«Kam chiqitli jarayonlar» va «zararsiz texnologiyalar»




Download 134,21 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/4
Sana15.06.2024
Hajmi134,21 Kb.
#264013
1   2   3   4
Bog'liq
6 MARUZA (1)

«Kam chiqitli jarayonlar» va «zararsiz texnologiyalar» 
Tabiatning o’z-o’zshsh tozalash layoqati ortga qaytarilmaydigan ekologik 
o’zgarishlar yuzaga kelishining starli darajada oldini olish mumkin bo’lgan, minimal 
chiqindilar bilan kechuvchi texnologik jarayonlar ba’zida «ekologik texnologiya», 
«kam chiqitli jarayonlar», «zararsiz texnologiya» deb yuritiladi. Biroq «chiqitsiz 
texnologiya» eng ko’p tarqalgandir. Biosfera bilan insonning tуx- nogen faoliyati 
Chiqitsiz texnologiya strategiyasi, ishlab chiqarishning foyda- lanilmaydigan 
chiqindilari to’liq foydalanilmagan tabniy resurslar va atrof-muhitnn ifloslantirish 
manbalari ekanligydan kelib chiqqan holda kuriladi. Texnologiyaning tovar 
mahsuloti hisobida olingai foydalannlmaydigan chiqindilarning solishtirma chiqish 
miqdorining pasayishi shu miqdordagi xom ashsning o’zidan ko’proq mahsulot 
ishlab chiqarilishiga imkon beradi va shuning bilan birga atrof-muhitni muhofaza 
qilish bo’yicha ta’sirli chora bo’lib xizmat qiladi.Biosfera bizga ishlab chiqarish 
natijasida oxirgi mahsulotlar hosil bo’ladigan va bunda chiqitlar hosil bo’ladigan 
tabiiy resurslarni bsradi. Mahsulotlardan yo ishlab chiqarish sohasida yoki bo’lmasa 
iste’mol sohasida foydalaniladi va yana chiqitlar hosil bo’ladi. Chiqindi deganda 
birinchi boshlangich holatida iste’mol kilinishi mumkin bo’lmagan layoqatga ega 
bo’lmagan moddalar tushuniladi. Ko’pchilik hollarda zarur bo’lganda muvofiq 
ishlovlardan so’ng ulardan ikkilamchi xom ashyo sifatida (ikkilamchi 
mate 
rial 
resurslar) yoki ikkilamchi energiya tashuvchilar (ikkilamchi energiya resurslari) 


sifatida foydalanish mumkin bo’ladi. Agar texnik yoki texnologik sabablarga ko’ra 
yoki iqtisodiy jihatdan chiqindilarni ishlovdan o’tkazish mumkin bo’lmasa, u holda 
ular biosferaga shunday tarzda chiqarilishi kerakki, bunda ular atrof- muhitga 
mumkin qadar zarar yetkazmaydigan bo’lsin. Moddalar saqlanish qonunidan kelib 
chiqqan holda ishlab chiqarish va iste’mol sohalari bo’yicha quyidagi balansni 
tuzish mumkin: 
K = A(1-0 + 5) 
Bunda K. - tabiiy resurslar sarfi, kg/s; A - ishlab chiqarish va iste’mol sohalarida 
hosil bo’luvchi chiqindilar massasi, kg/s; 

t
— chiqindilardan frydalanishning 
o’rtacha koeffitsienti, kg/kg; 8 — ishlab chiqarish va istemol sohalarida ishlab 
chiqarishning doimo o’sishi natijasida to’planib boruvchi moddalar massasi, kg/s. 
Balans 
tenglamaning 
tahlili, 
ishlab 
chiqarishning 
foydalanilmaydigan 
chiqindilarining solishtirma miqdornning A (1-^
t
) va binobarin tabiiy resurslarning 
solishtirma sarflarining kamayishi: 

ishlab chiqarish chiqindilari solishtirma chiqishining ka- mayishi hisobiga A; 

chiqindilardan foydalanish koeffitsisntining ko’payishi hisobiga 

Download 134,21 Kb.
1   2   3   4




Download 134,21 Kb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



«Kam chiqitli jarayonlar» va «zararsiz texnologiyalar»

Download 134,21 Kb.
Pdf ko'rish