|
Nukus davlat pedagogika instituti fan: Ta’lim boshqa tildagi maktablarda o’zbek tili va adabiyoti o’qitish
|
| Sana | 20.12.2023 | | Hajmi | 2,13 Mb. | | #124332 |
Bog'liq O\'ZBEK TILI VA ADABIYOTI O\'QITISH Fan: Ta’lim boshqa tildagi maktablarda o’zbek tili va adabiyoti o’qitish Mavzu: O’zbek tili darslarida o’quvchining kompetensiyalarini shakllantirishga qaratilgan ta’lim texnologiyalari Qabul qildi : Madaminova Rayhon Tayyorladi: 5-kurs sirtqi bo’lim talabasi Razzaqova Anajon Reja: Reja: 1. O‘zbek tili o‘qitishga kompentensiyaviy yondashuv. 2. O‘zbek tili o‘qitish jarayonida innovatsiya. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
1. Ona tili ta’limi ta’limning barcha tur, bo‘g‘in va bosqichlariga umumiy va zaruriy o‘quv predmeti sifatida kiritilishidan asosiy maqsad tilshunoslik ilmi asoslarini o‘rganish emas, balki o‘rganilgan nazariy bilimlardan kundalik hayotda to‘g‘ri foydalangan holda, til imkoniyatlarini yetarlicha ishga solishgan
Hozirgi kunda rivojlangan mamlakatlarda o‘quvchilarning o‘quv predmetining o‘zlashirishlariga qaratilgan ta’lim paradigmasidan kompetensiyali ta’lim tizimiga o‘tish harakati kuchaydi. Shuning uchun ham jahon pedagogikasida kompetentli shaxs tarbiyasi, kompetentli o‘qish muammolari ko‘tarilmoqda. Shularni inobatga olgan holda ta’lim tizimida kompetensiya, kompetensiyaviy yondashuv, kompetentli shaxs kabi yani tushunchalar paydo bo‘la boshladi.
Kompetentli shaxs deganda, ma’lum sohada kelib chiqqan muammolarni hal qilishni o‘z zimmasiga olish qobiliyatiga ega bo‘lgan, ma’lum vazifa qo‘yish va uni hal qilishda mustaqillik ko‘rsata oladigan shaxs tushuniladi. Kompetensiyalarning fan va turmushga kirib kelishini quyidagi davrlarga ajratish mumkin:
Birinchi bosqich: 1960-1970-yillar.
Ikkinchi bosqich: 1970-1990-yillar.
Uchinchi bosqich: 1990- va keyingi yillar
Ona tili ta’limi jarayoniga kompetentlik tushunchasining kiritilishi shu kunga qadar o‘qitish amaliyotida uchraydigan nazariy bilim bilan undan amaliyotda foydalanish o‘rtasidagi uzilish, ya’ni o‘quvchi nazariy bilimga ega bo‘lgan holda, undan muammoli vaziyatlarda foydalanishga qiynalish holatlarini barataraf etadi.
O‘qituvchi o‘quv ishlarining yakuniy natijasiga erishmoq uchun o‘quv jarayonining boshlanishidayoq o‘quvchi qanday kompetensiyalarni egallashi lozimligini belgilab olishi lozim. Kompetensiyaviy ta’lim o‘quvchilarning ma’lum bilimlar yig‘indisini egallashnigina emas, balki shaxsni rivojlantirish, anglash va yaratish qobiliyatlarini o‘stirishni mo‘ljallaydi
2. Jamiyatning rivojlanishi, zamonaviy iqtisodiyotning shakllanishi, jamiyat ma’naviy-axloqiy asoslarining tiklanishi umumiy o‘rta ta’lim muassasalari oldiga bilimdon, intellektual va ijodiy qobiliyatlari rivojlangan, hayotda o‘z o‘rnini topadigan, o‘z faoliyati bilan o‘zi va jamiyatga foyda keltiradigan, teran va mustaqil fikrlaydigan, ma’naviy barkamol shaxsni shakllantirish vazifasini qo‘ymoqda. 2. Jamiyatning rivojlanishi, zamonaviy iqtisodiyotning shakllanishi, jamiyat ma’naviy-axloqiy asoslarining tiklanishi umumiy o‘rta ta’lim muassasalari oldiga bilimdon, intellektual va ijodiy qobiliyatlari rivojlangan, hayotda o‘z o‘rnini topadigan, o‘z faoliyati bilan o‘zi va jamiyatga foyda keltiradigan, teran va mustaqil fikrlaydigan, ma’naviy barkamol shaxsni shakllantirish vazifasini qo‘ymoqda.
Innovatsion faoliyat yuritish davr talabidir. Innovatsion texnologiyalar ta’lim sohasiga XIX asr boshida ta’lim jarayonini insonparvarlashtirish g‘oyasi asosida kirib kelgan. Bunda o‘quvchining o‘z xohish-istagiga qarab, qiziqishlarini qondirish, har bir bolani hurmat qilish, o‘quvchi shaxsi ta’lim-tarbiya jarayonining markazida bo‘lishi masalalariga e’tibor qaratiladi.
Innovatsion pedagogika bir qator ilmiy nazariyalar tizimi bo‘lib, ularning asosiy yo‘nalishi tarbiyachilarning o‘quv-tarbiya jarayonining faol, ongli, teng huquqli, o‘z ichki imkoniyatlariga suyangan ishtirokchisi bo‘lishini ta’minlashga qaratilganligi bilan xarakterlanadi. Innovatsion pedagogikaning amaliy yo‘nalishi pedagoglarning innovatsion faoliyatiga asoslanadi.
Innovatsion texnologiyalar asosida faoliyat yuritishda muayyan talab va tizimga rioya qilish eng muhim ahamiyat kasb etuvchi omil sanaladi. Ommaviy va individual tarzda muntazam shaklda tajriba-sinovdan o‘tmagan, yuqori samaradorlikni ta’minlamaydigan innovatsiyalardan foydalanish ta’lim sifatiga salbiy ta’sir etishi mumkin.
Innovatsion texnologiyalarni qo‘llash – o‘qituvchi bilan o‘quvchining o‘zaro hamkorlikdagi harakatini, ulardan yuqori faollikni, o‘zlashtirilayotgan ma’lumotlarni anglashda ijodiy yondashuvni talab etadi. Ta’lim muassasalarida pedagogik jarayonning innovatsion faoliyat asosida yo‘lga qo‘yilishi singari ta’limiy muammolarni bartaraf etishga olib keladi:
Yaratilgan innovatsion usul, texnologiya, tavsiyaning mukammal ishlanmasini yaratish
Yangi innovatsion tajribaning taqdimot-himoyasini amalga oshirish
Ta'lim muassasasida innovatsiyaning samaradorlik darajasi, universalligini vaqt sinovidan o'tkazish va takomillashtirish
Dars ishlanmalari, metodik tavsiaylar yaratish
Innovatsion faoliyatni ommalashtirish
Innovatsion texnologiyalardan foydalanishning ahamiyatini inobatga olgan holda, bugungi kunda yangi pedagogik texnologiylar, interfaol usullarga bag‘ishlangan adabiyotlar va maqolalarda bir qancha o‘qitish usullari haqida fikr bildiriladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI 1. Tarbiya / Ota-onalar va murabbiylar uchun ensiklopediya. Tuzuvchi M.N.Aminov, mas’ul muharrir A.M.Majidov. – T.: “O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi”, 2010. – 528 b. 2. Yo‘ldoshev M. Badiiy matn lingvopoetikasi. – T.: “Fan”, 2018. – 160 b. 3. Usmonov S. Boshlang‘ich sinflarda ma’naviy-ma’rifiy ishlarni tashkil etishning pedagogik asoslari: Ped. fanlari nomzodi dissertatsiyasi avtoreferat – T.: 2014. – 24 b. 4. www.ziyonet.uz
|
| |
