Noaniqlik va tavakkalchilik fayziyeva o

NOANIQLIK VA TAVAKKALCHILIK Fayziyeva o.

Tavakkalchilik — bu omadsiz oqibatning miqdoriy baholanishi.

Tavakkalchilik – kelgusidagi vaziyat noaniq bo‘lgan sharoitda pirovard natija yaxshi bo‘lishiga umid bog‘lab, mol-mulk yoki foydadan mahrum bo‘lish (to‘liq yoki qisman) xavfini o‘z bo‘yniga olib amalga oshiriladigan tadbirkorlik faoliyatidir.

Amerikalik olim F.Nayt (1885-1974) ehtimolni ikki turga bo'ladi: matematik, ya'ni oldindan aniqlash mumkin bo'lgan ehtimol va statistik ehtimol. Birinchi tur ehtimolga tanganing raqam yoki gerb tomonini tushish ehtimoli 1/2ga tengligi yoki o'ynaydigan olti qirrali toshning oltita raqamidan bittasini tushishi ehtimolining 1/6ga tengligi misol bo'lishi mumkin. Ikkinchi turdagi ehtimolni empirik, ya'ni faraz qilish yo'li orqali aniqlash mumkin. Masalan, korxonaga xom ashyoni vaqtida yetib kelmaslik ehtimoli faraz qilinganda, ushbu faraz qilingan ragam baholovchining bilimiga tajribasiga asoslanadi.

Kutiladigan miqdor - bu mumkin bo'lgan barcha natijalarning o'rtacha o'lchangan qiymatlari. Bu yerda har bir natijaning ehtimoli ushbu mos qiymatlarning takrorlanish chastotasi yoki o'chovi.

E(X) = (N1*Kn)+ (N2* Km)

Bunda ikkala ish joyidan olinishi kutiladigan daromad miqdori: Birinchi variantda: E(x) = 0,5×1 500 + 0,5 × 800 = 1 150 ming so‘m; Ikkinchi variantda: E(x) = 0,9× 900 + 0,1 × 700 = 880 ming so‘m.

Tavakkalchilikning turlari

• favqulodda yuz beradigan tabiiy ofatlarning (yer qimirlashi, yong’in, suv toshqini, jala, do’l , dovul, qurg’oqchilik va boshqa) xavfi;
• tabiiy-iglimiy sharoitlar, ob-havoning keskin o'zgarishi bilan bog lia xavf-xatarlar va boshgalar.

• ishlab chiqarish jarayonining izdan chiqishi yoki to'xtab qolishi xavfi;
• moddiy resurslar bo'yicha ta'minotdagi uzilishlarning xavfi;
• texnologik asbob-uskunalarning jismoniy va ma'naviy eskirishi, ishdan chigishi va buzilish xavfi:
• bino-inshootlarning vemirilishi. cho kishi va qulashi bilan bogiliq savflar:
• sifatsiz som ashvo ogibatida yaroqsiz mahsulot ishlab chigarish xavfi:

• transport vositalarida yuklarni tashish jaravonida ro y berishi mumkin bo'lgan yoqotishlar va nobudgarchiliklar;
• mahsulotlarni asrash jarayonida yuz berishi mumkin tabiiy me'yordagi va undan yuqori bo'lgan buzilishlar va nobudgarchiliklar xavfi;
• tovar-moddiy qiymatliklarni o'g'irlash ya talon-taroj qilish oqibatida ko'rilishi mumkin bolgan zararlar.

• milliy mojarolar. harbiy to'qnashuvlar, g'alayonlar, terrorizm xavfi;
• ish tashlashlar. korrupsiya va jinoyatchilik xavfi;
• kutilmaganda soliq, boixona va boshqa meyoriy qonunchilik huiatlarining o'zgarishi;
• iqtisodiy beqarorlik va o'sish sur’atlarining pasayishi;
• eksport va import tartibini murakkablashtirish xavfi.

• bozor konyukturasidagi o'zgarishlar xavfi;
• Iste’molchilar talabining tushib ketish xavfi;
• bozorda taklif hamining keskin oshib ketishi xavfi;
• mahsulotning sotilmay golishi xavfi;
• ragobat ko rashiga bardosh berolmaslik xavfi;
• mahsulot bahosining keskin pasavish xavfi va boshqalar.
• moliyaviy faolivatga oid tavakkalchilik
• pulning qadrsizlanishi va inflyatsiva xavfi:
• valyuta hisob rao amidagi mablag’larning salbiy farqlanish xavfi:
• investitsion sarflarning o’zini qoplamasligi xavft:
• pul oqimlari va aylanma mablag’larning yetishmasligi xavfi;

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!