|
Non ishlab chiqarish sanoati oziq-ovqat sanoatining eng muhim va rivojlangan
|
| Sana | 15.04.2024 | | Hajmi | 21.56 Kb. | | #195564 |
Bog'liq Non ishlab chiqarish sanoati oziq Нукус МПЖ, Oliy matem, Tоpshiriq-3, english1, internet c , Dilnoza - prezentatsiya, Abdumalik kurs jumisi tayin 23, 2-Labaratoriya Elmurodov.A, 18, 1. Abdulla Qodiriy O\'g\'ri asari tahlili, Shihnazarov, Guruh 5v-16 eee -fayllar.org, 14-ma\'ruza, j0m32DUWmSBD63Me4yXV0T7E6BfFzufM3TXfSbTa, oquvchilarning mustaqil ish tashkil etish
Non ishlab chiqarish sanoati oziq-ovqat sanoatining eng muhim va rivojlangan
sohalaridan biridir. Yil sayin non mahsulotlariga bo‘lgan talab ortib bormoqda va
ularning assortimenti ko‘paytirilib bormoqda.
O‘zbekiston xududida 1929 yilgacha ishlab chiqarish sanoati yo‘q edi, hamma erda
maxalliy xalq o‘z mexnati bilan tandirlarda non yopib ularni iste’mol qilingan.
Respublikamiz bo‘yicha 1-non korxonasi Toshkent shaxrida 1929 yilda qurilgan. 1930 yil
esa 2-si Samarqand va 3-si Toshkentda qurilgan 1980 yilga kelib Respublikamizning
yirik shaxarlarida katta va o‘rta quvvatga ega bo‘lgan non ishlab chiqarish sanoati
jadallik bilan rivojlanib bormoqda. Non ishlab chiqarish korxonalariga asosiy va
qo‘shimcha xom ashyolar to‘kma holda maxsus sig‘imlarda keltiriladigan bo‘ladi.
Yangi texnologik jarayonlar qo‘llanilib, lentali pechlar, xamir tayorlovchi agregatlar,
xamir buklovchi mashinalar va boshqa texnologik uskunalar o‘rnatiladi. Non
mahsulotlarini pishirish gazli, elektr isitgichli pechlarda amalga oshirila boshlanadi. Nln
tashishda konteyner usuli qo‘llanilmoqda. Texnika va texnologiyalarning rivojlanishi
ishchi qo‘l mexnatini kamaytiradi, 1986 yil non ishlab chiqarish korxonalari Respublika
oziq-ovqat vazirligidan Don maxsulotlari vazirligiga o‘tkazilgan.
Non ishlab chiqarish sanoati korxonalarida non, bulochka , makaron, qandolat
maxsulotlari ishlab chiqarila boshlanadi. Respublikamiz mustaqillikka erishgandan so‘ng
non sanoatimiz tez rivojlanib ketdi. Katta quvvatli eski tipdagi non ishlab chiqarish
korxonalari o‘rniga zamonaviy uzluksiz ishlaydigan texnologik liniyalarga ega bo‘lgan
kichik korxonalar qurildi. Kichik non ishlab chiqarish korxonalarining avzalligi bir vaqtni
o‘zida aholini dasturxoniga 20-30 xil non bulka mahsulotlari issiq holda etkazib beriladi.
Non ishlab chiqarish sanoati maxsulotlarning assortimentiga turli ko‘rinish va navdagi
non-bulka, suxariki, shafobaxsh xamda parxez milliy non mahsulotlari kiradi. Sanab
o‘tilgan bu maxsulotlar yuzlab nomlarga ega bo‘lib bir biridan uning navi, shakli va
pishirish usullari bilan farqlanadi. Non maxsulotlari turli navlardagi Javdar va bug‘doy
unlaridan tayyorlanadi. Non maxsulotlariga og‘irligi 0,5kg va undan yuqori bo‘lgan
maxsulotlar kiritiladi. Non maxsus qoliplarda va pechning listlarida pishiriladi. Ularning
retsepturasi oddiy bo‘lib, unga un, suv, tuz va xamirturush kiradi. Ayrim non turlariga kam
miqdorda shakar, yog‘, solod, patoka va xushbo‘ylantiruvchi moddolar qo‘shiladi. Bulka
maxsulotlariga og‘irligi 0,05-0,5 kg bo‘lgan maxsulotlar kiritiladi. Ularning retsepturasiga
asosiy xom ashyolardan tashqari shakar, yog‘ va boshqa ashyolar kiradi.
Nonning namligi-uning sifatini ko‘rsatuvchi muhim ko‘rsatkich hisoblanadi.
Maxsulotning koloriyasi, mag‘izining holati, nonning chiqish miqdori va saqlanuvchanligi uning namligiga bog‘liq bo‘ladi. Xar bir mahsulot uchun namlik me’yorlari belgilangan bo‘ladi. Hozirgi vaqtda respublika non sanoati korxonalarida 300 xildan ko‘proq mahsulot turlari ishlab chiqarilmoqda. So‘nggi yillarda respublikamizda aholi ovqatlanish ratsionini sog‘lomlashtirish maqsadida non mahsulotlariga turli qo‘shimchalar qo‘shib, shifobaxsh, parxez nonlar ishlab chiqarilmoqda. Bularga sabzovot, meva sharbatlari, temir, oqsil moddalari, kepak, jo‘xori uni, javdaruni, sut zardobi, yaxshilagichlar va boshqa qo‘shimchalar qo‘shib tayyorlanadigan nonlar kiradi.
Non va non maxsulotlarini tayyorlashda qo‘llaniladigan xom ashyolar ikkiga: asosiy
va qo‘shimcha xom ashyolarga bo‘linadi. Asosiy xom ashyolarga-un, suv, xamirturish
va tuz kiradi.
Qo‘shimcha xom ashyolarga shakar, yog‘, moy, maxsulotlari, tuxum sut
retsepturasida ko‘rsatilgan xom ashyolar kiradi.
Bug‘doy uni-bug‘doy donlarini tegirmonda tortish yo‘li bilan olinadigan kukunsimon
masalliqdir. Non maxsulotlari tayyorlashda oliy, I va II navli unlar ishlatiladi, xamirning
hamma turlari ana shunday unlardan tayyorlanadi. Uning namligi uni saqlab
qo‘yishda xam, undan maxsulotlar tayyorlashda ham katta ahamiyatga ega.
Standartga muvofiq, un namligi 14.5 % dan ortmasligi kerak. Maxsulot tayyorlashning
xama retsepturalari shu namlikka mo‘ljallangan.
1. Unning non pishirishdagi xossalari:
2. Unning rangi va non tayyorlash jarayonida rangining o‘zgarishi;
3. Xamirning realogik hossalari, un kuchi, kleykovina miqdori va sifati;
4. Unning suv yutish qobiliyati;
5. Unning gaz hosil qilish hossasi;
6. Unning avtolitik aktivligi;
Un rangi unlarning naviga qarab o‘zgaradi. Unning navi past bo‘lganligi sari rangi
to‘qarib boradi. Unning rangi nonning yumshoq qismiga qarab belgilanadi.
Un kuchi, bu shartli termin bo‘lib, xamirning kleykovinasi bilan tavsiflanadi. Xamirning
realogik xossalari: elastikliligi, plastikltgi, qattiqligi va bog‘lanishi (qovushqoqligi)
kiradi. SHunga asosan un kuchli, o‘rtacha va kuchsiz deb yuritiladi. Kuchli un
tarkibida oqsil ko‘p bo‘ladi. Gliadin va glyutenin oqsillari kleykrvinani hosil qiladi.
Suv. Non va makoron mahsulotlari ishlab chiqarishda asosiy xom ashyo hisoblanadi.
Barcha qiyomlar va ko‘pgina qandolat massalarini tayyorlashda xam suv ishlatiladi.
Oziq-ovqat mahsulotlarini tayyorlashda ichimlik suvidan foydalaniladi. Korxonalar
ichimlik suvi tarmog‘i orqali ta’minlanadi. Bunday imkoniyat bo‘lmaganda, Davlat
sanitariya va epidemiologiya nazorati tashkilotlari ruxsati bilan maxalliy suv
manbalaridan foydalaniladi.
Xamarturish. Non pishirishda presslangan xamirturish, quritilgan xamirturish, suyuq
xamirturish va xamirturish suti ishlatiladi. Xamirturish saxaramitsedlar sinfiga kiruvchi
dumaloq, tuxumsimon shakldagi to‘qimalardan iborat mikroorganizmdir. Tarkibida
quruq moda quyidagilardan tashkil topgan oqsil 44-67 %, mineral moddalar 6-8%,
uglevodlar 30%, vitaminlar va fermentlar bor. Xamirturushlar tarkibida bir qator
fermentativ komplekslar bo‘lib, ulardan asosiysi zimaza deyiladi. Bu moda xamirturish
tarkibidagi shakarni achitib, etil spirt va karbonat angidridni (SO2) hosil qiladi. Shu
xossaga ko‘ra xamirda bijg‘ish jarayoni bo‘lib o‘tadi. Xamirturish mikroorganizmlari
uchun qulay sharoit 26-28 C, 45-50C da to‘qimalar ko‘payishi to‘xtab, anabioz (karaxt)
holatiga o‘tib oladi. Namligi 75% ni tashkil etadi Xamirturish asosiy uglevodlar glikogen
va tregolaza bo‘lib, ular elektr manbai hisoblanadi.
Preslangan xamirturish nordonligi 120-360 ml/gr (uksus kislotasi birligida) namligi 75%,
ko‘tarilish kuchi 76 minutigacha, xamirturish 6-80C da o‘z xossasini saqlab qoladi. Ishlab
chiqarishda muzlatilgan xamirturish muzidan eritilib ishlatiladi (xona temperaturasida).
Presslangan xamirturishga ozuqa bo‘lib, shakar sanoatining chiqindisi melassa
qo‘llaniladi. Melassa to‘q, suyuq konsistensiyali bo‘lib, 45-50% saxaroza, 12% azotli
birikmalar, 10% mineral moddalardan tashkil topgan.
Tuz. Osh tuzi NaCl va oz miqdorda boshqa mineral tuzlar aralshmasidan iborat. Osh
tuzi tarkibidagi aralashmalari miqdoriga ko‘ra 4 ta navga bo‘linadi: ekstra, oliy, 1 nav, 2 nav, yodlangan tuz xam ishlab chiqariladi. NaCl miqdori 97-99.5 % dan kam bo‘lmasligi, suvda erimaydigan quruq moddalar cho‘kmasi 0.03-0.85% dan oshmasligi kerak namligi 5-6% atrofida. Ishlov berish usuliga ko‘ra tuz mayda kristalli, maydalangan va maydalanmagan tuzlarga bo‘linadi. Non maxsulotlari ishlab chiqarishda maydalangan tuzning 1 va 2 navi ishlatiladi. Asosan tuz 26-28% eritma holida ishlatiladi.
Tuz xamirning strukturasi mexanik xossasi va maxsulot ta’mini yaxshilaydi, fermentlar
aktivligini kamaytiradi. Shu bilan birga xamirturish faoliyatini susaytirib, yarim fabrikatlar
bijg‘ish jarayonini sekinlashtiradi.
Tuzning sifat ko‘rsatkichlari organoleptik va fizik-kimyoviy usullar bilan tekshiriladi.
Quyidagi qo‘shimcha xom ashyolarni ko‘rib chiqamiz.
Shakar. Shakarda 99,7 % saxaroza va 0.14 % namlik bo‘ladi. U suvda batomom eriydi,
yog‘ ta’mi va xidi bo‘lmaydi, mazasi shirin, qo‘lga olib ko‘rganda quruq. Shakar nam
tortadigan bo‘lgani uchun shamollatib turiladigan quruq xonada saqlanadi, bu
xonaning nisbiy namligi ko‘pi bilan 70% bo‘lishi kerak, aks holda shakar nam tortib
yopishqoq va kesak-kesak bo‘lib qoladi.
Undan tayyorlanadigan non maxsulotlariga shakar maza beradi, ularning to‘yimliligini
oshiradi va xamirning tuzilishini o‘zgartiradi. SHakar kleykovinaning bo‘kishini cheklab
qo‘yadi va shu yo‘l bilan uning suv ko‘tarish xususiyatini pasaytirib, xamirning
qayishqoqligini pasaytiradi.
Sut maxsulotlari. Oziqlik qimmatiga ko‘ra, sutning o‘rnini xech qaysi maxsulot bosa olmaydi.
Shuning uchun sut tabiat yaratgan ajoyib ozuqa sanaladi. Sut va sut maxsulotlari inson
organizmi tomonidan engil va oson o‘zlashtiriladi.
Sutning oqsil moddalari to‘liq qiymatli aminokislotalardan iborat. Sutda 2-4% kazein, 0,1%
globulin va 91 % boshqa oqsillar mavjud.
Qaymoq separatorlar yordamida sutni qaymoq va yog‘siz sutga ajratish jarayonida olinadi.
Qaymoqning tarkibida yog‘dan tashqari 2.5-3.4% oqsil 3.0-4.2% laktoza, 0.4-0.6% mineral
moddalar ham mavjud. Unda yog‘ miqdori qanchalik ko‘p bo‘lsa, boshqa tarkibiy qismlari
shunchalik kam bo‘ladi.
Qaymoqning xaqiqiy qismi smetana va sariyog‘ ishlab chiqarishga, yog‘liligi 10-20% bo‘lgan
qaymoqni esa bevosita iste’mol qilishga jo‘natiladi. Qaymoqni kavlash vaqtida ko‘pik hosil
qilish hisobiga xajmini ortishi hususiyatidan qandolatchilik sanoatida foydalaniladi.
Qaymoq sarg‘ish oq rangda bo‘lishi kerak. Konsistensiyasi bir jinsli, yog‘ va oqsil qumaloqlarsiz,
ta’miga ega, toza bo‘lishi kerak, Yog‘ligi 10% bo‘lgan qaymoqning kislotaliligi 19T dan, yog‘ligi
20.18 va 35% bo‘lgan qaymoqning kislotaliligi esa 17T dan oshmasligi kerak.
Sut konservalarning xossalari va yaxshi saqlanishi, ularni bevosita ovqatlanishda, non bilan,
qandolat va makaron mahsulotlari bilan ta’minlashda foydalanish imkonini beradi.
Quruq sut va qaymoq ikki yo‘l bilan: yupqa klyonkali va purkash usulida tayyorlanadi.
Quruq sut mahsulotlariga tabiiy va yog‘sizlantirilgan quruq sigir suti, quruq qaymoq va
boshqalar taaluqlidir. Quruq sut maxsulotlari oq, sarg‘ish tusli kukundan iborat bo‘lib,
pasterizatsiyalangan sutning xidi va ta’miga xos bo‘lgan toza xid va ta’mga ega. Quruq sut va
maxsulotlarining namligi germetik qadoqlanganda 4-5%dan, germatik bo‘lmagan
qadoqlashda 7% dan ortiq bo‘lmasligi kerak.
Margarin. Margarin asosan bir necha yog‘ turlardan iborat aralashma bo‘lib, u xayvon
va o‘simlik yog‘lariga qaymoq, sut yoki suv qo‘shib tayyorlanadi. Mazasi va xidi
jixatidan sariyog‘ga yaqin turadi. Sanoatda sutli va qaymoqli margarinlar ishlatiladi.
Korxonaga margarin bochkalar yoki yashiklarda keltiriladi. Margarinni saqlash muddati
4-10 C xaroratda 45 kun,0-4 S da 60 kun va 0 S dan past xaroratda 75 kun suyuq
margarinning saqlash muddati 2 kun.
Tuxum maxsulotlari. Tuxum juda to‘yimli, baquvvat masalliq bo‘lib, tarkibida oqsillar,
yog‘lar, mineral va boshqa moddalar bor. Tuxum o‘z xossalari bilan mahsulotlarning
ta’mini hushxo‘r qilib, ularni g‘alvirak, beg‘ubor hilga keltiradi. Tuxum oqsili biriktiruvchi
hossalarga ega bo‘lib, yaxshi ko‘pik hosil qiladi, shirani ushlab turadi.
Solod va solod preparatlari. Solod sun’iy sharoitlarda ma’lum harorat va namlikda
undirilgan don. Donni sun’iy usulda undirish jarayoni solod etishtirish deyiladi. Undirib
olingan maxsulot Yangi solod deyiladi va u keyinchalik quritiladi xamda quruq solodga
aylantiriladi. Solod tayyorlash uchun asosan, arpa va javdar doni ishlatiladi.
Javdar donidan quritilgan fermentlashtirilgan (qizil) va fermentlashtirilmagan (oq)
javdar solodi, arpadan esa pivo tayyorlanadigan oq va qora, karamellashtirilgan va
kuydirilgan arpa solodi tayyorlanadi. Novvoylikda esa asosan fermentlashtirilgan (qizil)
va fermentlashtirilmagan (oq) javdar solodidan foydalanadi.
Kraxmal va ozuqa maxsulotlari. Kraxmal-o‘simliklarning urug‘ida, dukkaklarda yoki
ildizlarida to‘planadigan asosiy zaxira moddadir. Kimyoviy tarkibi jixatdan kraxmal
polisaxrid bo‘lib, uning tuzilishi asosini glyukoza qoldiqlari tashlil etadi. Shuning uchun
kraxmal gidrolizlangan glyukozagacha parchalanadi va organizm tomonidan deyarli
to‘liq o‘zlashtiriladi. Insonning kraxmalga bo‘lgan sutkalik extiyojlari 400-500g. Kraxmalning
oziq-ovqat bilan bunday miqdorda organizmga tushishi insonning energiyaga bo‘lgan
talabining yarmini qondiradi.
Ozuqaviy yog‘lar va moylar. O‘simlik moyi va hayvon to‘qimalaridan olinadigan yog‘lar,
odatda, kimyoviy toza bo‘lmaydi. Ular juda murakkab tartibli aralashma bo‘lib, yog‘lar
ularda asosiy qismini boshqa komponentlar esa yog‘lar aralashmasi yoki yog‘simon
moddalar yig‘indisi deyiladi.
O‘simliklar lipidlar, asosan, mevalar va urug‘larda to‘planadi. Xayvonlar, baliqlarda
yog‘lar juda muhim organlarni o‘rab turgan vat eri osti to‘qimalarida to‘planadi. Qaysi
xom ashyodan olinishiga qarab yog‘lar o‘simlik, xayvon va kombinatsiyalangan,
konsistansiyasiga qarab suyuq bo‘ladi. Kombinatsiyalangan yog‘lar deb xayvon, o‘simlik
va gidratlangan yog‘larni aralashtirib olingan yog‘larga aytiladi. Bu margarin,
pazandachilik va maxsus yog‘lardir.
Non va non maxsulatlarina ishlab chiqarish quyidagi asosiy olti bosqichdan iborat
1. Xom ashyoni qabul qilish va
saqlash;
2. Xom ashyoni ishga tushirishga
tayyorlash;
3. Xamir tayyorlash;
4. Xamirni bo‘lish;
5. Pishirish;
6. Pishirilgan maxsulotni saqlash va
sotuvga jo‘natish;
Birinchi bosqich – Korxonalarga kelayotgan quruq yoki eritilgan holatdagi hom
ashyolarni omborxonalar va xajmli idishlarga ma’lum sharoitlarda qabul qilish
va saqlashni qamrab oladi. Un non zavodiga kompressorlar bilan jihozlangan
un tashish mashinalarda keltiriladi va mahsus siloslarga qabul qilinadi. Bu erda
un 7 kun saqlanadi va etiladi. Tuz kabi boshqa xom ashelar kichik
novvoyxonalarga sog‘ma holda keltirilib, uch seksiyali mahsus rezervuarlarda
eritiladi, ma’lum muddat tindiraladi, filtrlanadi va suyuq holda saqlanadi. Tuz
eritmasining konsentratsiyasi -26% zichligi -1.19 g/l bo‘lishi kerak .
Presslangan xamirturishlar yashiklarda keltirilib, 0-40C haroratda 3 sutka
mobaynida muzlatish kameralarida saqlanadi. Shakar non zavodiga quruq
holda qoplarda va zichligi 1, 2, 3 bo‘lgan eritilgan holda isitilgan sisternalarda
keltiriladi. So‘ngra zanglamas po‘latdan yasalgan idishlarga quyiladi va eritma
holatida saqlanadi.
Margarin va boshqa yog‘lar karobkalarda, hamda avtotsisternalarda mahsus
aralashtirgich va ma’lum darajani saqlab turadigan isitish qoplamli idishlarda
keltiriladi.
Ikkinchi bosqich – Xom ashyolarni ishlab chiqarishga tayyorlashdan iboratdir.
Saqlanayotgan un xar xil aralashma va metall zarrachalaridan tozalaydigan elak va
magnitdan iborat bo‘lgan “Vinklar” markali elash moslamasidan o‘tkaziladi.
Xamirturishni oshirish uchun maxsus idishlarda qaynatma tayyorlanadi va 300C
xaroratda 1-2 soat davomida oshiriladi. Shakar ishlab chiqarishga qiyom holiga
keltiriladi. Qolgan xom ashyolar xam yuvilib tozalanib ishlab chiqarishga keltiriladi.
Uchinchi bosqich – xamir tayyorlash hisoblanadi. Xamir tayyorlash – non
maxsulotlarini ishlab chiqarishda muhim jarayon bo‘lib, keyingi texnolgik bosqichlar
va nonning sifati shu jarayonga bevosita bog‘liq bo‘ladi. Xamir turushlardan asosiy
maqsad ma’lum miqdordagi un suv, xamirturish, tuz va boshqa komponentlarni
aralashtirib bir xil tarkibli aralashma hosil qilishdan iboratdir. Xamir tayyorlash jarayoni
“Vinkler” markali xamir qorish mashinasida amalga oshiriladi. Xamir qorish uchun suv
dozator orqali dejaga (xamir qoriladigan qozonga) uzatiladi. Qolgan xom ashyolar
maxsus o‘lchamli chelaklar bilan qoplanadi. Xamir 10 daqiqa davomida intensiv
aralashtirib qoriladi.
Xamir tayyorlashda uni bijg‘ish uchun yaxshi sharoit yaratib berishga harakat qilinadi.
SHirin ta’mli, yaxshi g‘ovakli non tayyorlash uchun xamir oshiriladi. Xamir uch xil yo‘l
bilan oshiriladi: biokimyoviy, kimyoviy va mexanik usullar. Biokimyoviy usulda xamirga
achitqilar qo‘shiladi, ular xamir tarkibidagi qand moddalarni spirt va uglerod IVoksidgacha parchalaydi.
To‘rtinchi bosqich – xamirni bo‘lish jarayoni hisoblanib unga xamirni buklash shakl berish va
ma’lum muddat tindirish jarayonlari kiradi. Xamirni belgilangan og‘irlikdagi zuvalalarga
“Vinkler” firmasining MAK-3 xamir bo‘lish mashinasi bo‘lib beradi. Zuvalalarning og‘irligi tayyor
maxsulotning og‘irligidan kelib chiqib belgilanadi, bunda pishish davomida non
maxsulotlarining vaznini kamaytirish xisobga olinadi.
Xamir bo‘laklari sharsimon shaklga keltirilib, undan so‘ng oxirigi shakl beriladi. Ayrim non
mahsulotlariga mahsus moslamalarda shakl beriladi.
Shaklga kirgan xamir bo‘laklari tindiriladi, bunda xamirning bijg‘ishi davom etib hosil
bo‘layotgan gaz xamirnii g‘ovakli bo‘lishiga va xajmini ortishiga xizmat qiladi. Tindirish jarayoni
uchun 35-400C harorat va 75-85% nisbiy namlik qulay sharoit hisoblanadi. Tindirish jarayoni
mahsus kameralarda amalga oshiriladi.
Beshnnchi bosqich – pishirish jarayoni bo‘lib, bunda xamir tayyor non mahsulotiga aylanadi.
Pishirishni maqsadi xamirni yaxshi xazm bo‘ladigan mahsulotga aylantirib berishdan iboratdir.
Pishirish maqsadi – xamirni yaxshi xazm bo‘ladigan maxsulotga aylantirib berishdan iboratdir.
Pishirish jarayonini dastlabki daqiqalarda ma’lum miqdorda ko‘tarilishini kuzatish mumkin. Bu
jarayon xamir qatlamlari orasiga issiqlik kirishi orqali yuzaga keladi. Mag‘izning ichki
qatlamlarida xaroratning ortishining dastlabki vaqtida achitqilar tomonidan ko‘p miqdorda
karbonat angidrid gazini hosil bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Harorat 55 S ga etganida achitqilarning
xayot faoliyati to‘xtaydi. Xamir bo‘laklarining ustki qismi pechka ichida tez qiziydi va bu
qatlamdagi bijg‘uvchi mikroorganizmlar zudlik bilin o‘ladilar, kraxmal donachalari
klesterlanadi,oqsil moddalar denaturatsiyaga uchraydi. Xarorat 1000C ga etganda xamirdan
namlik bug‘lanib chiqa boshlaydi. Ustki qismi qattiqlashib qolishi, undagi namlikni ko‘p
miqdorda bug‘lanib ketishi bilan tushintiriladi.
Oltinchi bosqich – maxsulotni saqlash va sotuv rastalariga jo‘natish jarayonlarini qamrab
oladi. Pechkada pishib chiqayotnon lentali transporterlar orqali sirkulatsion stollarga
uzatiladi, u erdan nonlar yog‘ochli lotoklarga taxlanadiyu. Bu lotoklar xarakatlanadigan
va gonekalarga joylanadi, vagonetkalardagi non maxsulotlari savdo tarmoqlariga
jo‘natilguncha non saqlovchi omborlarda saqlanadi. Non maxsulotlarini taxlash, saqlash
va jo‘natish ishlariga qo‘yiladigan talablar standart me’yorlarda balgilangan.
Ishlab chiqarilgan non maxsulotlarini korxonada saqlash muddati belgilanadi, bunda
nonni yangiligini saqlash muxim axaimyatga ega. Saqlash muddati pechkadan
chiqishidan boshlab to “Issiq non” do‘konlariga jo‘natguncha davom etadi. Korxonada
yoki do‘konda saqlanish muddati o‘tib ketgan non maxsulotlari brak hisoblanadi va
talqon, suxari uni kabi maxsulotlar olish uchun qayta ishlanadi.
Pishib chiqqan issiq nonlar sovishi natijasida vaznini yo‘qotishi (usushka kuzatiladi, ya’ni
maxsulot namligining bir qismi bug‘lanib vaznini kamayishiga olib keladi. Vaznini
yo‘qotilishi issiq non bilan sovigan non og‘irliklari orasidagi farq orqali aniqlanadi. Bu
jarayon mahsulot namligi bilan atrof muxitdagi havoning nisbiy namligi
muvozanatlashgunga qadar davom etadi. Maxsulot turi saqlanish muddati va sharoitiga
qarab, non maxsulotlarida og‘irlikning kamayishi 1-3% ni tashkil qiladi.
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT
|
| |
