N. O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Og‘ir rejim uchun p = ^Я.
Aylanayotgan kranni to‘xtatish momenti:




(143)

(144)

elektro-
p = -^Д) ⁿ1 + ^yuk^²ⁿ1^ + у cm Д^{2 n}1v
^t 375tt 93,5 uO t_t 375«0 t_t ’
bu yerda: t_t — to‘xtatish vaqti (t_t = 4...8 s).
Aylantirish mexanizmi yuritmasining quvvati:
p = ^Ps • ⁿs
975^ ’
Yuqorida aniqlangan quvvat miqdori bo‘yicha dvigatel tanlanadi. Yuritmaning uzatish soni:
^uo = J
ⁿs
bu yerda: n_l — tanlangan elektrodvigatelning aylanish takro­riyligi; n_s — kran metallkonstruksiyasining (strelasining) ayla­nish takroriyligi.
Aylantirish mexanizmi kranning aylanadigan qismida yoki ay- lanmaydigan qismida ham o‘rnatilishi mumkin (65-rasm, a, b).
Aylantirish mexanizmi kranning aylanadigan qismida joy- lashtirilganda, kranning aylanmaydigan qismiga tegishli gardish o‘rnatiladi.
1O3

65-rasm. Burish mexanizmini joylashtirish sxemasi.

Aylantirish mexanizmi kranning aylanmaydigan qismida joy- lashtirilganda, aylanadigan tishli gardish kranning aylanadigan qismiga o‘rnatiladi.

Aylanayotgan kranning aylanish takroriyligi n< 8 min^-1 bo‘l- gani uchun aylantirish mexanizmi yuritmasining uzatish soni juda katta bo‘ladi (ba’zi hollarda u₀> 100 bo‘ladi).
Shuning uchun aylantirish mexanizmi yuritmasiga ko‘pincha, chervyakli uzatma tanlanadi.
66-rasmda aylantirish mexanizmining yuritmasi ko‘rsatilgan. Aylantirish mexanizmi elektrodvigateli 5, mufta 6, chervyakli reduktor 4, ochiq tishli uzatma 3, 2 va tishli gardish 1 dan iborat.

66-rasm. Mashina yuritmali burish mexanizmi sxemasi.
104



67-rasm. Saqlovchi mufta.

Aylantirish mexanizmini ishga tushirish (yurgizib yuborish) va to‘xtatish davrida dinamik yuklamaning qiymati katta bo‘lgani va uning miqdorini aniqlash qiyin bo‘lgani sababli re- duktor detallarini sinishdan asrash maqsadida ehtiyot choralari ko‘riladi. Shunday ehtiyot qurilmalaridan biri 67-rasmda ko‘rsatilgan. Bu qurilmada chervyakli uzatma g‘ildiragi 3 dagi aylantiruvchi moment g‘ildirak vali 1 ga, konussimon disk 2 orqali uzatiladi.

Ehtiyot qurilma momenti 7’_eht=(l,15...1,25)T olinadi.
Konsol kranlarning qulochi kran strelasining qiyaligini o‘zgar- tirish hisobiga o‘zgartiriladi. 68-rasmda kran qulochini o‘zgarti- rish uchun kranga qo‘shimcha lebyodka 2 o‘rnatilgan. Bu lebyodka kranni ko‘tarish mexanizmining lebyodkasi 1 bilan birgalikda ishlaydi.
Kranning qulochini o‘zgartirishda qo‘shimcha lebyodka arqo- nining tarangligi quyidagicha aniqlanadi:
105



68-rasm. Kran qulochini o‘zgartiruvchi kuch miqdorini aniqlash sxemasi:
1 — yuk ko‘tarish mexanizmi; 2 — strela qulochini o‘zgartirish mexanizmi; 3 — kran strelasi.

(GyukZ + GstrL - F_kL0
hv

(145)

bu yerda: F_k — ko‘tarish mexanizmidagi tortuvchi arqon tarang- ligi, N; G_yuk — ko‘tarilayotgan yukning og‘irlik kuchi, N; G_str — kran strelasining og‘irlik kuchi, N; L, L₁, L_k, h_v lar G G_str, F_k, F_v kuchlarning aylanish o‘qiga nisbatan yelkasi.