|
-rasm. Bir tomonlama ishlovchi porshenli nasos tasviri
|
| bet | 13/14 | | Sana | 04.06.2024 | | Hajmi | 4,13 Mb. | | #260197 |
Bog'liq NASOSLAR TUZILSHI AGRASANOAT MAJMUASIDA MOLIYA KREDIT TIZIMINI AMAL QILISH MEXANIZMI, Using interactive method in primary school, gap turlari, Makroiqtisodiy barqarorlik inqiroz , ishsizlik va inflatsiya., Uzoq muddatli majburiyatlar hisobi, Fe\'llarda grammatik kategoriyalar tahlili, Agrofermerlar, MUSTAQIL ISH YORUG\'LIK, Jismoniy sifatlarni rivojlantirish, Kompyuter texnologiyalari yordamida o\'qituvchilarning kasbiy malakalarini oshirib boorish2 .1-rasm. Bir tomonlama ishlovchi porshenli nasos tasviri:
1 va 5-so’rish va bosimli quvurlari; 2 va 4-so’rish va bosimli qopqoklari; 3-ish bo’linmasi; 6-porshen; 7-silindr; 8-dasta.
2 .2-rasm. Bir tomonlama ishlovchi plunjerli nasos tasviri:
1-plunjer; 2-silindr; 9 va 3-so’rish va bosimli havo qalpoqlari; 4-bosimli quvur; 7 va 5-so’rish va bosimli qopqoqlari; 6-ish bo’linmasi; 8-so’rish havo bo’linmasi
Porshenli nasoslarning suyuqlik uzatishi kichik va bosimi yuqori bo’ladi ya`ni Q=0,01…250 m3/soat va H=0,25…250 mPa (H=2,5…2500 kg/sm2) chegaralarda ishlab chiqariladi.
Bir tomonlama va differensial ishlovchi bir porshenli nasoslarning sekundiga nazariy suyuqlik uzatishini (m3/s) quyidagi formula bilan topiladi:
; (2.1)
bu yerda n-porshenning bir minutdagi ikkilangan harakatlari soni yoki krivoshipning aylanish chastotasi, ay/min;
Nasosning haqiqiy suyuqlik uzatishi Q nazariy Qt qiymatidan kam bo’ladi. Chunki bir qism suyuqlik porshen va silindr orasidagi va salnikdagi tirqishlardan, so’rish va bosimli qopqoqlardan katta bosim tomondan kichik bosimli tomonga sirqib o’tadi. Bu sirqishlar hajmiy FIK ηx bilan hisobga olinadi. U holda nasosning haqiqiy suyuqlik uzatishi quyidagicha aniqlanadi:
Q= ηx Qt . (2.2)
Ikki tomonlama ishlovchi bir porshenli nasosning sekundiga suyuqlik uzatishi (m3/s):
Hajmiy rotorli nasoslar - shestemyali, vintli, plastinkali (shiberli) va porshenli turlarga boMinadi. Hajmiy rotorli nasoslar o‘zgaruvchan sarfli sarfi boshqariladigan va o‘zgarmas sarfli (sarfi boshqarilmaydigan) bo‘lish mumkin. Bu turdagi nasoslaming sarfi ish bo‘shlig‘i kattaligiga va rotoming aylanishlar soniga bog‘liq; nasos elementlarining puxtaligi (shidamliligi) bosim yo‘lidagi qarshilikka mos bo'lishi kerak. Agar bosim yo‘lidagi berkitkish tasodifan yopiq bo‘lib qolsa va nasos himoyalash apparatlari bilan ta’minlanmagan bo‘lsa, bu holda yo nasos sinadi yoki nasos dvigateli ishdan chiqadi. Rotorli nasoslar har xil bir jinsli suyuqliklami uzatishda avtonom qurilma sifatida, shuningdek, gidroyuritmalar tarkibida suyuqlikni harakatlantiruvshi yoki suyuqlikka kerakli energiya bosim beruvshi nasos holida va harakatianayotgan suyuqlik orkali o‘zi harakat olib energiyasini boshqa mashinalarga qurilmalarga uzatuvshi gidrodvigatellar tarzida ishlatilishi mumkin. Rotorli nasoslaming hajmiy FIK i 0,7+0,95 atrofida bo‘lib, nasosning ishqalanuvshi qismlarining eyilishiga mos ravishda o‘zgaradi. Nasos aniq ishlangani ushun mexanik FIK yuqori bo‘ladi. Silindrlari umumiy blokka birlashtirilgan ko‘p silindrli nasoslar rotorli-porshenli nasoslar deyiladi. Porshenni harakatga keltirish usuliga qarab aylanuvshi va qo‘- zg‘almas blokli-rotorli-porshenli mashinalar mavjud. Silindrlar blok o‘qiga nisbatan radial yoki aksial joylashishi mumkin. Agar blokda silindrlar radial joylashgan bo‘lsa - bu nasoslar radial-porshenli deyiladi. Gidromashina blokiga silindrlar aksial joylashgan bo‘lsa - aksial - porshenli nasoslar bo'ladi. Ko‘pchilik rotorli - porshenli mashinalaming xarakterli tomoni shundaki, ularda so‘ruvchi va uzatuvchi klapanlar yo‘q. Bu xususiyat nasoslardan aylanishlar sonining yuqori qiymatlarida foydalanish imkoniyatini beradi. Rotorli-porshenli mashinalarda krivoship-shatunli mexanizm yo‘q, lekin bu mashinalaming kinematik asosini krivoship-shatunli mexanizmlaming inversiyasi tashkil qiladi. Bu nasoslar gidrouzatmalarda, metallga ishlov berish stanoklariga moy uzatishda, ichki yonuv dvigatellariga yoqiig‘i, surkov moyi, stanok keskichlariga sovituvchi suyuqlik uzatishda ishlatiladi. Rotorli gidromashinalar tarkibiga kiruvchi rotorli-plastinkali, shestemyali, vintli, rotorli - porshenli (radial va aksial joylashgan silindrli) nasoslarning konkret ishlatilish joylari to‘g‘risida keyinroq to‘xtab o‘tiladi.
Aksial rotorli-porshenli nasoslar qiya shaybali yoki qiya silindrli blokidan iborat bo‘ladi (2.43-rasm). Silindrlar bloki yoki shaybaning qiyalik burchagi u ning maksimal qiymati = 20 + 30°ga teng, bundan oshib ketsa, mexanik yo‘qotishlar ko‘payadi va silindrlar yeyilishi tezlashadi. Agar kishik bo‘lsa nasos to‘xtaydi. Burchakni o‘zgartirib, faqat so‘rishni emas, balki nasosdagi suyuqlik yo'nalishini ham o‘zgartirish mumkin. Utax paytidagi ish hajmi va so‘rish kattaligini 121-paragrafda keltirilgan formuladan ko‘rish mumkin. Plastinkali nasoslarda so‘rishni boshqarish uchun ekstsentrisitetni o‘zgartiriladi, bu plastinka yuradigan yo'lni o‘zgartiradi va hajm o‘zgarishiga olib keladi. b) Ish silindrlari sonini o‘zgartirish. Nasoslar ba’zan ko‘p silindrli bo‘ladi. Silindrlar soni 2 dan 5 gasha boradi. Ular bir tekislikda yoki aylana bo‘ylab joylashgan bo‘ladi. Nasoslarning ish hajmini o‘zgartirish uchun mana shu silindrlardan bir nechtasini to‘xtatish (agar kam sarf kerak bo‘lsa) yoki hamma silindrlarni ishga tushirish mumkin (agar katta sarf kerak bo‘lsa). Plastinkali nasoslarda boshqarish (2.37-rasm) plastinalar sonini 4 dan 12 gasha o‘zgartirib amalga oshiriladi. v)Tishlarning ilashish uzunligini o‘zgartirish Shestemyali nasoslarda (2.36-rasm) sarf yoki ish hajmi yetaklanuvchi va yetaklovchi shestemyalardagi tishlar soniga, ulaming ilashish uzunligiga bog‘liq. Tishlar qancha jips ishlasa, hajmiy yo‘qotishlar kam bo‘ladi, FIK yuqori bo‘ladi, lekin tez ishdan chiqadi. Sarfni kamaytirish zarur boMgan paytda tishlaming uzunligini qisqartirish mumkin. Buning uchun shestemyalar o ‘qlari orasidagi masofa uzaytiriladi. Yuqorida ko‘rsatilgan usullar nasos tuzilishiga konstruktiv tuzatishlar kiritilmasdan amalga oshirish mumkin boMgan usullardir. Bevosita nasos konstruksiyasini o ‘zgartirib, sarf boshqariladigan/usul - porshen diametrini o‘zgartirishdir.
Markazdan qoshma nasoslarda suyuqlikka energiyani nasos korpusida aylanuvchi ish gildiragi kuraklari yordamida beriladi. Bunda parraklar orasidagi suyuqlik zarrachasi markazdan qoshma kuch ta’sirida nasos kamerasiga intiladi. Bunday harakat natijasida ish g'ildiragi markazida bosim kamayib, ta’minlovchi idishdagi suyuqlik so‘rish trubasi orqali ko‘tariladi va ish gildiragi kuraklari orasidan chiqib ketgan suyuqlik o‘miga yangi suyuqlik keladi. Nasos kamerasiga markazdan qoshma kuch ta’sirida suyuqlikning kelishi natijasida bosim ortib, suyuqlik nasos kamerasidan haydash trubasiga ko‘tariladi. Markazdan qoshma nasoslaming ishlashi shu prinsipga asoslangan bo‘ladi. Markazdan qoshma nasoslaming asosiy qismlari korpus, valga o‘matilgan aylanuvchi ish g‘ildiraklari boiib, valga bir yoki bir nesha ish g'ildiragi o‘matish mumkin. Birinshi holda nasos bir g‘ildirakli yoki bir bosqichli deyiladi. Ikkinchi holda esa u ko‘p bosqichli deyiladi. Bir bosqichli markazdan qoshma nasoslar kichik bosimli nasoslar gruppasiga taaluqli boiib, bosimni oshirish uchun valga bir necha ish gildiragi o‘matiladi. Bu holda bosim ish gildiraklari nechta boisa, taxminan shuncha ortadi. Odatda, markazdan qoshma nasoslaming bosqichlami soni o‘n ikkitadan oshmaydi. Ish gildiragi suyuqlikning oqishi uchun kanallar hosil qiluvchi kuraklar o‘matilgan disk va qopqoqdan iborat. Kuraklar, odatda turli (oldinga etilgan, orqaga egilgan va radial) shakllarda boiadi. Markazdan qoshma nasoslarda hosil boigan bosim ish gildiragining aylanish tezligiga bogiiq. Ish gildiragi bilan korpus orasida kattagina tirqish boiib, agar korpus suyuqlik bilan toidirilmasa, gildirak aylanishidan hosil boigan siyraklanish suyuqlikni ko‘tarishga etarli boimaydi. Shuning uchun markazdan qoshma nasoslami ishga tushirishdan oldin uning korpusi suyuqlik bilan toidiriladi. Nasosni toidirishda yoki qisqa vaqtga to‘xtaganida suyuqlik oqib ketmasligi uchun so‘rish trubasining suvga botirilgan qismida klapan o‘matilgan boiadi. Markazdan qoshma nasoslaming boshqa turdagi nasoslardan asosiy ustunligi ulaming ixchamligidir. Bu nasoslarda turli inersiya kuchlarini vujudga keltiradigan ilgarilama-qaytma harakatning yo‘qligi sababli ulaming poydevori ham ixcham boiadi. Natijada nasos va unga tegishli asosning, xizmat va remont ishlarining qiymati kam boiadi. Ikkinchidan, nasosning tez-tez buzilib turishga sabab boiadigan klapanlar va boshqa turli detallar boimaydi. Uchinchidan, harakat bitta val orqali berilib, murakkab uzatuvchi mexanizmlarning hojati boimaydi.
Uyurmali nasoslar - ishqalanish nasoslari turiga kirib, maxsus ish g’ildirak 1 va qobiqdagi 2 halqasimon kanal va 3 oraliq to’sqichdan iborat rasm.
Uyurmali nasos tasviri:
ishchi g’ildirak; 2-halqasimon bo’linma (qobiq); 3-
oraliq to’sqich
Oraliq to’sqich 3 so’rish va bosimli qismlarni bir-biridan ajratib turadi. Ishchi g’ildirakni aylanishida
suyuqlik uning uyalarida olib ketiladi va shu bilan birga markazdan qochma kuch ta`sirida suyuqlik oqimining buralishi yuz beradi. Shundan qilib halqasimon kanalda juftlangan uyurmali halqa hosil bo’ladi ya`ni suyuqlikka markazdan qochma va uyurmaviy kuchlar ta`sir etib, yuqori bosim hosil qilinadi.
Uyurmali nasoslar markazdan qochma nasoslarga nisbatan 2…4 marta yuqori bosim hosil qiladi, lekin FIK 25…45 % teng. Uyurmali nasoslarning V, VS, VK, VKS, VKO, SVS turlari sanoatda ishlab chiqarilgan bo’lib, suyuqlik uzatish Q=1…50 m3/soat va bosimi N=25…160 m chegaralarda bo’ladi.
Uyurmali o’zi so’ruvchi VS, VKS turdagi nasoslar suv to’ldiriladigan idish shaklidagi bo’linmaga ega bo’ladi. Tez to’nglaydigan (masalan fenol) suyuqliklarini uzatish uchun istiladigan VKO turdagi nasoslar qo’llaniladi. Uyurmali nasoslar asosan yordamchi nasoslar sifatida yong’in o’chirish va quritish tizimlarida qo’llaniladi.
Labirintli nasoslarning ishlash tarzi uyurmali nasoslarga o’xshaydi. Labirintli nasos (2-rasm) ishchi g’ildiragi 2 (rotor) yuza qismi vint shaklidagi 3 kanallarga ega bo’lgan silindrdan iborat. Statorni ichki yuzasiga rotor kanallariga teskari yo’nalgan vintli kanallar o’yilgan bo’lib, ular orasidagi tirqish 0,3…0,4 mm ga teng. Rotor aylanishida uning vintli kanallaridan suyuqlik uyurmalari ajrab, qo’zg’almas stator kanallariga o’tadi va yana rotor kanallariga qaytadi. Harakat miqdorining almashuvi natijasida suyuqlikni aralashishi tezlashadi, hamda unga bosim energiyasi beriladi.
rasm. Labirintli nasos tasviri:
1-stator; 2-rotor; 3-rotorning vintli
kanallari;
4 -halqali ariqchalar
Labirintli nasoslar kichik o’lchamlarda ishlab chiqariladi. Ularning uzatishi Q=0,9…6 l/s va bosimi N=21…150 m chegaralarda bo’lib, FIK
35…45 % tashkil etadi. Bu nasoslar asosan suv ta`minoti tizimlaridagi tozalash inshootining reagent xo’jaligida ishlatiladi.
|
| |
