Òarelkalarning mexanik hisoblash tuzilishi va mohiyati uning konsentratsiyasi hamda kolonnaning diametriga bog‘liq. Diametri 1,0 metrdan kam bo‘lgan kichik o‘lchamli konstruktiv elementlar (uskunalar) mexanik hisoblarsiz qabul qilinadi. Faqat korroziya va eroziyaga yemirilishi hisobga olinadi.
Òarelkaning suyanch karkasi, diski, tarnov va qalpoqlari, kolasnik panjaralari (nasadkali kolonnalar uchun), shuningdek, tayanch burchaklari va boshqalar kolonnaning korpusiga payvand qilinadigan elementlar hisoblanadi.
Maxsus tayanch karkasi bo‘lmagan, perfarirlangan disk hisob qilinganda xuddi yupqa, konturga suyangan va o‘z og‘irligi, flegmani og‘irligi bilan bir xil bosimda tarelkada yotgan plastina deb olinadi. Òarelkaning yuqorisidagi va pastidagi bosimi uning miqdori juda kam bo‘lganligi uchun hisobga olinmaydi.
Diametri 3 m bo‘lgan dumaloq qalpoqchali tarelkaning diskini hisoblashni ko‘rib chiqamiz. Òarelkaga tushadigan og‘irlik bir xilda ta’sir qiladi deb qabul qilamiz. Oldin tarelkaning og‘irligi toðiladi.
D2 32
Òarelkaning maydoni:
F 7,57 m2 .
4 4
Niðellarni mustahkamlab qo‘yiladigan teshiklarining umumiy yuzasi taxminan tarelka diskining 15 – 20%ini tashkil qiladi. Hamma teshiklarning taxminiy umumiy hajmi:
1
F = 0,18F = 0,18 · 7,57 = 1,36 m2.
Òarelka diskining og‘irligi GD = (F – F1)SD – g.
Bunda: SD — tarelka diskining qalinligi, birinchi yaqin- lashtiruvchi hisoblashda 0,01 – 0,15 m deb qabul qilinadi. SD = 0,012 m deb qabul qilamiz. Po‘latning solishtirma og‘irligi g = 0,078 MN/m2 unda:
GD = (7,57–1,36) · 0,012 · 0,078 = 0,00571 MN.
76½3 mm diametri va balandligi 0,09 m bo‘lgan quvurdan tayyorlangan bitta niðelning og‘irligi taxminan 5·10 –6 MN. Mahkamlaydigan detallari bor shtamplash yo‘li bilan tayyorlangan bitta qalpoqchaning og‘irligini 12·10 –6 MN deb qabul qilamiz. Unda niðel va qalpoqchaning og‘irligi:
G = 5·10–6 + 1,2·10–6 = 17·10–6 MN.
K1
Qalpoqchalar soni n = F/f; bunda f – niðel ostidagi teshikchaning yuzasi.
0, 076 2
f 0, 00384 m2 ;
4
Tarelka og‘irligi:
n 1,36
0, 00384
354 .
Ò D K
G = G + nG = 0,00571 + 354 · 17·10–6 = 0,0117 MN.
Òarelkadagi suyuqlik (suv) ning qalinligini 80 mm deb qabul qilamiz, bunda uning og‘irligi:
GB=0,01·0,08(F–nf)=0,0008(7,57–354·0,00384)=0,005 MN.
Shunday qilib, tarelkaga tushayotgan umumiy yuk:
G = GT + Gc = 0,0117 + 0,005 = 0,0167 MN.
Mustahkamligi shu formula bo‘yicha hisoblab, tarelka diskining qalinligi toðiladi:
rux.
deb qabul qilamiz);
rux
S – korroziyaga qo‘shimcha (S = 0,002 m deb qabul qilamiz)
p ning qiymati quyidagicha toðiladi:
p 4G 4 0,0167 0, 00239 MN / m2 .
S 0, 002 0, 01m .
Agar hisoblangan qalinlik qabul qilingandan katta bo‘lsa, unda hisoblash qayta olib boriladi.
Òarelka normal ishlashi uchun uning egiluvchanligi tarelka diskining diametri 1/2000 dan ko‘p bo‘lmasligi kerak. Òarelkaning o‘rtasidagi maksimal egiluvchanlikni quyidagi formula bilan aniqlaniladi:
0,043 p D 4
y E (S C ) .
Egiluvchanlik moduli: E = 2,2·105 MN/m2, unda:
0, 043 0,00239 3 4
y 2,2 10 5 (0,01 0,002)
4,7 106 m.
Egiluvchanlik
y 4,7 10 6
D 3
1,56 10 6
ga teng, ya’ni mumkin
bo‘lganidan ancha kam. Agar hisoblangan egiluvchanlik normadan ko‘p bo‘lsa, unda diskni kattaroq qalinlikka hisoblanadi yoki tarelkaning tagiga ikki tavrli shveller qo‘yiladi.
a b
rasm. a – tarelka karkasini hisoblash chizmasi:
1 – kolonna korpusi; 2 – markaziy balka; 3 – tayanch burchagi;
4 – og‘irlikni ko‘taruvchi balka;
|
