|
ΔU=Retsession uzilish mikdori x Avtonom xarajatlar mul’tiplikatori mikdori
|
| bet | 7/12 | | Sana | 22.05.2023 | | Hajmi | 142.49 Kb. | | #63215 |
Bog'liq Keynsning makroiqtisodiy muvozanat modeli1 4-курс Малака амалиети 8-семестр, MATEMATIKA, 2-Sinf uchun darslik , Olimova, 1619437022, Mustaqil ishi mavzu php dasturlash tili haqida ma’lumot Bajardi, Abdullayeva.M, PHPΔU=Retsession uzilish mikdori x Avtonom xarajatlar mul’tiplikatori mikdori YAIMni to`lik bandlikning noinflyatsion darajasigacha pasaytirish uchun jami talab (jami xarajatlar) kamayishi zarur bo`lgan mikdor inflyatsion uzilish deyiladi. Agarda, ishlab chikarish Xaqiqiy xajmi (Uo) potentsial (U*) xajmidan ko`p bo`lsa, jami xarajatlar ortikcha xisoblanadi. Jami talabning ortikchaligi iktisodiyotda inflyatsiya jarayoniga olib keladi. Boshkacha aytganda jami talab xajmining jami taklif xajmidan kiska muddatda katta bo`lishi okibatida Xaqiqiy va potentsial YAIM xajmlari o`rtasida inflyatsion uzilish ro`y beradi (16-chizma).. Bu uzilishni bartaraf kilish uchun jami xarajatlarni kamaytirish, boshkacha kilib aytganda jami talabni cheklash zarur.
ΔU= -Inflyatsion uzilish mikdori x Avtonom xarajatlar mul’tiplikatori mikdori.
Keynsning makroiktisodiy muvozanat modeli yalpi talab- yalpi taklif modelini kiska muddatli makroiktisodiy siyosat maksadlarida aniklashtirgan bo`lib, uning xususiy xoli xisoblanadi. YAlpi talab va yalpi taklif modelidan farkli o`larok bu modelda baxolar darajasi va ish xaki o`zgarmas mikdorlar xisoblanadi. Ayni shu sababga ko`ra tovar moddiy zaxiralarining o`sishi kiska muddatda makroiktisodiy muvozanatga erishishni belgilovchi omil bo`ladi.
Klassik maktab namoyondalari bozorlar va baxolarning umumiy muvozanati nazariyasini yaratdilar. Ularning umumiy muvozanat kontseptsiyasiga ko`ra iktisodiyotda fakatgina to`lik bandlilik sharoitidagi muvozanat mavjud bo`lishi mumkin. Bunday xulosa J.B.Seyning bozorlar konuniga tayanadi. Bu konunga ko`ra mexnat taksimotiga asoslangan iktisodiyotda xar bir sub`ektning ishlab chikarishi bir vaktning o`zida boshka sub`ektlarning ishlab chikarish natijalariga talab xisoblanadi. Oxir-okibat yalpi talab yalpi taklifga teng bo`ladi. Klassik iktisodchilar fikriga ko`ra AD ≠ AS xolati ro`y bermaydi, umumiy xarajatlar mikdori etishmay kolgan, ya`ni AD< AS xolati ro`y bergan sharoitda xam baxo, ish xaki va foiz stavkasi kabi dastaklar ishga tushadi va natijada xarajatlar mikdorining kamayishi ishlab chikarishning real xajmi, bandlik va real daromadlar mikdorining kamayishiga olib kelmaydi.
Makroiktisodiy muvozanatning klassik modeli ishlab chikarish xajmi resurslarning bandliligi va ishlab chikarish texnologiyalarining funktsiyasi xisoblanadi, va egiluvchan baxolar mexanizmi tomonidan potentsial darajada tutib turiladi degan shartlarga tayanadi. egiluvchan baxolar mexanizmi xisobiga bozor iktisodiyoti barcha mavjud resurslarning to`lik bandlilgini ta`minlab turadi. Klassik makroiktisodiy muvozanat modelining o`ziga xos xususiyati pulning neytralligi printsipini ko`zda tutishidir. Bu model pul massasi real ishlab chikarishga xech kanday ta`sir ko`rsatmaydi degan printsipga asoslanib tuziladi. Klassiklar modelida pul bozor agentlariga fakatgina bitimlarga xizmat kilishi, ya`ni oldi-sotti jarayonida sof texnik vazifalarni bajarishi uchungina kerak. Bu asosga ko`ra klassiklar tomonidan klassik dixotomiya kontseptsiyasi shakllantirilgan. Klassik dixotomiya kontseptsiyasida – ikki parallel bozor, real va pul bozori aloxida-aloxida amal kiladi, ular o`rtasidagi muvozanat avtomatik barkarorlashtirgichlar orkali ta`minlab turadi deb xisoblanadi. Pul bozori investitsiya va jamgarmalar tengligini xamda to`lik bandlik sharoitini ta`minlaydi. Fakatgina, ishsizlikning tabiiy darajasida «ixtiyoriy» ishsizlik bo`lishi mumkin, deb xisoblashadi. Bu shuni bildiradiki, AD va AS ning muvozanat nuktasida ishlab chikarish xajmi (Y) uning potentsial xajmiga esa (Y*) teng. Iktisodiyotda yaratilgan daromadlaning bir kismi jamgarilishi yalpi talabning yalpi taklifni koplashi uchun etishmasligiga olib kelmaydi, chunki xar bir jamgarilgan so`m tadbirkorlar tomonidan investitsiyalanadi, deb ta`kidlashadi. Agarda, tadbirkorlar uy xo`jaliklarining jamgarmalari mikdorida investitsiya kilishsa, ishlab chikarish xamda bandlik darajalari doimiy bo`lib koladi.
O‘zbekistonda aholi sonining yuqori sur’atlarda o‘sishi mehnat bozoriga ham katta bosim o‘tkazib, ish bilan bandlik masalasini yanada keskin qilib qo‘ymoqda.
Yurtimizda 2021 yil 1 avgust holatiga doimiy aholi soni 35 mln. kishini tashkil qilib, tahlillarga ko‘ra, 2030 yilda mamlakat aholisi 41 million kishidan oshadi. 2020 yilda mamlakatimizda 841 ming kishi tug‘ilgan (24,6 promille) bo‘lib, har yili mehnat bozoriga 500 mingdan ko‘proq yoshlar kirib kelishi aholining ish bilan bandlik masalasini muhim ustuvor masala qilib qo‘ymoqda.
Afsuski, yaqin vaqtga qadar aholi bandligi va mehnat bozoriga oid ko‘rsatkichlar mehnat bozoridagi real holatni aks ettirmas va hisobot uchun raqamlarni “soxtalashtirish” holatlarini kuzatish mumkin edi. Mamlakatimizda yaqin vaqtgacha mehnat va bandlik sohasidagi ilmiy izlanishlarni amalga oshiruvchi, muvofiqlashtiruvchi yagona ilmiy-tadqiqot instituti mavjud emasligi ushbu sohaga jiddiy e’tibor berilmaganligini ko‘rsatadi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 31 dekabrdagi “Malakalarni baholash tizimini tubdan takomillashtirish va mehnat bozorini malakali kadrlar bilan ta’minlash chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-4939-son qarori bilan Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi huzurida Mehnat bozori tadqiqotlari instituti tashkil etilganligi aholining ish bilan bandligi masalasi davlat siyosatining muhim ustuvor ahamiyatga ega ekanligini bildiradi.
|
| |
