Mavzu: Axborotlarni kodlash
Reja:
1. Axborotlarni kodlash haqida
2. Qadimda axborotlarni kodlash
3. Axborotlarni kodlashning usullari
Axborotlarni kodlash haqida
Inson borliqning bir qismi bo‘lgani uchun doimo borliqning ta’sirini sezib turadi. Bu
ta’sirni turli signallar (tovush, yorug‘lik, elektomagnit, nerv va hokazo) ko‘rinishida
qabul qilamiz. Insonga uzluksiz ta’sir etib turuvchi axborotlarni analog axborotlar deb
ataladi
Inson analog axborotlarni qayta ishlashi uchun uni biror qismini ajratib oladi va tahlil
qiladi. Tahlil qilish jarayonida axborotni qayta ishlash uchun qulay bo‘lgan ko‘rinishga
o‘tkazadi. Bunda inson turli belgilardan foydalanadi. Masalan, sizga ma’lum bo‘lgan
alifbo harflari insonga tushunarli bo‘lgan
tovushlarni, nota belgilari esa musiqiy
tovushlarni ifodalaydi. Bu belgilar yordamida insonga eshitilayotgan,
nutq yoki
musiqani qog‘ozga tushirish oson kechadi. Demak, inson axborotlarni qayta ishlash
uchun uni uzlukli ko‘rinishga o‘tkazar ekan. Axborotlarni bu kabi uzlukli ko‘rinishini
diskret axborotlar deb ataladi.
Inson tomonidan ishlab chiqarilgan qurilmalar ichida analog axborotlar bilan
ishlaydiganlari ham, diskret axborotlar bilan ishlaydiganlari ham mavjud.
Diskret
axborotlardan eng ko‘p tarqalgani raqamli axborotlardir, ya’ni uzluksiz axborotning
raqamlar orqali ifodalangan ko‘rinishidir. Analog
signallar bilan ishlaydigan
qurilmalar analog qurilmalar, raqamli axborotlar bilan ishlaydigan qurilmalar raqamli
qurilmalar deb ataladi. Analog qurilmalarga televizor, telefon, radio, fotoapparat,
videokamerani, raqamli
qurilmalarga shaxsiy kompyuter, raqamli telefon, raqamli
fotoapparat, raqamli videokamerani misol qilish mumkin.
Axborotlar ustida amallar bajarish qulay bo‘lishi uchun
aniq bir qoidalar asosida
boshqa ko‘rinishga o‘tkazish jarayoni axborotni kodlash deyiladi. Axborotlarni
kodlash insoniyat tomonidan faqat amallar bajarish qulay bo‘lishi uchun emas,
balki
axborotni maxfiy saqlash uchun ham qo‘llanilgan. Kodlashning bu ko‘rinishi shifrlash
deb ataladi.
