|
NURLANÍW. TURMÍSTA HÁM TEXNIKADA JÍLLÍLÍQ JETKERIP BERIWDEN PAYDALANÍW
|
| bet | 4/14 | | Sana | 19.12.2023 | | Hajmi | 0,9 Mb. | | #123799 |
Bog'liq Sabırov Raxat Kurs JumısıNURLANÍW. TURMÍSTA HÁM TEXNIKADA JÍLLÍLÍQ JETKERIP BERIWDEN PAYDALANÍW
Solay etip, konvekciya da, jıllılıq ótkizgishlik te bóleksheler qozǵalısı menen ámelge asırıladı. Onda Jerdegi energiyanıń tiykarǵı sebepshisi bolǵan Quyashtan jıllılıq Jerge qalayınsha jetkerip beriledi? Aqırı, Jer hám Quyash arasında bóleksheler derlik bolmaytuǵın ortalıq – vakuum bar ǵoy! Bul jaǵdayda jıllılıq nurlanıw arqalı jetkerip beriledi. Quyashtan keletuǵın jaqtılıq aǵımı ózi menen birge jıllılıq energiyasın da alıp keledi. Jaqti beriwshi elektr lampochkası da jaqtılıq penen birge jıllılıqtı nurlandıradı. Lampochkanıń ishinde hawa bolmasa da, lampochkadan nurlanǵan jıllılıqtı alaqanımız benen seziwimiz múmkin. Nurllanıw arqalı alınǵan energiya ısıtılatuǵın bettiń reńine baylanıslı. Qısta qar ústine birdey materialdan tayarlanǵan birdey maydanǵa iye biri aq, ekinshisi qara reńge boyalǵan gezleme jayıp qoyılsa, onda qara gezleme astındaǵı qardıń kóbirek erigenligin kóremiz. Demek, betke túsetuǵın nurlanıw energiyası oǵan jutılıwı yaki onnan shaǵılısıwı múmkin eken. Tereze aynaları Quyashtan keletuǵın nurlanıwdı jaqsı ótkeredi, lekin úydegi radiatordan shıǵatuǵın jıllılıqtı jaman ótkeredi. Íssıxana («teplica») lardaǵı aynalı diywal hám pátiklerdiń wáziypası sizge endi túsinikli bolsa kerek!
Konvekciya, jıllılıq ótkizgishlik hám nurlanıw qubılıslarınan turmısta hám texnikada keń paydalanıladı. 8-súwrette úylerdi qaynaǵan suw menen ısıtıw sistemasında qollanılatuǵın «qazan» nıń ishki dúzilisi keltirilgen. Onda payda bolatuǵın konvekciyanı túsindiriwge háreket etiń. 9-súwrette radiator arqalı ısıtılatuǵın bólmeniń kesimi kórsetilgen. Bólmede bolıp ótetuǵın process haqqında túsinik beriń. Ne sebepten radiatorlar terezeniń tómenine ornatıladı? 10-súwrette suyıqlıqlardı dáslep quyılǵan waqtındaǵı temperaturasında uzaq múddet saqlaytuǵın ıdıs – termos keltirilgen. Onda metall qabıq ishine eki qabattan ibarat shiyshe diywallı idıs jaylastırılǵan. Shiyshe diywallar aralıǵı vakuumnan ibarat. Shiyshe ıdıstıń ishki beti juqa gúmis penen qaplanǵan. Bunday ıdıstaǵı suyıqlıq ıssı halında uzaq waqıt saqlanadı. Jıllılıq jetkerip beriwdiń úsh túri boyınsha jıllılıqtıń tarqalıp ketpey tuǵınlıǵınıń sebebin túsindirip kóriń.
Demek, zárúrlikke qarap jıllıliqtı jaqsı ótkeriw lazım bolsa, onda konvekciyanı tezlestiriw ilajların hámde jıllıliqtı jaqsı ótkeretuǵın materiallardan paydalanıw kerek eken. Úyde awqat pisiriw hám shay qaynatıw ushın qollanılatuǵın qazan hám chayniklerdi jıllılıqtı jaqsı ótkeretuǵın materiallardan jasaydı. Lekin qaynap atırǵan chaydı uzaǵıraq waqıt ıssı halında uslap turıw ushın farfor shaynekke demlegen maqul boladı. Chaydı stakanda ishetuǵın bolsaq, awız kúyip qaladı. Lekin farfor kesede kúymeydi. Ne sebepten?
8-súwret 9-súwret 10-súwret
Nurlanıw energiyasınan paydalanıwda da materiallarǵa hám onıń reńine itibar beriledi. Jazda jıllılıq nurların jaqsı shaǵılıstıratuǵın aq reńdegi kiyimler kiyilse, qısta toyǵın reńdegiler kiyiledi.
|
| |
