159
Tarkibidagi smola miqdori, mg/100 ml
ishlab chiqarish joyida
5
5
5
3
Iste’mol joyida
10
7
7
3
Oksidlanishning induktsion davri, min
900
900
900
600
Oltingugurt miqdori, %
0,10
0,10
0,10
0,05
Rangi
yashil
Ko‘k
sariq rangsiz
To‘g‘ridan - to‘g‘ri haydalgan benzinlarda ko‘p miqdorda smola hosil
qiluvchi parafin uglevodorodlari bo‘lib ularning detonatsiyaga barqarorligi past
va oktan soni ham kichikdir. Faqat saralangan neftlardan to‘g‘ri haydalgan oktan
soni 70 ga yaqin benzinlar olish mumkin. Biroq bunday neftlarning resursi kam
hisoblanib ularni alohida zavodlarda qayta ishlash qiyinchiliklarga olib keladi.
To‘g‘ri haydalgan benzinlarning oxirgi qaynash harorati pasayishi bilan ularning
detonatsion barqarorligi ortadi. Masalan 28-200
0
S dagi fraksiyaning oktan soni
41, 28-180
0
S dagi fraksiya – 46, 28-120
0
S dagi fraksiya – 58, 28-85
0
S -68, 28-
62
0
S – 75 oktan soniga teng. Termik kreking benzinlarida to‘yinmagan
uglevodorodlarning miqdori ko‘p bo‘lgani
uchun ularning detonatsion
barqarorligi yuqori, shuning uchun termik krekingdan olingan benzinlarning
oktan soni to‘g‘ri haydashdan olingan
benzinlarning
oktan soniga nisbatan
yuqori hisoblanadi. Katalitik kreking benzin tarkibida aromatik va
izotuzilishdagi parafin uglevodorodlarining ko‘pligi sababli termik kreking
benzinlaridan detonatsion barqarorligi yuqori bo‘ladi.
Katalitik riforming
jarayoni to‘g‘ri haydalgan benzinlarni detonatsion barqarorligini oshirish
maqsadida olib boriladi. Riforming benzinlari tarkibida 70% gacha aromatik
uglevodorodlari bo‘lganligi sababli, yuqori oktan soniga ega bo‘ladi.
Tovar
benzinlarining komponenti sifatida riforming benzinlari to‘liq holda va alohida
fraksiyalari ishlatiladi. Yengil xom – ashyodan olingan katalitik kreking benzini
oktan soni motor usulida 75 ga teng, odiy rejimdagi platforming benzini oktan
soni – 77, rejimda – 86, toluolsiz
oddiy rejimdagi riforming benzini – 70 ga
teng. Tovar benzinlarini detonatsion barqarorligini
oshirish uchun maxsus
tayyorlangan yuqori oktanli komponentlardan ham foydalaniladi (12.3-jadval).
160
Benzinlarni har xil komponentlar aralashmasi detonatsion barqarorligi har doim
ham additivlik qonuniga bo‘ysunmaydi.
