Jalelova Malika Moyatdin qizi
Berdaq nomidagi Qoraqalpoq davlat universiteti
jalelova97@mail.ru
Annotatsiya: Hozirgi vaqtda turli xil tasvirga olish
qurilmalaridan olingan
raqamli tasvirlar soni keskin oshib bormoqda. Ayrim hollarda ushbu tasvirlar tasvirga
olish, qayta ishlash, siqish, saqlash, uzatish va ko’paytirish
jarayonida turli
shovqinlardan ta’sirlanib, sifatsiz holatga kelishi mumkin. Shovqin tasvirdagi
ma’lumotlarning sifatini buzadigan tasodifiy o’zgarishlarni
ifodalaydi va tasvirdan
muhim ma’lumotlarni olishga to’sqinlik qiladi. Bu o’z navbatida, tasvirda uchraydigan
asosiy shovqin turlarini o’rganish tasvirlash sohasida dolzarb ekanligini ko’rsatadi.
Mazkur tadqiqot ishi Gauss,
tuz va qalampir, uniform, Puasson, spekl, rayleigh va
risian kabi shovqin turlarini o’rganishga bag’ishlangan.
Kalit soʻzlar: tasvir, shovqin, Gauss, tuz va qalampir, Puasson, spekl, uniform,
piksel, ehtimollik zichligi.
Tasvirlash sohasida raqamli tasvirlarning yuqori sifatli vizual ko’rinishga ega
bo’lishi o’ta muhim. Biroq, raqamli kameralar, skanerlar yoki boshqa tasvirga olish
uskunalari tomonidan olingan tasvirlar har doim ham yuqori sifatga ega bo’lmasligi
mumkin. Tasvir sifatini sezilarli darajada pasaytiruvchi keng tarqalgan muammolardan
biri bu shovqindir.
Shovqin- tasvir tafsilotlarini yashiradigan piksel qiymatlarining istalmagan va
tasodifiy o’zgarishlarini ifodalaydi. Ushbu o’zgarishlar uskunadagi sensor cheklovlari,
atrof-muhit sharoitlari yoki tasvirlash qurilmasining
elektron komponentlari kabi
ko’plab omillar sabab yuzaga kelishi mumkin. Shuning uchun mazkur tadqiqot ishida
tasvirda uchraydigan asosiy shovqin turlarini o’rganish maqsad qilingan.
Shovqin turlari
Gauss shovqini deyarli barcha turdagi raqamli tasvirlarda uchraydigan va butun
tasvir bo’ylab taqsimlanadigan shovqin turi hisoblanadi:
2
2
(
)
2
1
( )
2
z
G
p
z
e
−
−
=
bu yerda
( )
G
p z − ma’lum bir
shovqin qiymati
z
paydo bo’lish ehtimolini tavsiflaydi,
z −
intensivlik sifatida berilgan,
z
−
ni o’rtacha qiymati va
−
standart og’ish.
