|
Namangan Institute of Engineering and Technology
Pdf ko'rish
|
| bet | 44/693 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 15,56 Mb. | | #228860 |
Bog'liq ТўпламNamangan Institute of Engineering and Technology
nammti.uz
10.25.2023
Pg.38
Yoqilg'i tarkibidagi vodorod massasining ortiqcha havosiga nisbati
Vodorod tarkibi, % mass
0
10
20
40
100
α
1.12
1.67
2.5
3.34
5.0
Vodorod texnologiyasini takomillashtirish, eng samarali, xavfsiz va tejamli jarayonlarni ishlab
chiqish bilan bog'liq bo'lib, uni ishlab chiqarish, saqlash (tashish), shuningdek foydalanish
muammolarini hal qilishga qaratilgan. Shunga ko'ra, texnologiyaning rivojlanishi bu sohalarda
amalga oshiriladi.
2019-yilda dunyoda 75 million tonna vodorod iste’mol qilindi, asosan neftni qayta ishlash va
ammiak ishlab chiqarishda . Ularning 3/ 4 ko
ʻ
proq qismi tabiiy gazdan olinadi. Buning uchun 205 mld
m³ gaz sarflanadi. Deyarli qolgani ulishi hammasi ko
ʻ
mirdan olinadi. Faqat 0.1% gina elektroliz yo
ʻ
li
bilan olinadi. Vodorod ishlab chiqarilganda atmosferaga ~ 830 million tonna CO
2
ajralib chiqadi .
Tabiiy gazdan ishlab chiqariladigan vodorod narxi 1 kg uchun 1,5-3 dollarga baholanmoqda.
Vodorod ishlab chiqarishning barcha usullarini laboratoriya va sanoatga bo'lish mumkin.
Laboratoriya sharoitida vodorod olishda quyidagi usullar qo'llaniladi:
- faol metallarning oksidlanmaydigan kislotalar bilan o'zaro ta'siri asosida:
Zn + 2HCl = ZnCl2 + H2;
- alyuminiy (yoki rux) ishqorlarning suvli eritmalari bilan o'zaro ta'siri:
2Al + 2NaOH + 6H2O = 2Na [Al(OH)4] + 3H2.
Sanoatda:
- suv gidroksidi va tuzlarning suvli eritmalarini elektroliz qilish:
2H2O = 2H2 + O2, 2NaCl + 2H2O = H2+ Cl2+ 2NaOH;
- 1000 ° C da issiq ko'mir orqali suv bug'ining o'tishi natijasida:
C + H2O = CO + H2;
- metanning bug' va bug'-kislorodga aylanishi natijasida vodorod olish:
CH4+H2O=CO+3H2
CO+H2О=СО2+Н2
СН4+О2=2 СО+3 Н2;
|
| |
