'ektlarni ko‘rish va ularga oid 
ma’lumotlarni o‘qish imkonini beradi. Bu texnologiyalar o‘quvchilar uchun o‘zga 
xos va interaktiv ta’lim imkoniyatlarini yaratadi. 
Bulut kompyuting: Bulut kompyuting texnologiyalari, o‘quvchi va 
o‘qituvchilar uchun ma’lumotlarga istalgan vaqtda va istalgan joyda kirish 
imkonini beradi. Bu metodika o‘quvchilarni ma’lumotlarni o‘rganish, jadvallar, 
dokumentlar, testlar va boshqa materiallarga oson va samarali kirishga imkon 
beradi. Ma’lumotlar o‘simliklarida o‘zgarishi, hamkorlik qilishi va o‘qituvchilar 
bilan o‘quvchilar o‘rtasidagi aloqani yanada osonlashtiradi. 
Sotsial media va jamiyatliklik: Sotsial media platformalari va jamiyatliklik 
texnologiyalari, o‘quvchilar bilan o‘qituvchilar, o‘quvchilar bilan o‘quvchilar, 
hamda o‘quvchilar bilan boshqa ekspertlar o‘rtasidagi muloqotni yaxshilaydi. Bu 
platformalar orqali o‘quvchilar ma’lumot almashish, qo‘llab-quvvatlash va o‘z 

18 
fikrlarini bayon qilish imkoniyatiga egalar. Bu yordamda o‘quvchilar boshqa 
insonlar bilan ta’lim resurslarini va tajribalarini baham ko‘rishadi. 
Bu metodikalardan foydalanish, o‘quvchilarni qiziqtirish, o‘rganish 
motivatsiyasini oshirish, o‘zlashtirish va tanqidiy fikrlash qobiliyatlarini 
rivojlantirtirishga yordam beradi. Shuningdek, bu metodikalar o‘quvchilarda ish 
bilan bog‘liq bo‘lgan malakani rivojlantirish, samaradorlikni oshirish va texnik 
mahoratni oshirishga imkon beradi. 
Huquqiy maslahatga e’tibor berish: Har qanday texnologiyani o‘quv 
jarayonida qo‘llashda, o‘quvchilar, o‘qituvchilar va ota-onalar uchun huquqiy 
maslahatga e’tibor berish juda muhimdir. Shuningdek, har qanday insonni ongini 
va mahoratini oshirish uchun texnologiyalardan to‘liq foydalanishni ta’minlash 
uchun o‘quvchilarga yaxshi ta’lim va ko‘rsatkichlar taqdim etish kerak. 

19 

Download 4,29 Mb.