5 .1 0 -ra sm .. B ir y a ru sli a g ’d a rm a n i tekislash sxem asi:
a -
tepadan-pastga; b - pastdan-tepaga.
5.10-rasm .dan k o ’rinib turibdiki ag’darmani tepadan-pastga tekislashda
ag’darm a maydoni oshadi, ag’darmani pastdan
- tepaga tekislashda esa
a g ’darm a balandligi qiyalikka yaqin maydonda oshadi.
A g ’darma
p o g ’onasi
qiyaligi
ag’darma
pog’onalarining ko ’pligida
terassalash am alaga oshiriladi, terassalashda bajariladigan ishlar hajmi har bir
pog’onaning qiyaligini tekislashda bajariladigan ishlar hajmiga teng.
A g ’darm a qiyaliklarini o ’rmonlashtirish va bog’dorchilikda
foydalanishda
ularning qiyalik burchaklari mos ravishda 18-23 va 11° dan oshmasligi kerak.
Terassaning gorizontal maydonining kengligi 5-7m dan kam bo ’lmasligi kerak.
Y er yuzasi qism ini olish va tashishga bo’lgan xarajatlar (rub):
3c.,= K (K ,C ^C mLm)
(5.32)
Bunda,
V'-
rekultivastiya ishlarini amalga oshirish uchun unumdor qatlam
hajmi,
м
3;
K=Sophp
(5.33)
Sop- tekislangan qiyaliklami hisobga olmagan holda ag’darmaning
rekultivastiyalash maydoni,
m1
;
A„
=0,4-0,5 - yuzaga tashlanadigan unumli qatlam qalinligi, m;
С,- unum dor qatlamni ekskavastiya qilish uchun harajatlar,
руб/м';
k"C-
unum dor tog’ jinsi oraliq omborini hisobga olish koeffitsiyenti
(om borxonaning mavjud bo’lmaganida
k„=
1; omboming mavjudligida
kn,
=2);
Cm
- 1km masofaga unumdor tog’ jinslarini tashishga bo’lgan
xarajatlar,
руб
/
м
3;
221
Lm
- unumdor to g ’ jinsini tashish masofasi, km.
Unumdor yem i yuzaga yotqizish rekultivastiyalangan erga ag’darmani
tekislashdan keyin am alga oshiriladi. Agar unumdor yem i yotqizishga
tayyorlangan
maydonlar
b o ’lmasa yer
tekis
va
quruq
maydonlarga
joylashtiriladi. Y er yuzasini shamol va suv eroziyasidan saqlash uchun
omborxona yuzasi chim bilan qoplanadi.
Amaliyot k o ’rsatadiki
unumdor yem i olish, tashish va yotqizish" uchun
nafaqat yordamchi mobil uskunalar (buldozer, skreper, yuklagich va boshqa)
shuningdek ochish va qazish ishlari uchun ishlatiladigan asosiy uskunalar ham
q o ’llanilishi mumkin (ekskavatorlar, astosamosvallar, tem iryo’l
va konveyer
transporti) (5.11-rasm.).
A g’darmada unumdor qatlamni tekislash uchun xarajatlar (so’m):
\ , = V . , C „ j n %
(5.34)
Bunda,
